نه اصولگرایان از عملکرد 4 ساله این نهاد راضی هستند و نه اصلاح‌طلبان. راست‌ها به بی‌عملی متهمش می‌کنند و می‌گویند عملکرد لیست امیدی‌ها جایگاهش را تضعیف کرد و چپ‌ها هم از ضعف نهاد مجلس و چوب اصولگرایان لای چرخ فعالیت‌های اصلاح‌طلبانه گله دارند. هرچه هست، حالا مجلس دهم به پایان خود رسیده و بسیاری از نمایندگانش با صندلی‌های بهارستان خداحافظی کرده‌اند و کشتی را ناخدایانی دیگر آمده است.
مجلس دهمی‌های استان همدان که شانس تأیید صلاحیت مجدد و گرفتن رأی دوباره از مردم شهرهایشان را داشتنند اما، 4 سال دیگر باید برای قانونگذاری وقت بگذارند. از جمله حمیدرضا حاجی‌بابایی نماینده پرنفوذ و با سابقه همدان، احد آزادیخواه از ملایر، حسن لطفی از رزن و محمدمهدی مفتح از تویسرکان. از 9 نفر نماینده استان همدان در این دوره 5 نفر دیگر در مجلس یازدهم تازه‌نفس هستند، اگرچه اکثرشان در مناصب مختلف در قوای مجریه و مقننه کم‌تجربه نیستند. احمدحسین فلاحی از همدان و فامنین، کیومرث سرمدی از اسدآباد، عیسی جعفری از بهار و کبودرهنگ، هادی بیگی‌نژاد از ملایر و علیرضا شهبازی از نهاوند. ترکیب سیاسی نمایندگان استان در مجلس یازدهم تفاوت چندانی با دوره پیش ندارد. تنها فرقش کم شدن یک نفر از اصلاح‌طلبان در این دوره است. حالا، فقط حسن لطفی به نمایندگی از رزن، خود را اصلاح‌طلب می‌داند و بقیه نمایندگان به اصولگرایان نزدیک هستند.
عملکرد نمایندگان استان در مجلس دهم چطور بود و چه تصوری از رفتار نمایندگان دوره یازدهم وجود دارد؟ چه موانعی مانع کار آنان شد و در این میان احزاب استان چه نقشی داشتند؟ چرا هیچ یک از نمایندگان پیشین و فعلی همدان به‌طور رسمی عضو هیچ حزبی نیستند؟ این‌ها سؤالاتی است که از 4 فعال سیاسی اصولگرا و اصلاح‌طلب پرسیده‌ایم.
احزاب مکانیزم نظارت ندارند
پرسش نخست درباره عملکرد نمایندگان استان همدان در مجلس دهم را «افشین فرهانچی» از فعالان سیاسی استان و عضو حزب اراده ملت اینطور پاسخ می‌دهد: «به‌طور کلی نمایندگان مجلس 3 وظیفه اصلی دارند. یک دسته فعالیت‌های تقنینی است که مجلس دهم در آن چندان موفق نبود. قانون انتخابات و قوانین 4 گانه ارتباط با نظام‌های ضدفساد جهان از جمله قوانین مهم این مجلس بودند که نمایندگان نتوانستند آن‌ها را به سرانجام برسانند. بخشی از قوانین هم البته به تأیید شورای نگهبان و یا مجمع تشخیص مصلحت نرسید. نقش دوم نمایندگان در تسهیل امور منطقه‌ای‌شان بود. به این معنی که نمایندگان با دیگر نهادها چانه‌زنی می‌کنند و برای شهرشان امتیازاتی می‌گیرند. در این بخش لطفی، نماینده رزن موفق شد قروه درگزین را از بخش به شهرستان تبدیل کند. اما به غیر از این یک مورد نمایندگان استان در زمینه مطالبات محلی عملکرد درخشانی نداشتند و مشکلات مزمن و قدیمی همدان مثل آب، ایستگاه داخل شهری راه آهن، پتروشیمی و افزایش تعداد نمایندگان در مجلس پیشرفت خاصی ندیدیم.»
فرهانچی نقش سوم نمایندگان را نظارت بر عملکرد سایر نهادها می‌داند: «نمایندگان به‌ویژه درباره افزایش قیمت بنزین، کرونا و نحوه ارتباط با جامعه جهانی نتوانستند آنطور که باید عمل کنند. بنابراین به‌طور کلی نمره قبولی به مجلس دهم نمی‌دهم و نمایندگان همدان هم قاعدتا جزیی از کل بودند.»
عضو حزب اراده ملت، اعتقاد دارد احزاب مکانیسم نظارت بر عملکرد نمایندگان را در وضعیت غیرحزبی ندارد: «نمایندگان همدان وابسته به جناح‌ها بودند ولی در هیچ حزب خاصی عضویت نداشتند. پس بر اساس سلیقه شخصی و تعریف خودشان از اصلاح‌طلبی و اصولگرایی کارها را انجام دادند. احزاب اصلاح‌طلب به‌دلیل تأیید نشدن صلاحیت‌ها، نتوانستند افراد موردنظرشان را به مجلس بفرستند. در مجلس فعلی هم همین اتفاق افتاده است. پس در این مجلس هم نظارت احزاب وجود نخواهد داشت.»
ضعیف‌ترین مجلس پس از مجلس ششم
از نگاه یکی از فعالان سیاسی اصولگرای همدان اما مشکل مجلس دهم نه از کلیت نهاد مجلس که از رفتار نمایندگان بود. «محمود الفت» دبیر حزب مؤتلفه اسلامی همدان می‌گوید: «مجلس دهم پس از مجلس ششم ضعیف‌ترین مجلس بود. این موضوع چند علت داشت. یکی اینکه خیلی از نمایندگان به‌جای اینکه وکیل مردم باشند، وکیل‌الدوله بودند. از طرفی نقش نظارتی خود را خوب ایفا نمی‌کردند. پس من این مجلس را موفق نمی‌دانم. رفتار بسیاری از نمایندگان دچار محافظه‌کاری شده بود و آن‌ها نتوانستند وظایفشان را خوب انجام دهند.»
الفت روحیه اشرافی‌گری برخی نمایندگان را دلیل اصلی ضعف مجلس دهم می‌داند: «در این سال‌ها برخی نمایندگان دچار اشرافی‌گیری شدند و به کانون‌های قدرت وصل شدند. در حقیقت نمایندگان به جای ساده‌زیستی به سمت راحت‌طلبی رفتند. این اتفاق به مرور در تمام این سال‌ها رخ داد. ردصلاحیت برخی نمایندگان مجلس دهم نشان داد که روحیه محافظه‌کاری و عدم کارایی تا چه حد بین برخی نمایندگان وجود داشت که دیگر صلاحیت وارد شدن به مجلس را ندارند. مجلس باید در رأس امور باشد. اما این ویژگی را نمایندگان با رفتارشان در طول 4 سال تضعیف کردند. در حقیقت وزانت مجلس را خود نمایندگان مشخص می‌کننند. طبیعی است وقتی انتخاب نمایدگان با دقت انجام نشود چنین مشکلاتی هم پیش می‌آید.»
آیا نمایندگان حزبی بهتر می‌توانند در جهت حل کردن مشکلات مردم عمل کنند؟ الفت اینگونه پاسخ می‌دهد: «سست کردن بنیان احزاب در کشور خلاف قانون اساسی است. خیلی از داوطلبان ورود به مجلس برخلاف حزبی بودن اکراه دارند که وابستگی‌شان به احزاب را به‌طور رسمی اعلام کنند. حزب باید بتواند در انتخابات افرادی را کاندیدا کند تا بر عملکردشان کنترل و نظارت داشته باشد. از طرفی نمایندگان پشتوانه فکری هم به نام حزب دارند. احزاب هم در برابر رفتار نمایندگانشان باید پاسخگوی مردم باشند.»
به فکر ارتقای جایگاه مجلس نبودند
برخی احزاب نگاه منتقدانه‌تری به عملکرد مجلس دارند. «محمدرضا افخمی» دبیر حزب اتحاد ملت ایران اسلامی در همدان یکی از این افراد است. او اعتقاد دارد مجلس دهم جایگاه تصمیم‌گیری را از دست داده بود: «مجلس جایگاه تصمیم‌گیری خود را از دست داده است. در این حالت صحبت از عملکرد نمایندگان معنایی ندارد. آدم‌های شجاع و کاردان به دلایل مختلف به مجلس راه پیدا نمی‌کنند و اگر هم وارد شوند باید خودسانسوری کنند تا در دوره بعدی ردصلاحیت نشوند.»
افخمی عملکرد نمایندگان استان را هم قابل قبول نمی‌داند: «نمایندگان استان همدان در مجموع کارنامه موفقی نداشتند و بیشتر به‌جای اینکه فکر ارتقای جایگاه مجلس باشند، دنبال امتیازگیری و فراهم کردن زمینه برای انتخابات دوره آینده بودند. گاهی برخی‌ها فکر می‌کنند نماینده خوب فردی است که برایشان راه بکشد، گاز بیاورد و مشکلات روزمره‌شان را حل کند. در نتیجه جایگاه قانونگذاری مجلس بسیار تضعیف شده است. بین نمایندگان استان، من عملکرد نمایندگان اصلاح‌طلب را هم خوب ارزیابی نمی‌کنم. اگرچه فکر می‌کنم در مجموع کاظمی عملکرد بهتری از دیگر نماینده استان که خود را اصلاح‌طلب می‌دانست، داشت.»
دبیر حزب اتحاد ملت چاره را تقویت احزاب می‌داند: «مجلس و جمهوریت بدون احزاب معنی ندارد. فردی که از یک حزب به مجلس می‌رود باید به برنامه‌های حزب خودش وفادار باشد و در چارچوب آن حرکت کند. اما موضوع اصلی ضعیف بودن جایگاه احزاب است. اگر حزب به‌معنای واقعی وجود داشته باشد و نماینده‌ای با نام آن حزب وارد مجلس شود، باید پاسخگو باشد. اما اراده‌ای برای تقویت احزاب هم در ایران وجود ندارد.»
نه آنقدر قوی نه آنقدر ضعیف
در این میان برخی فعالان سیاسی نیز عملکرد نمایندگان همدان در مجلس دهم را متعادل ارزیابی می‌کنند. از جمله «محسن صادقیان» عضو شورای مرکزی جامعه اسلامی مهندسان کشور. صادقیان می‌گوید: «عملکرد نمایندگان استان در مجلس دهم وضعیت متعادلی داشت. نه آنقدر عقب بودند و نه مثل استان‌های پیشتازی مثل اصفهان و تبریز و مشهد در جذب اعتبارات منطقه‌ای پیشتاز بودند. ولی می‌دانیم که در مسائل ملی برخی نمایندگان استان بسیار فعال بودند که به سابقه و تسلط کاری آن‌ها برمی‌گردد. در مجلس دهم آقای حاجی‌بابایی به‌عنوان شخصیتی ملی تأثیرگذاری بسیاری داشت اما برخی دیگر از نمایندگان دوره نخست نمایندگی‌شان بود وتا مسیرهای کاری‌شان را پیدا کنند نیاز به زمان داشتند.»
صادقیان ورود نمایندگان حزبی به مجلس را ویژگی مثبتی می‌داند: «حزبی بودن نمایندگان ویژگی مثبتی برای آن‌ها است. در شورای مرکزی جامعه اسلامی مهندسان کشور حداقل 4 نفر از نمایندگان مجلس حضور داشتند. این نمایندگان اطلاعات و برنامه‌های زیادی از جامعه اسلامی مهندسان می‌گرفتند و در جلسات مجلس مطرح می‌کردند. این کار سبب هم‌افزایی می‌شود. نماینده حزبی می‌تواند برنامه و طرح‌هایش را با نخبگان موجود در احزاب در میان بگذارد و حتی از آن‌ها برنامه بگیرد تا با بررسی هرچه بیشتر نظرات، تصمیمات کارشناسی برای حل مشکلات مردم گرفته شود.»
این عضو شورای مرکزی جامعه اسلامی مهندسان کشور به عملکرد مجلس یازدهم امیدوار است: «5 نفر از نمایندگان استان همدان تازه‌وارد و 4 نفر دیگر با تجربه هستند. اگر این افراد درمجمع نمایندگان استان متحد عمل کنند اتفاقات بسیار خوبی برای مردم همدان رخ خواهد داد.»
