قنوات كوهستاني و دشت بسته به وضع جغرافيايي و توپوگرافي نواحي مختلف عمدتاً به 3شكل پراكنده‌اند:
1 - قنات‌هاي متوالي
2 - قنات‌هاي موازي
3 - قنات‌هاي همگرا
قنات‌هاي متوالي
قنوات متوالي بيشتر در نواحي كوهستاني و در دره‌هايي كه داراي شيب زيادس است ديده مي‌شوند. طرز قرار گرفتن آنها به نحوي است كه قنات بالادست قنات بعدي را تغذيه مي‌كند. به عبارت ديگر مادرچاه هر قنات در محل كشت قنات بالادست قرار دارد و از آب‌هاي نفوذي آن بهره‌مند مي‌شود.
اين گونه دره‌ها اگر در مناطق خشك قرار داشته باشند به تدريج آب قنات پايين‌دست نسبت به قنات بالاتر كاهش مي‌يابد و اگر در مناطق نيمه‌خشك و مرطوب قرار داشته باشند هرچه به طرف پايين برويم قنات‌هاي بعدي علاوه بر جذب مقداري از آب قنات بالادست، آب نواحي مجاور خود را نيز زهكشي كرده، بنابراین آب آن افزايش مي‌يابد.
اين قنات‌ها در روستاها توسعه بيشتري دارند.
قنات‌هاي موازي
قنوات موازي بيشتر در مناطق كوهپايه‌اي ديده مي‌شوند به اين‌صورت كه يك جبهه منطقه كوهستاني بوده و در مجاورت آن دشتي نسبتاً وسيع قرار دارد.
قنوات در اين منطقه عمدتاً در امتداد يك دره فرسايشي و يا دره شكست خورده كه كف آنها از مواد آبرفتي پر شده است قرار دارند.
آب اين قنات‌ها از زه آب‌هاي كوهستان تأمين مي‌شود. روستاها تقريباً در فاصله‌اي مساوي از كوهستان زنجيروار به دنبال هم و به موازات كوهستان استقرار يافته‌اند. در اين‌گونه مناطق به طرف خط‌القعر، آب قنات‌ها افزايش مي‌يابند.
قنات‌هاي همگرا
قنوات همگرا عمدتاً در مناطقي ايجاد مي‌شوند كه دشت به وسيله ارتفاعاتي محاط شده باشد. در چنين حالتي قنوات به‌صورت شعاعي از اطراف به سوي مركز دشت است، جاري مي‌باشند.
شفته‌ريزي و كول‌گذاري كوره‌ها و ميله چاه‌ها
جهت جلوگيري از ريزش احتمالي قنات و مسدود شدن مسير آب اقدام به كول‌گذاري مسير قنات مي‌نمايند كه لازم است جهت حفظ قنات از خطر سيل‌خوردگي احتمالي و جلوگيري از هدررفت آب اقدام به شفته‌ريزي به عرض 30 سانتيمتر (مخلوطي از خاك، شن و آهك) در اطراف كول‌ها نمايند.
كول‌هاي استفاده شده عمدتاً تخم‌مرغي و در ابعاد مختلف بسته به ميزان دبي آب و ساختمان قنات طراحي و به‌صورت سيماني و با مفتول‌هاي نمره 3 ساخته مي‌شوند كه البته فقط حكم قالب را داشته و شفته‌ريزي دور آنها از اهميت بيشتري برخوردار مي‌باشد.
