با نزدیک شدن به سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری، بیش از پیش شاهد اظهارات و اقدامات افراد سیاسی با اهداف سیاسی در کشور هستیم.
با اینکه از مدتی پیش افراد سرشناس همانند همه دوره‌های انتخابات ریاست جمهوری اقدام به فعالیت کرده‌اند، اما همچنان ظهور شخصیت جدیدی که بتواند از تمام افراد سرشناس در انتخابات پیشی بگیرد، محتمل است.
انتخابات 1400 را همانند ادوار گذشته به 3 گروه اصلاح‌طلبان، اصولگرایان و مستقل‌ها می‌توان دسته‌بندی کرد.
برخی از کارشناسان در تقسیم‌‌بندی کاندیداهای احتمالی از چهره‌های شناختهشده(در اینجا منظور از چهره‌های شناختهشده است و افرادی که اغلب مردم آنها را می‌شناسند)، این‌گونه دسته‌بندی کرده‌اند: اصولگرایان: آیت‌ا... ابراهیم رئیسی، محمدباقر قالیباف، سعید جلیلی، محسن رضایی. اصلاح‌طلبان: سیدحسن خمینی، محمدجواد ظریف. مستقل‌ها: علی لاریجانی و محمود احمدی‌نژاد.
البته در این میان اختلاف‌نظر‌هایی نیز برای دسته‌بندی این افراد وجود دارد، به‌طور مثال برخی لاریجانی را گزینه اصلی اصلاح‌طلبان برای ائتلاف می‌دانند و از سوی دیگر اعتقاد دارند که رضایی به‌صورت مستقل به عرصه وارد خواهد شد.
خمینی تصمیم قطعی به نیامدن دارد
برخی از کارشناسان حسن خمینی را گزینه اصلی اصلاح‌طلبان می‌دانستند که به‌دلیل سبقه فامیلی که دارد می‌تواند در انتخابات علاوه‌بر حامیان اصلاحات، از رأی‌های خاکستری در جامعه نیز بهره ببرد.
طی چند ماه گذشته نیز می‌توان گفت که خمینی فعالیتش در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها افزایش یافته بود.
با این‌حال سیدیاسر خمینی برادر سیدحسن در مصاحبه‌ای با جماران درباره ملاقات روز دوشنبه سیدحسن خمینی با مقام معظم رهبری گفت: وی مطابق دیدارهای نوبه‌ای خود با رهبری، به دیدن ایشان رفتند که طی این ملاقات، رهبر انقلاب کاندیداتوری ایشان در انتخابات را به صلاح ندانستند و با بیان اینکه حاج حسن‌آقا را مانند فرزند خود می‌دانند، از ایشان خواستند که در شرایط فعلی به این عرصه ورود نکنند. با توجه به این توصیه، طبیعی است که تصمیم ایشان روشن است و اخوی به‌یقین تصمیمی برای کاندیداتوری ندارند.
ورود نکردن خمینی در عرصه انتخابات توجهات را بیش از همه برای تفکرات اصلاح‌طلبان متوجه ظریف خواهد کرد. در این میان گزینه‌هایی همچون عارف و لاریجانی نیز وجود دارد، اما نه دیگر عارف در میان اصلاحات از جایگاه گذشته برخوردار است (با توجه به عملکرد وی در مجلس دهم) نه اینکه تمامی اصلاح‌طلبان با ائتلاف با لاریجانی موافقند.
دیدن ظریف در دولت اصولگرا دور از ذهن نیست
با این‌حال باید گفت که احتمال ورود ظریف به عرصه انتخابات ضعیف است. با وجود انتقاد بسیاری از اصولگرایان از وی، اما ظریف را نمی‌توان یک اصلاح‌طلب اصیل دانست.
تفکرات سیاست خارجی اصلاح‌طلبان در چهارچوب کاری و فکری یک دیپلمات ارشد همچون ظریف می‌گنجد. در توضیح بیشتر باید گفت که ظریف همانند صالحی بیش از هر دیدگاه سیاسی متخصص در زمینه فعالیت خود بوده و می‌توان گفت که ظریف هم همانند صالحی از طیف چپ افراطی تا راست افراطی می‌تواند همکاری داشته باشد. از این‌رو حضور ظریف در دولت اصولگرا نیز محقق‌شدنی است، گفتنی است که ظریف با انعقاد قرارداد 25 ساله با چین تا اندازه‌ای رضایت اصولگرایان را جلب کرده است.
از این‌رو در میان چهره‌های شناختهشده شاید گزینه لاریجانی برای اصلاح‌طلبان در اولویت قرار داشته باشد.(در این تحلیل حضور چهره‌های کمتر شناختهشده بررسی نشده است)
احمدی‌نژاد باری دیگر بگم‌‌بگم کرد، اما داوری گفت!
محمود احمدی‌نژاد که از ماه‌های گذشته با ایجاد حواشی خاص خود تلاش‌های تبلیغاتی را برای انتخابات ریاست‌جمهوری آغاز کرده، اقبال زیادی برای تأیید صلاحیت ندارد.
احمدی‌نژاد در هفته جاری طبق عادت دیرینه خود در دیدار با جمعی از مردم استان کرمان عنوان کرد: «به وقت انتخابات مطالبی دارم که درباره وضعیت موجود کشور عرض خواهم کرد و به فضل الهی از کسی هم نمی‌ترسم».
با این‌حال عبدالرضا داوری که در ستاد انتخاباتی محمود احمدی‌نژاد فعالیت می‌کرد و از اوایل دهه ۱۳۹۰ جزو یاران نزدیک وی بود چندی پیش در مصاحبه‌ای با بیان اینکه «آقای احمدی‌نژاد خودش را در جایگاه ولیّ خدا یا حداقل در جایگاه «نایب خاص» می‌بیند» به انتقاد شدید از عملکرد وی در زمان دولت بهار پرداخت.
اعلام برائت از احمدی‌نژاد
از سوی دیگر پس از روی کار آمدن مجلس یازدهم که تعدادی از وزرای دولت وی نیز در این مجلس حضور دارند، برخلاف انتظار برخی کارشناسان از تقویت افکار احمدی‌نژادی در مجلس، این افراد فاصله خود را با تفکرات حفظ کرده‌اند. به‌طور مثال علی نیکزاد عضو نایب رئیس مجلس یازدهم که از وزیران دولت احمدی‌نژاد به حساب می‌آید، یکی از اصلی‌ترین افرادی بود که انتظار می‌رفت از تفکرات احمدی‌نژاد در مجلس پیروی کند. با این‌حال وی حتی در نشستی که در اسفندماه سال گذشته در همدان داشت از پاسخ به خبرنگاران ما مبنی‌بر حمایت وی درصورت کاندیداتوری از احمدی‌نژاد امتناع کرد.
البته در این میان وزرای دیگر وی نیز به نحوی صریح و یا در لفافه در این مدت از تفکرات احمدی‌نژاد فاصله گرفته‌اند.
همه نگاه‌ها به رئیسی
اما آنسوی معادله برخی اصولگرایان با مشکلاتی همچون کمبود کاندیدا و یا احتمال ردصلاحیت چهره‌های اصلی روبه‌رو نیستند.
با این‌حال می‌توان گفت که طیف زیادی از اصولگرایان منتظر عملکرد و تصمیم ابراهیم رئیسی هستند؛ زیرا اکثریت اصولگرایان درصورت ورود رئیسی به عرصه انتخابات از وی حمایت کرده و گزینه‌های دیگر خواسته یا ناخواسته باید به‌نفع وی کناره‌گیری کنند. این مسأله به‌وضوح در اختلاف عملکردی اصولگرایان در انتخابات 92 و 96 مشخص است. بزرگ‌ترین مغموم انتخابات 96 را می‌توان قالیباف دانست که با وجود علاقه زیاد به ورود به پاستور به‌نفع رئیسی کناره‌گیری کرد.
از این‌رو جلال محمود نماینده مجلس یازدهم در مصاحبه‌ای گفته بود که «اگر آقای رئیسی بیاید، قالیباف برنامه‌ای ندارد».
اعلام برائت پایداری‌ها
از جلیلی به نیت رئیسی
یکی از اعضای جبهه پایداری اوایل هفته جاری درباره جلسات جبهه پایداری برای معرفی کاندیدا در انتخابات ۱۴۰۰ گفت: هنوز کاندیدایی وجود ندارد. ابتدا کاندیداها باید ثبت‌نام کنند و تأییدصلاحیت شوند و ما در بین آنها دست به انتخاب اصلح بزنیم.
غلامحسین رضوانی تصریح کرد که «آقای جلیلی جزو جبهه پایداری نیست و کاندیدا جبهه هم نیست».
با توجه به اظهارات این عضو جبهه پایداری، می‌توان گفت که احزابی همچون پایداری‌ها نیز منتظر ورود رئیسی هستند.
طرح ترکیبی
همان‌طور که گفته شد اکثریت اصولگرایان منتظر تصمیم رئیسی برای انتخابات خردادماه نشسته‌اند. با این‌حال خود اصولگرایان نیز به 2 دسته مخالفان و موافقان ورود رئیسی به عرصه انتخابات تقسیم می‌شوند.
برخی از اصولگرایان می‌گویند که مخالفان مدعی هستند که درصورت ورود رئیسی به انتخابات قوه‌قضاییه چه می‌شود و عملکرد خوب وی در قوه‌قضاییه می‌بایست ادامه یابد و از سوی دیگر درصورت ورود به عرصه رقابت انتخاباتی، سایر رقبا اقدام به تخریب چهره وی می‌کنند.
از سوی دیگر موافقان قوه مجریه را بالاتر از قوه‌قضاییه دانسته و خواستار حضور رئیسی در پاستور هستند.
البته اینکه در این میان برخی برای حضور خود در انتخابات با ورود رئیسی مخالف هستند و از سوی دیگر برخی از احزاب گزینه مناسبی نداشته و ائتلاف با رئیسی را بهترین حالت می‌دانند، از این‌رو موافق حضور وی در انتخابات هستند، نیز مورد توجه است.
اما «طرح ترکیبی» که زمزمه‌هایی از آن توسط اصولگرایان به گوش می‌رسد چیست؟
حسین شریعتمداری در این زمینه در نشست با اصحاب رسانه استان همدان در رابطه با طرح ترکیبی گفت «میان نامزدها یک نفر به‌عنوان رئیس جمهور بیاید و بقیه با توجه به تخصص خود در بخش‌های دیگر مستقر شوند اما چه کسی در این جایگاه(ریاست‌جمهوری) قرار بگیرد نیز مهم است».
از اظهاراتی که درباره طرح ترکیبی است می‌توان به 2 برداشت رسید: 1- اینکه رئیسی با پیروزی در انتخابات به‌عنوان قوه مجریه انتخاب شده و منتظر انتخاب گزینه دیگری از اصولگرایان به‌عنوان رئیس قوه‌قضاییه باشند. 2- رئیسی به‌عنوان رئیس قوه‌قضاییه بماند و فردی دیگر از اصولگرایان قدرت در پاستور را تصاحب کند.
با این‌حال می‌توان گفت که هرکدام از این 2 حالت برای اصولگرایان جای ریسک دارد. اگر رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نکند، به احتمال زیاد اصولگرایان به وحدت و ائتلاف نخواهد رسید و این مسأله می‌تواند مقدمه شکست آنها در انتخابات شود. از سوی دیگر اگر رئیسی در انتخابات شرکت کند و دوباره شکست بخورد، باب میل طرفداران وی به‌عنوان رئیس قوه‌قضاییه که طی این مدت به‌علت عملکرد وی روزافزون شده، خوش نخواهد آمد.
سعید محمد و محسن هاشمی
البته در این میان همواره همانند بسیاری از ادوار چهره‌های کمتر شناختهشده اقبال بالایی برای پیروزی در انتخابات خواهند داشت. از این‌رو مطمئناً در انتخابات پیش‌رو شاهد چنین چهره‌هایی خواهیم بود. البته سعید محمد و محسن هاشمی می‌توانند جزو این دسته قرار گیرند.
