■ چرا نامه‌های عارف قزوینی از دوره قاجار به بعد از اهمیت بیشتری برخوردار شد؟
کتاب «نامه‌های عارف قزوینی (ویراست جدید)» با تصحیح مهدی نورمحمدی از سوی نشر نگاه منتشر شد. این کتاب مشتمل بر 84 نامه از عارف قزوینی، 13نامه به عارف و 10 نامه درباره اوست که از مجموعه‌های خصوصی، نسخه‌های دستنویس، کتب، روزنامه‌ها و مجلات گوناگون گردآوری شده است.
از دوره قاجار به بعد، تنوع و تعداد نامه‌ها افزایش یافته و از اهمیت بیشتری نیز برخوردار شده است. از جمله نامه‌های قزوینی به تقی‌زاده، نامه‌های ادوارد براون به تقی‌زاده، نامه‌های دوستان (گردآوری محمود افشار)، نامه‌های بهار، نامه‌های امیرکبیر، نامه‌های جمال‌زاده، نامه‌های سیمین دانشور و جلال آل احمد و... این کتاب مشتمل بر 84 نامه از عارف قزوینی، 13 نامه به عارف و 10 نامه درباره اوست که از مجموعه‌های خصوصی، نسخه‌های دستنویس، کتب، روزنامه‌ها و مجلات گوناگون گردآوری شده است.
این نامه‌ها زبان حال و آیینه تمام‌نمای روحیات و افکار عارف است و اطلاعات ارزشمند و منحصربه‌فردی که از این نامه‌ها به دست می‌آید، در شناخت عارف، تحقیق در احوال و آثار و همچنین تدوین کامل‌ترین زندگی‌نامه او، اهمیت و ارزش فراوانی دارد.
با بررسی و مطالعه این نامه‌ها، اطلاعات مهمی درباره زندگی خصوصی، وضعیت جسمانی و مشکلات و بیماری‌هایی که به‌ویژه در دهه پایانی عمر، عارف با آنها روبرو بوده است، به دست می‌آید. این آگاهی‌ها گاهی شامل جزئی‌ترین مسائل زندگی وی می‌شوند. عارف در این نامه‌ها نه‌تنها به شرح مسائل مربوط به زندگی خصوصی خود پرداخته، بلکه شمه‌ای خصوصیات اخلاقی و رفتاری افراد مرتبط با خود همچون مستخدمه‌اش جیران را نیز برای مخاطبان نامه‌ها بیان کرده است.
این آگاهی‌ها که گاهی شامل جزیی‌ترین مسائل زندگی وی می‌شوند از این قرارند: ضرب‌خوردگی و زخم دست، کشته شدن سگش مینو در دهکرد، مردن مینا سگ دیگرش در همدان، خرابی و درد دندان و انصراف از گذاردن دندان مصنوعی، ضیق مجرا، تب و لرز، تکرر ادرار، بیماری مالاریا، بیماری حنجره و از دست رفتن آواز، کسالت‌های متعدد روحی و جسمی، ضعف مزاج، تشنج اعصاب، بی‌خوابی، بی‌میلی به غذا، افزایش عادت ناپسند مصرف تریاک، پریشان خیالی، تاسف بر هدر دان عمر، مرض قلب، دست‌تنگی، سرخوردگی از دوستان، پیش‌بینی مرگ نزدیک خود، خواب پریشان دیدن، دل‌آزردگی از زندگی، گرفتار افکار و خیالات مالیخولیایی شدن و...
عارف در این نامه‌ها نه تنها به شرح مسائل مربوط به زندگی خصوصی خود پرداخته، بلکه شمه‌ای از خصوصیات اخلاقی و رفتاری افراد مرتبط با خود همچون مستخدمه‌اش جیران را نیز برای مخاطبان نامه‌ها بیان کرده است. گریز از مسائل شخصی به موضوعات اجتماعی روز و مرتبط کردن مسائل خصوصی با جریانات سیاسی و رجال مشهور عصر، از ویژگی‌های نامه‌های عارف است؛ از جمله در نامه‌ای که به ملک‌‌الشعرای بهار نوشته و به برخی رجال سیاسی همچون نصرت‌الدوله، فرمانفرما و سیدحسن مدرس اشاره کرده است.
آخرین منبع نقل نامه‌های عارف، آن دسته از کتب، روزنامه‌ها و مجلاتی است که تنها به انتشار متن حروفچینی‌شده نامه‌های عارف پرداخته و تصویر دستنویس عارف را نیاورده‌اند. یکی از مهمترین این منابع، عارف نامه هزار است که در سال 1314 به کوشش محمدرضا هزار منتشر شده است.
در این کتاب به دلیل روحیه محافظه‌کارانه محمدرضا هزار و طرفداری وی از حکومت پهلوی، برخی از نامه‌ها به طور خلاصه و برخی دیگر با حذف جملات و کلمات و قراردادن نقطه‌چین به جای آنها به چاپ رسیده است. با توجه به این که اصل این نامه‌ها را در اختیار نداریم از میزان حذف، جرح و تعدیل‌ها و اضافات احتمالی این نامه‌ها اطلاعی در دست نیست.
کتاب «نامه های عارف قزوینی»(ویراست جدید) با تصحیح مهدی‌‌نورمحمدی در 480 صفحه، شمارگان 200 نسخه و قیمت 120 هزار تومان از سوی نشر نگاه منتشر شد.
