از همان روزهای ابتدایی سال 98 اخبار مربوط به سیل، ما را یاد این ضربالمثل که میگوید سالی که نکوست از بهارش پیداست، میانداخت. به شخصه امیدوار بودم که این ضربالمثل در مورد سال 98 صدق نکند، اما متأسفانه اتفاقات بد امسال، که حتی برخی از این اتفاقات در چندین دهه گذشته هم کمسابقه بوده است، مهر تأییدی بر صحت این ضربالمثل است.
اتفاقات ناخوشایند سال 98 از منظر داخلی را میتوان به 2 دسته تقسیم کرد، یک سو اتفاقات و چالشهایی که گریبانگیر کشورمان و مردم شده است و از سوی دیگر پاسخها و اقداماتی که دولت و سایر ارگانهای اجرایی در برخورد با این حوادث از خود نشان دادند. برخی از این اقدامات دولت و سایر دستگاههای اجرایی بر سنگینی بار حوادث و چالشهای اتفاق افتاده پیرامون کشورمان افزود و این مسأله میتواند بر اعتماد مردم به دولت و سایر ارگانها تأثیر منفی بگذارد.
حوادث طبیعی اتفاق افتاده در کشورمان مانند سیلهای فروردینماه که در چندین استان از جمله استان گلستان، مازندران، خراسان شمالی، فارس، خوزستان، کرمانشاه، لرستان و همدان متأسفانه خسارتها جانی و مالی فراوانی به هموطنان و هماستانیهایمان متحمل کرد را میتوان از نخستین اتفاقات ناخوشایند امسال دانست.
در اردیبهشتماه مصادف با سالگرد خروج آمریکا از برجام ایران مرحله نخست کاهش تعهدات خود در چارچوب توافق هستهای بهدلیل پایبند نبودن 5 کشور باقیمانده در برجام به تعهدات خود را آغاز کرد.
عبور از درصد 67/3 برای غنیسازی و بازگشت به طراحی پیشین رآکتور اراک ۲محور گام دوم ایران بهشمار میرفت که دولت در 16 تیر با فکپلمب تنظیمات برای درصد غنیسازی در مجتمع غنیسازی نطنز گام دوم را اجرا کرد.
گام سوم کاهش تعهدات برجامی در 15 شهریور ماه و گام چهارم آن را 15 آبانماه به انجام رسید.
جمهوری اسلامی ایران شامگاه یکشنبه ۱۵ دیماه گام پنجم کاهش تعهدات هستهای برجام را بهطور رسمی برداشت و تعهدات باقی ماندهاش در چارچوب برجام از جمله درباره تعداد سانتریفیوژها را کنار گذاشت. موضع ایران در تمام دوره زمانی پساز خروج ایالات متحده از برجام این بوده است که در صورت بهرهمندی ایران از منافع برجام تعهدات هم اجرایی خواهند شد و همواره امکان بازگشت به سطوح پیشین تعهدات برجامی وجود دارد به شرط آنکه تعهدات طرفین دیگر نیز اجرایی شود. اما شرکای برجام در عمل و پساز خروج آمریکا هیچ مهارت و ارادهای آشکاری برای حل این موضوع ارائه ندادهاند.
پساز نخستین شایعه گران و سهمیهبندی شدن سوخت وسایل نقلیه و ایجاد صفهای طولانی در پمپ بنزینها بالاخره در سکوت خبری بامداد روز جمعه 24 آبانماه بنزین سهمیهبندی شد. از یک سو نگرانی برخی بهدلیل نداشتن کارت سوخت و صفهای طولانی برای تحویل این کارت سوختها بود و از سوی دیگر بعضی از مردم نگران افزایش قیمت سایر اقلام از جلمه کالاهای ضروری بودند.
با این حال سکوت خبری دولت در اعلام تاریخ دقیق این اقدام و نپذیرفتن مسئولیت مناسب، تا جاییکه برخی مسئولان مربوطه اظهار بیاطلاعی از زمان سهمیهبندی سوخت کردند. این عوامل نهتنها کمکی به کاهش نگرانیها و پاسخی به پرسشهای این افراد از مردم نبود بلکه بر نگرانی و نارضایتی آنها نیز افزود.
پساز سهمیهبندی بنزین در برخی شهرها، اعتراضات مردمی شکل گرفت که متأسفانه بعضی از این اعتراضات مردمی به حاشیه کشیده و به تخریب مکانها و اموال عمومی و خصوصی منجر شد و با تحقیقات نیروی انتظامی در این اعتراضات شواهدی از حضور گروهکهای ضد انقلاب و تروریستی در میان مردم پیدا شده و اعتراضات مردمی زمینهای برای سوءاستفاده این گروهکها شده است.
جمعه 13 دیماه پساز انتشار خبر به شهادت رسیدن سردار شهید قاسم سلیمانی بهدست نیرویهای آمریکا مردم ایران عزادار این سردار والا مقام شدند. در پی مراسمات با شکوه خاکسپاری سردار سلیمانی که از عراق شروع شد و در کرمان خاتمه یافت، متأسفانه 17 دیماه در آخرین روز تشیع پیکر شهید سردار سلیمانی بهدلیل ازدحام جمعیت و برنامهریزی اشتباه و سهلانگاری مسئولان برگزارکننده دهها نفر از مردمی که در این مراسم شرکت کرده بودند جان خود را از دست دادند.
مراسم تشییع پیکر سردار سلیمانی بهعنوان پیام وحدت ملی و علاقه مردم به این شهید و راه مقاومت توجه بسیاری از رسانههای بینالملل را به خود جلب کرده بود که متأسفانه با از دست دادن جان هموطنانمان در مراسم تشییع در کرمان این مراسم به حاشیه کشیده شد و توجه رسانههای بینالملل از پیام حضور مردم به ضعف در برنامهریزی برای مراسم تشییع جلب شد.
پساز به شهادت رسیدن سردار سلیمانی کشورمان خواستار انتقام سخت از آمریکا شده و این مسأله سبب ایجاد ترس در میان مقامات آمریکایی شد، تا جاییکه رئیس جمهور این کشور اظهار کرده بود که اگر ایران اقدامی در راستای انتقام سخت انجام دهد 52 نقطه از جمله مراکز مهم فرهنگی در ایران را مورد حمله قرار خواهد داد.
سپاه پاسداران بامداد 18 دیماه درست یک روز پساز خاکسپاری پیکر سردار سلیمانی با شلیک دهها موشک بالستیک از کرمانشاه، پایگاه عینالاسد آمریکا واقع در استان الانبار عراق را مورد هدف قرار داد تا پاسخ نخست خود را به آمریکا بهعنوان انتقام سخت داده باشد.
6:13 دقیقه صبح چهارشنبه 18 دیماه خبر سقوط پرواز شماره 752 به مقصد اوکراین دقایقی پساز بلند شدن از فرودگاه امام خمینی(ره) منتشر شد. از همان ساعات ابتدایی سقوط هماپیمای بوئینگ 737 اوکراین شایعاتی مبنی بر اینکه این هواپیما بر اثر برخورد موشک سقوط کرده است در رسانهها پخش شده بود. با اینحال تا روز جمعه 20 دیماه شایع برخورد موشک با این هواپیما توسط مقامات مسئول از جمله سخنگوی ارشد نیروهای مسلح، وزیر راه و شهرسازی و رئیس هواپیمایی کشوری تکذیب شد.
صبح روز شنبه 21 دیماه ستاد کل نیروهای مسلح درباره سقوط هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین در یک اطلاعیه اعلام کرد که در بحبوحه تهاجم موشکی به پایگاه آمریکا و در پی تهدیدهای رئیس جمهوری این کشور مبنی بر هدف قرار دادن تعداد زیادی از اهداف در خاک کشورمان نیروهای مسلح ایران در بالاترین سطح آمادهباش قرار گرفتند. در چنین شرایطی، پرواز شماره ۷۵۲ از فرودگاه حرکت کرده و هنگام چرخش، کاملاً در حالت نزدیک شونده به یک مرکز حساس نظامی سپاه و در ارتفاع و شکل پروازی یک هدف متخاصم قرار میگیرد که در این شرایط بر اثر بروز خطای انسانی و بهصورت غیر عمد، هواپیمای مذکور مورد اصابت قرار گرفته شد.
ستاد کل نیروهای مسلح در پایان این اطلاعیه ضمن عرض تسلیت و اظهار همدردی و عذرخواهی بهدلیل خطای انسانی پیش آمده، تأکید کرد که مقصر این حادثه را به سازمان قضایی نیروهای مسلح معرفی میکند تا با خطاهای ایجاد شده برخورد قانونی صورت گیرد.
با این حال پساز بروز این خطای انسانی و تکذیب آن توسط چندین مقام مسئول مرتبط رسانههای بینالمللی با پرداختن به این موضوع و مقصر جلوه دادن کشورمان در بروز این حادثه سرپوشی بر اخبار مربوط به حمله ایران به پایگاه نظامی آمریکا در عراق گذاشتند.
یکی دیگر از انتقادهای حالحاضر وجود اختلاف در مسألهFATF است. ایران پساز توافق برجام از لیست سیاه « گروه ویژه اقدام مالی» (علیه پولشویی و تأمین مالی تروریسم) موسوم بهFATF خارج و وارد لیست خاکستری شده بود و این کارگروه به ایران وعده داد در صورت تصویب نهایی کنوانسیون در ایران، نام ایران را به لیست سفید (عادی) وارد میکند؛ اما همزمان این کارگروه به ایران هشدار داد که اگر لوایح مربوط به کنوانسیونهای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم را هرچه سریعتر به تصویب نرسانده و به مورد اجرا نگذارد، بار دیگر نام این کشور را در لیست سیاه قرار خواهد داد.
دولت روحانی در 3 سال گذشته با آماده کردن لوایح مربوط تلاش کرد آن را به تصویب مجلس برساند اما پساز تصویب در مجلس دهم، از سوی شورای نگهبان رد شد و درنهایت به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت و در آنجا نیز با مخالفت برخی اعضای متنفذ مجمع، مسکوت ماند.
دولت دوازدهم اعلام کرده بود که درصورت تصویب نشدن این کنوانسیون در ایران مبادلات مالی و بانکی کشور با اخلال بیشتر از گذشته مواجه خواهد شد و اندک بانکهای خارجی که اینک با ایران مراوده دارند تحت فشار کارگروه اقدام مالی ممکن است دیگر با ایران همکاری نکنند. با این حال گروه ویژه اقدام مالی موسوم به FATF 2 اسفندماه در نشست دورهای خود در شهر پاریس فرانسه، نام ایران را در لیست سیاه خود قرار داد.
عملکرد ضعیف دولت و سوءمدیریت عوامل اجرایی و نظارتی در سال 98 به اعتماد مردم خدشه وارد کرده است و تبلور این امر را میتوان در مشارکت مردمی در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی که نسبت به ادوار گذشته کمرنگ تر برگذار شد را ببینیم. حال که در روزهای پایانی سال 98 بیشتر کشورهای جهان و کشورمان با چالش شیوع ویروس کووید 19 مواجه هستند، شاید فرصت مناسبی برای قوای سهگانه مخصوصا قوه مجریه باشد تا با عملکرد درست و سنجیده، با مدیریت صحیح و با روشنگری در عمل و اتفاقات، خدشهای که به اعتماد مردم وارد شده است را جبران کند.