افزایش ناگهانی قیمت پیاز در فصل فراوانی این محصول تعجب مردم را برانگیخته است. بسیاری از مردم نسبت به افزایش قیمت این محصول اعتراض دارند و مقصر آن را دولت می دانند. اما آیا واقعا دولت مقصر گرانی پیاز است؟
پیاز، محصولی استراتژیک محسوب نمی شود. از جمله محصولات کشاورزی پر مصرف است که بازار عرضه و تقاضای آن بدون نیاز به دخالت دولت وضعیت منظمی دارد. هر از گاه پیاز به دلایل مختلف از جمله افزایش و کاهش صادرات و همین طور افت یا افزایش تولید قیمتش پایین و بالا می رود.
افکار عمومی در ایران همیشه از دولت توقع دخالت در بازار را داشته و انتظار دارد با بالا رفتن قیمت محصول، دولت سریع وارد شده، دخالت کند و قیمت را کاهش دهد. ظاهر ماجرا هم قشنگ است این که آب در دل مصرف کننده تکان نخورد و قیمت محصولات نوسان نداشته باشد از جمله تمایلات مصرف کننده است. اما واقعیت بازار با انتظارات ما همخوانی ندارد. بازار تابع عرضه و تقاضاست و بر اساس میزان عرضه و تقاضا قیمت ها پایین و بالا و در نهایت متعادل می شود. زمانی که تقاضا بر عرضه فزونی می گیرد قیمت ها رشد پیدا می کند و هنگامی که عرضه بر تقاضا می چربد قیمت ، میل به کاهش پیدا می کند. نکته جالب توجه این است که در حالت دوم هیچ وقت افکار عمومی در قبال کاهش قیمت ها واکنش منفی نشان نمی دهد و از دولت برای دخالت در بازار و بالا بردن قیمت ها تقاضایی نمی کند. با این وجود همچنان که گران شدن به مذاق خریداران خوش نمی آید طبیعی است که ارزان شدن هم با مزاج تولید کننده سازگار نیست و گاهی می تواند موجب تحمیل زیان سنگینی به او شود. تردید نیست که تحمیل زیان به تولید کننده در میان مدت ضررش به مصرف کننده می رسد. چرا که بسیاری از تولید کننده ها با تحمل ضرر از خیر ادامه تولید صرف نظر می کنند و با خروج آنها از بازار میزان تولید و عرضه محصول کاهش و در نتیجه قیمت محصول بالا می رود. در این حالت زیان اصلی را مصرف کننده می برد؛ کسی که شیرینی ارزانی را چشیده یا نچشیده به خرید گران تر محصول باید تن دهد.
در مجموع می توان گفت که نوسان قیمت از ویژگی های طبیعی بازار است و نباید انتظار داشت محصولات مختلف بدون نوسان در یک سطح قیمت ثابت بمانند.اساسا همچنان که دریا با موج و نوسان آب هویت و معنا پیدا می کند بازار هم با وجود نوسان قیمت ها نشاط و پویایی خودش را حفظ می کند. یک روایت راست یا دروغ از هویدا آخرین نخست وزیر رژیم پهلوی زبان به زبان می شود که ادعا کرده بود در طول 13 سال نخست وزیری قیمت ها را توانسته بود ثابت نگاه دارد. صرف نظر از این که چنین اتفاقی به روایت آمارهای درست نمی تواند در اقتصاد آن سال ها رخ داده باشد اساسا چنین رخدادی مطلوبیتی هم برای اقتصاد یک کشور ندارد. در یک اقتصاد پویا دلیلی ندارد قیمت ها ثابت باشد. نوسان قیمت در ذات عرضه و تقاضا نهفته است و نباید هر نوسانی را به عنوان یک رخداد منفی تلقی کرد. مهم این است که نوسان قیمت محدود و کوتاه مدت باشد و در میان مدت بتوان ثبات نسبی را در قیمت ها مشاهده کرد.
به همین دلیل ضمن اینکه نباید از تورم بیش از 4 و 5 رقمی دفاع کرد باید گذاشت که بازار توانایی تنظیم خود را داشته باشد و بازیگران آن با کمترین مداخله توسط دولت خودشان قیمت ها را کنترل کنند. در یک بازار توسعه یافته پیاز که چیزی نیست قیمت محصولات مهم و اساسی نیز بدون دخالت دولت بالا و پایین می شود اما در نهایت ثبات و آرامش به بازار باز می گردد. بازار در اقتصاد ما اگر چه توسعه یافته نیست اما از پس پیاز برمی آید. به جای توقع از دولت برای دخالت، باید اندکی تحمل کرد.
