ملایر- سحر یوسفی-خبرنگار همدان‌پیام: در ورودی شهر ملایر از سمت سامن، سازه آجری بلند قامتی از دور خودنمایی می‌کند که میل کوره آجرپزی نام دارد .
معماری عجیب و شگفت‌انگیز این سازه ، خود به خود بیننده را به فکر وا می‌دارد که چطور در گذشته بدون امکانات ، بدون جرثقیل و حتی داربست ، چنین ماهرانه بنای خشتی بلند بالایی ساختند و اینکه آجر و خشت‌هایی که با دسترنج مردمان سختکوش آن دوران از این کوره‌ها بدست می‌آمده بر پیکره کدام بنای خشتی نشسته است که اکنون به یادگار مانده و حالا به عنوان نمادی از فرهنگ و هویتمان به آن می‌بالیم.
این شاهکارهای معماری را می‌توان مادر بیشتر بناهای تاریخی دانست که صیانت و نگهداری از آن به معنای حفظ فرهنگ ، هویت و اصالت شهر است.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر بیان کرد: در روزگار گذشته در سطح شهرستان ملایر کوره‌های آجرپزی به تعداد زیاد وجود داشته و بخشی از آجر غرب کشور را تأمین می‌کرده است که از این نوع کوره‌ها و میل‌ها در ملایر ۲ عدد باقی مانده است.
ابراهیم جلیلی گفت: میل کوره آجرپزی رئیسی در ورودی شهر ملایر از سمت سامن و نزدیک میدان نیروی انتظامی ارتفاعی حدود ۳۵ متر و در قسمت پائینی حدود ۱۴ متر قطر دارد که پس از گسترش شهر و ایجاد مشکلات زیست محیطی این کوره‌ها متروک و کاربری اصلی خود را از دست دادند.
وی گفت: ساختمان کوره‌های آجرپزی قدیمی شامل بخش کوره و بخش میل یا دودکش می‌شود که میل‌ها یا دودکش‌ها ارتفاع بسیار بلندی داشته و از فواصل دور به راحتی قابل مشاهده هستند.
وی افزود: بخش میل یا دودکش کوره یک سازه آجری استوانه‌ای شکل که در پایین حدود ۷ تا ۱۵ متر قطر دهانه داخلی این استوانه است که در اصل به عنوان هواکش و تهویه عمل می‌کرده است.
جلیلی گفت: سوخت بیشتر کوره‌ها نفت کوره یا مازوت بوده است که از طریق دریچه‌هایی از روی بام این سازه به داخل ریخته می‌شده و بدنه این سازه به واسطه عایق بودن از خشت خام ساخته شده که بدنه داخلی سازه به واسطه حرارت زیاد به پوسته سختی تبدیل می‌شد و بدنه بیرونی آن همچنان خشت خام باقی می‌ماند.
رئیس میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری ملایر تصریح کرد: با توجه به فرسودگی قسمت‌های تحتانی و خالی شدن جداره‌های بیرونی میل کوره رئیسی، این اثر به صورت اضطراری مورد مرمت قرار گرفت.
جلیلی گفت: این اثر ارزشمند تاریخی و فرهنگی می‌تواند در کنار سایر آثار تاریخی ملایر نقش بسزایی در جذب و توسعه گردشگری شهرستان ایفا کند.
گفتنی است ؛ پرونده ثبت میل کوره آجرپزی ملایر دی ماه سال ۱۳۹۹ برای شورای ثبت میراث فرهنگی ارسال شد که در نهایت این اثر، به عنوان واجد ارزش ثبت ملی شد و مراتب توسط مدیرکل میراث فرهنگی به دستگاه‌های ذی‌ربط ابلاغ شده است.
