1- مدتهاست دولتها و مجلسیان در ایران از ضرورت اصلاح اقتصادی سخن میگویند و هر یک از زعم خود حرکتی برای اصلاح اقتصاد کشور و بسامان کردن آن انجام میدهند.
اما بهرغم همه تلاشها نهتنها اقتصاد بسامان نمیشود، بلکه اکنون در وضعیت نابسامانی عجیبی گرفتار آمده تا باز دولت و مجلس از اصلاح اقتصاد، محرکان و شاخصهای آن مانند بودجه سخن بگویند.
2- این نابسامانی اقتصادی دلیلی شده تا در بزنگاههای تاریخی اقتصاد کشور نتواند خودنمایی کند و از فرصتها بهنفع مردم و افزایش توان اقتصادی آنها استفاده کند.
بسیاری از بازارها، خطوط ترانزیتی، حملونقل هوایی و دریایی و دیگر فرصتهای بهدست آمده در منطقه و جهان بهدلیل کوچکی اقتصاد کشور و سردرگمی آن، از دست رفته و به رقبا واگذار شده است.
3- واگذاری بازار عراق پس از رسیدن به آرامش به ترکیه و عربستان، واگذاری بازار کشورهای آسیای میانه به ترکیه و دیگر رقبا، واگذاری بازار روسیه پس از تحریم این کشور توسط اتحادیه اروپا و نیاز شدید به تولیدات ایران به رقبا، از دست رفتن فرصتها در بازسازی افغانستان و سوریه، تغییر مسیرهای ترانزیت و لولههای نفت از ایران، تنها نمونههایی از ناتوانی اقتصاد کشور در بهرهمندی از فرصتها است.
4-اینکه چرا فرصتها برای تأثیرگذاری اقتصادی در منطقه و بهرهمندی مردم از این تحرکات بهسادگی از دست میرود، موضوع بحثهای بسیاری بوده است.
براساس این بحثها یا دولت مقصر بوده یا بخش خصوصی و تعاونی نتوانستهاند از فرصتسازی دولت استفاده کنند یا هر 3 بخش توان رقابت با رقبا را نداشته و در نتیجه صحنه فعالیت اقتصادی را به رقبا واگذار کردهاند.
5- اما این بحثها تنها برای مقصریابی است و تاکنون کمتر کسی راه علاج این مشکل را مطرح کرده است.
یافتن مشکل در ایران کار سادهای است و همه میدانند مشکل چیست و از آن سخن میگویند و با تأکید میگویند؛ باید مشکل برطرف شود اما هیچکس خود را مخاطب بایدها نمیداند و همه منتظر هستند تا مخاطبی که مشخص نیست بیاید و مشکلات را برطرف کند، هر چند در مواردی هم که مخاطب مشخص شده، کاری پیش نرفته است.
6- روز جمعه مهدی سنایی، نماینده اسبق نهاوند و سفیر پیشین ایران در فدراسیون روسیه و مشاور وزیر امور خارجه، میهمان برنامه دستخط شبکه پنج بود.
حضور وی در این برنامه از این جهت که او از مؤثرترین سفرای ایران در روسیه بوده و توانسته مراودات و ارتباطات 2 کشور را به سطحی بسیار بهتر از گذشته هدایت کند، دربردارنده نکات ارزشمندی بهویژه در حوزه آسیبهای همکاری و شناسایی مشکلات منطقهای بهویژه در حوزه تعاملات اقتصادی بود.
از این منظر سخنان سنایی بهعنوان فردی عملگرا و صاحب فکر، ضرورت تأمل و تدبیر براساس آن را بهویژه برای مسئولانی که بهدنبال اصلاح اقتصاد کشور هستند، دربر دارد.
7- در میان سخنان سنایی 2 نکته بسیار قابل تأمل است، نخست اینکه، وی ساختار اقتصاد کشور را نیازمند اصلاح بهصورت کلی ارزیابی کرد و در دلیل آن با ذکر مثالی عنوان کرد که ما در قانون اساسی فعالیت هر 3 بخش دولتی، خصوصی و تعاونی را پذیرفتهایم اما در هر 3 بخش قدرتمند نیستیم و در رقابت با رقبا بخش خصوصی قدرتمند آنها یا بخش دولتی قدرتمند، رقابت را بهنفع خود پایان میدهد.
نکته دوم، توجه بیش از اندازه ما به تشریفات است و در مواردی بهدلیل ماندن در تشریفات فرصتها را از دست میدهیم، درحالیکه روسیه اینچنین نیست و رئیس جمهور این کشور با بیتوجهی به تشریفات در مواردی نتایج بسیار خوبی گرفته است.
اما نکته نخست همان مشکلی است که سنایی با صراحت بیان کرده و راهکار آن را کاستن از سهم دولت و افزایش سهم بخش خصوصی در اقتصاد اعلام میکند.
این اصلاح کلان ضرورتی است که در کنار اصلاحاتی که اکنون برای بهبود معیشت مردم انجام میشود، باید به شکلی واقعی و نه نمایشی انجام شود.
اگر این اتفاق رخ دهد، رقابت بخش خصوصی مقتدر کشور با دیگر کشورها بهطور قطع بهنفع ایران تمام خواهد شد و افزایش حضور اقتصادی در منطقه، علاوهبر تأمین منافع اقتصادی، امنیت و آرامش در منطقه را نیز بهدنبال خواهد داشت.
