غار علیصدر یکی از شگفت انگیزترین غارهای دنیاست. شاهد این ادعا معدود گردشگران و شخصیتهاییست که از خارج از کشور به دیدار این غار آمده و بسیاری از آنها غار را مکانی استثنائی ةردهاند. با این وجود ثروت نهفته در این مکان طبیعی به درستی شناسایی نشده و از امکاناتش به اندازه کافی بهرهبرداری نشده است. این ثروت بزرگ اگر به نحو شایستهای به جهانیان معرفی میشد، میتوانست بخش قابل توجهی از اشتغال و درامد استان را تامین کند. متاسفانه غار با وجود قابلیت بالا از معرفی شایسته محروم مانده است و به همین دلیل و البته به دلیل ضعف امکانات نتوانسته است گردشگران خارجی را به اندازه کافی جذب کند.
وضعیت غار در مورد گردشگران داخلی عکس آن است. از این غار به ویژه در مواقع تعطیل بسیار بیش از حد ظرفیت استفاده میشود. حجم وسیع گردشگران داخلی که به این غار هجوم میبرند آینده روشن آن را با ابهام روبرو کرده است. دمای ثابت غار در تمام ایام سال و شکل گیری تدریجی آن در طول 150 میلیون سال نشانگر آن است که تدوام حیات این مکان طبیعی و پیشگیری از تخریب آن نیازمند دقت جدی در حفظ شرایط طبیعی غار است. حضور چند هزار نفری جمعیت در دهلیزهای طولانی این مکان برای چندین ساعت مطمئنا وضعیت طبیعی غار را با تهدید مواجه خواهد کرد؛ ضمن اینکه تداوم این رفتار با غار میتواند امنیت بازدید کنندگان را نیز با مخاطره مواجه کند.
به همین دلیل غار علیصدر ثروتیست که بدون شک در زمره میراث جهانیست و با وجود استقرار در استان همدان تعلق به بشریت دارد و هیچ گروهی به صرف تعلق جغرافیایی و تاریخی به این غار نمیتواند حقوق ویژهای برای خود در قبال این غار قائل باشد.
با این حال میتوان در یک تقسیمبندی ساده هشت گروه متمایز را به عنوان علاقمندان و ذینفعان این غار میتوان در نظر گرفت. مردم ناحیه علیصدر، اهالی استان همدان، دولت، گردشگران داخلی، گردشگران خارجی، کارکنان غار، مدیران متولی غار و در نهایت ایران عزیز و شهروندانش به عنوان صاحبان اصلی این غار.
این هشت گروه منافع مشترک و متضادی در قبال غار دارند. یک نمونه با اهمیت اینکه عموم گردشگران تمایل دارند با کمترین قیمت بیشترین مدت را در غار سپری کنند. اما این منفعت در تضاد با منافع سایر ذینفعان غار است. قیمت پایین بلیت و با امکان بازدید طولانی مدت از گستره وسیع بازدید از غار به دلیل تخریب شدید محیط غار و تهدید حیات آن غار به هیچ عنوان به نفع سایر ذینفعانین نیست. این ثروت بزرگ خدادادی منبعی نامحدود و لایزال نیست که بخواهیم به قیمت مفت آن را عرضه کنیم. در مورد منافع مشترک و متضاد ذینفعان غار لازم است سیاههای بلند بالا را تهیه کرد و ساز و کاری برای تنظیم منصفانه این منافع تبیین نمود و آن را اجرا کرد.. این کار نیازمند وجود یک نظام عالی راهبریست که باید از تمام گروههای ذینفع نمایندگانی در آن نظام حضور داشته باشند.
بر این اساس خبر تولیت میراث فرهنگی استان همدان بر این ثروت جهانی خبر خوشایندی نیست. مدیریت میراث فرهنگی استان در جایگاه و توانی نیست که بتواند مدافع حقوق و محدود کننده توقعات تمام ذی‌نفعانی باشد که در این یادداشت به آنها اشاره شد. بیشترین نقش این متولی آن است که فرایندهای اداری موجود در اداره این غار را پیچیدهتر کند. غار علیصدر نیازمند یک چارچوب راهبری عالی و توانمند است. باید این غار را از سیطره دخالت اشخاص سیاسی و ادارات دولتی نجات داد تا آینده آن را به نفع همدان، ایران و جهان تضمین نمود.
