حجتالاسلام ابراهیم رئیسی در خردادماه امسال در شرایطی دولت را از حجتالاسلام حسن روحانی تحویل گرفت، که شرایط و فرصتهای خوبی پیشروی کشورمان در عرصه سیاست بینالملل قرار داشت.
با اینحال بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که دولت سیزدهم به مراتب میتواند بهتر از دولت دوازدهم از شرایط پیشرو بهره ببرد. یکی از دلایل این کارشناسان، فرصت 4 ساله دولت سیزدهم است. میتوان گفت که زمان کوتاه پایانی عمر دولت دوازدهم برای به نتیجه رساندن برخی از این فرصتهای عرصه سیاسی همچون مذاکرات وین برای بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریمها علیه کشورمان، کافی نبود.
از سوی دیگر یکپارچه شدن عرصه قدرت در کشورمان، میتواند پایانی بر اختلافهای سیاسی-حزبی باشد که در چندسال اخیر به اوج خود بخصوص در میان مجلس یازدهم و دولت دوازدهم رسیده بود.
شاید بتوان نخستین آثار این همسویی دولت و مجلس را در نتیجه سفر گروسی مدیرکل آژانس هستهای بینالمللی به ایران ارزیابی کرد.
با اینحال با اعلام فهرست معاونان حسین امیرعبداللهیان، وزیرخارجه کشورمان مشخص شد علی باقریکنی به جای سیدعباس عراقچی در جایگاه معاونت سیاسی قرار خواهدگرفت. معاون اسبق سعید جلیلی یکی از مخالفان جدی برجام و مذاکرات هستهای به شمار میرود.
اغلب رسانههای خارجی که خبر این انتصاب تازه در وزارتخارجه را منتشر کردند، در همان ابتدای گزارش، باقریکنی را به عنوان فردی منتقد توافق هستهای ۲۰۱۵ یا برجام معرفی کردند. این مسأله از زاویهای اهمیت دارد که عراقچی در دوران مذاکرات آغاز برجام به همراه محمدجواد ظریف، وزیرسابق خارجه و مذاکرهکننده ارشد وقت، نقشی کلیدی در گفتوگوها داشت و در دوران مذاکرات احیای برجام که از ابتدای سالجاری آغاز شد عملاً خود مذاکرهکننده ارشد ایران بود.
اما در واقع پیش از هر گمانهزنی درباره تأثیر جایگاه جدید باقریکنی به جای عراقچی باید درباره یک نکته مکث کرد و آن اینکه هیچ قطعیتی وجود ندارد که وزارت خارجه امیرعبداللهیان یا در واقع دولت رئیسی تصمیم داشته باشد تیم مذاکرهکننده خود را با همان الگویی شکل دهد که در وزارت خارجه ظریف و دولت حسن روحانی شکل گرفته بود.
در واقع، پیش از دولت روحانی، در 2 دولت قبل، این نه وزارتخارجه، بلکه دبیر شورایعالی امنیت ملی بود که مذاکرهکننده اصلی ایران در گفتوگوهای مربوط به برنامه هستهای بود. از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم نیز این مسأله مطرح بوده و مشخص نیست آیا رئیسی پرونده برجام را در وزارت خارجه نگاه خواهد داشت یا همانند دولت نهم و دهم، آن را به شورایعالی امنیت ملی خواهد برد.
در این میان برخی از کارشناسان نیز بر این باورند که باقری تجربه بسیاری در مذاکرات و هم در عرصه دیپلماتیک دارد، از اینرو انتظار میرود که رویکرد مناسبی از وی در سمت جدید اتخاذ شود.
از سوی دیگر میتوان گفت که با توجه به تیم جدید وزارت امورخارجه به نظر میرسد این وزارتخانه بیشتر بر روی جنبههای حقوقی برجام فعالیت خواهد کرد و شورای عالی امنیت ملی مذاکرات برجام را به پیش خواهد برد.
بر اساس آخرین گمانهزنیها علی شمخانی همچنان در جایگاه دبیری شورای عالی امنیت ملی به فعالیت خود ادامه خواهد داد، با اینحال اینکه وی مأمور مذاکره شود، هنوز مشخص نیست، شاید در شورایعالی امنیت ملی فرد دیگری به عنوان نماینده و مذاکرهکننده ارشد ایران در وین حاضر شود و کار را پیش ببرد.
حال باید منتظر ماند و دید که در صحنه عمل در مذاکرات هستهای چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.
