نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حالی دیروز به بررسی سیاست‌های ارزی کشور پرداختند که صدای واحدی از مجلس برای شیوه مدیریت بازار ارز شنیده نشد و طیف‌های مختلف نظرات متعددی از افزایش نرخ ارز بر اساس تورم گرفته تا قیمت گذاری بر مبنای سامانه‌های ارزی و سرکوب نرخ ارز بیان شد و رئیس و نمایندگان از مدیریت بازار ارز انتقاد، ولی خاندوزی و صالح‌آبادی دفاع کردند.
قبل از آغاز صحن علنی صالح‌آبادی رئیس کل بانک مرکزی گزارشی را پیرامون اقدامات ارزی دولت به نمایندگان ارائه کرده بود و در ادامه نیز نمایندگان گزارش خاندوزی وزیر اقتصاد را شنیدند.
پس از آن احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارئی برای نمایندگان مجلس گفت: اول دی‌ماه ۱۴۰۱ استقراض دولت از بابت کسری و از محل تنخواه و بانک مرکزی به صفر رسیده است. شاید برای اولین بار در طی ایام گذشته است که مساله کسری بودجه و استقراض از بانک مرکزی به کمترین عدد ممکن رسیده‌است.
مهدی طغیانی سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس با قرائت گزارش این کمیسیون در خصوص سیاست‌های ارزی دولت سیزدهم، همچنان در مؤلفه‌های اساسی، تصمیمات شکست خورده گذشته در حال تکرار است؛ تعدد نرخ‌های رسمی و فاصله معنادار با بازار غیررسمی، اتکای سیاست‌گذار به آمار گمراه‌کننده مازاد عرضه در سامانه نیما، عدم پذیرش واقعیت افزایش نرخ ارز متناسب با واقعیت‌های اقتصادی و اصرار بر سیاست شکست خورده تثبیت نرخ اسمی ارز، خروج ۱۰ میلیارد دلار ارز (به صورت اسکناس و حواله) از فرایندهای رسمی با ادامه رویه فعلی، اهم مسائلی است که تحت شعاع نگاه کوتاه‌مدت تصمیم‌گیران در حوزه ارزی قرارگرفته‌است.
آنان همچنین بر افزایش تدریجی متوسط نرخ فروش ارز صادرکنندگان عمده (نفت، میعانات، گاز، محصوالت پتروشیمی و فلزی) به میزان حداکثر ۵ درصد پایین‌تر از فروش نرخ ارز سایر طی 2 ماه آینده (روزانه حدود ۷۵ تومان افزایش) و افزایش نرخ فروش ارز صادرکنندگان غیرعمده و الزام واردکنندگان گروه کالاهای کمتر ضروری تأکید کردند.
پس از قرائت گزارش، رئیس مجلس گفت: امروز وضعیت ارز برای مردم، ما و اقتصاد کشور قابل قبول نیست. در جلسه سران قوا بنا شد که این موضوع با حضور بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و مسئولان دخیل در موضوع ارز بطور خاص دنبال شود؛ به طور حتم سر و سامانی به بازار ارز می‌دهیم.
برای احتکار و خروج سرمایه تدبیر کنیم
با این وجود، گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس مورد تأیید همه اعضای این کمیسیون نبود؛ محمدحسین حسین زاده بحرینی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اعلام اینکه میزان ورودی و خروجی ارز به اقتصاد ایران تقریبا متوازن است، گفت: احتکار ارز و یا خروج سرمایه واقعیتی است که باید مجلس با اتخاذ سیاست‌های تنبیهی مانند تصویب طرح مالیات برعایدی سرمایه برای آن تدبیرکند.
برخی گزارش‌های دولت به مجلس غلط است!
عزت ا... اکبری تالارپشتی نماینده تهران ضمن انتقاد از گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس خواستار تدبیر فوری بانک مرکزی در این خصوص شد.
نماینده مردم تهران گفت: اینگونه صحبت‌ها چه ارتباطی به این دارد که بانک مرکزی چه سیاستی را در قبال ارز در پیش گرفته است و برنامه‌اش چیست. ما متأسفانه شاهد این هستیم که حداقل تعدادی از وزرا و مقامات گزارشات غلط به دولت و مجلس می‌دهند و از جمله آنها همین رئیس کل بانک مرکزی است.
تالارپشتی با تأکید بر اینکه باید تدبیر فوری صورت گیرد، افزود: ما شاهدیم که صنایع با مشکلات عدیده‌ای مواجه است اما بانک مرکزی می گوید رشد بیش از 8 درصدی داشته و این سؤال مطرح است که این گزارش‌ها از کجا گرفته می‌شود و منابع آنها کجاست.
نباید گرانی ارز را به حوادث اخیر ارتباط دهیم
روح ا... ایزدخواه نماینده مردم تهران در مجلس نیز راهکار دیگری برای مدیریت بازار ارز ارائه کرد و با بیان اینکه نباید موضوع ارز را به حوادث اخیر ارتباط دهیم، مدعی تداوم سیاست‌های ارزی دولت قبل در دولت سیزدهم شد.
این نماینده مجلس تأکید کرد: دولت باید ۱۱۰۰ صرافی غیرمجاز را جمع کند و حساب ارزی در بانک ها برای مردم ایجاد کند به طوری که افرادی که دلار دارند با ایجاد حساب ارزی منابع خود را در بانک‌ها پس‌انداز کنند و بعد از آن نگهداری ارز و معاملات غیررسمی در پیاده‌روها و خیابان‌ها، قاچاق محسوب شود.
ایزدخواه با انتقاد از گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس پرداخت و اظهار داشت: کمیسیون اقتصادی می‌گوید ما باید نرخ نیمائی را به نرخ رسمی نزدیک کنیم و از این موضوع به عنوان افزایش قدرت رهبری بانک مرکزی یاد می کنند اما همین تفکر به ما ضربه زده‌است.
ایزدخواه با طرح این ایده که دولت نباید در افزایش نرخ ارز سهیم یا ذی‌نفع باشد و بخواهد با افزایش نرخ ارز کسری بودجه خود را جبران کند، اظهار داشت: گزارش کمیسیون اقتصادی توجیه ماجراست و واقعیت این است که ما برای مدیریت متمرکز ارز اقدامی نکردیم.
کمیسیون اقتصادی نشان داد که اعتقادی به وظیفه بانک مرکزی برای حفظ ارزش پول ملی ندارد.
محسن زنگنه نائب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس را مورد انتقاد قرار داد و در بیان دیدگاه‌های خود برای مدیریت بازار ارز گفت: بانک مرکزی نرخ ارز را تابعی نرخ تورم می داند در حالی که باید به دنبال حفظ ارزش پول ملی باشد؛ کمیسیون اقتصادی با این گزارش نشان داد که اعتقادی به وظیفه بانک مرکزی برای حفظ ارزش پول ملی ندارد. وی افزود: در این گزارش آمده که بانک مرکزی باید ارزش حقیقی پول ملی را حفظ کند، این یعنی اگر تورم ۵۰ درصد است، نرخ ارز هم باید ۵۰ درصد افزایش پیدا کند!
نماینده مردم تربت حیدریه در عین حال به انتقاد از سامانه نیما و ارز نیمائی پرداخت و آن را مانعی برای ورود ارز به کشور و صادرات دانست.
مشکل ناترازی بودجه را حل کنید
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در این زمینه اظهار داشت: اولین موضوع مهم و پایه و اساسی در اصلاح سیاست ارزی در کشور، اصلاح ساختار بودجه و مشکل ناترازی بودجه است که باید اصلاح شود؛ در بند (ت) ماده (20) قانون احکام دائمی مطرح شده که نرخ ارزی که در کشور باید نرخ ارز شناور مدیریت شده باشد اما افرادی که خودشان را در مجلس اقتصاددان می دانند نسبت به حکم قانونی که خودشان در مجلس تصویب کردند متفاوت عمل می‌کنند.
محمدرضا پورابراهیمی تأکید کرد: یکی از عوامل اثرگذار در کاهش ارزش پول ملی تورم ناشی از کسری بودجه است؛ برخی از آقایانی که در صحن اظهارنظر کرده‌اند در جریان بررسی بودجه عددهائی برای تسهیلات پیشنهاد می‌دادند که چند برابر بود! و با نامه رئیس کل بانک مرکزی به مقام معظم رهبری این اعداد اصلاح شد.
نماینده مردم کرمان بیان داشت: ناترازی بودجه و ناترازی نظام بانکی ریشه اصلی تورم است که حتی اگر مراودات خود با طرف‌های خارجی را نیز اصلاح کنیم و حتی تحریم‌ها نیز برداشته شود، این مشکل ساختاری است، باید برای رفع و اصلاح آن اقدام کرد.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به سیاست‌های کنترل و جریان ریال و حکمرانی ریال افزود: اکنون طرح مالیات بر عایدی سرمایه به عنوان یکی از مهمترین موضوعات باید در دستور کارقرارگیرد. وی با بیان اینکه نرخ نیمائی امروز به نرخ ارز ترجیحی دوم در اقتصاد تبدیل شده‌است و باید برای آن چاره‌ای اندیشید، گفت: اگر پیشنهادهای کمیسیون اقتصادی اجرائی شود حتما نرخ ارز کاهش می‌یابد.
