احتمالاً در طول یک روز عادی به سطح اکسیژن خون یا اصطلاحاً نفس کشیدنهای خود فکر نمیکنید، اما شاید در شرایط اضطرار یا بیماری تنفسی مثل بیماری کرونا ارزش سطح اکسیژن موجود در خون یا حجم اکسیژن موجود در ششها با اهمیت میشود.
در چنین شرایطی نه تنها پزشک معالج، بلکه خود شما و حتی اطرافیان شما به این موضوع توجه خواهند داشت. اما پرسشی که مطرح میشود این است که آیا در روزهای عادی حجم اکسیژن موجود در ششها یا سطح اکسیژن موجود در خون بیارزش است؟ پاسخ احتمالاً برای همه ما مشخص است. این پدیده اما در مدیریت یک کسب و کار کوچک یا بزرگ و حتی در شیوه حکمرانی حاکمان هم ممکن است رخ دهد. اینکه چرا بنیانگذاران یک کسب و کار کوچک پس از درک هزینههای زیاد، زیانده بودن فعالیت، کاهش حاشیه سود و سایر موارد مشابه تصمیم به تغییر رویهها، استراتژیها و بعضاً خروج از یک کسب و کار میگیرند اما بسیاری از مدیران سازمانهای بزرگ یا نهادهای عمومی و حتی دولتمردان و سیاستمداران پس از مشاهده هزینههای سنگین سازمان یا نهاد تحت مدیریت خود و یا حتی مشاهده هزینههای سنگین شیوه حکمرانی خود برای مردم دست به تغییر شیوهها و استراتژیها نمیزنند و بر اشتباهات هزینهزای خود پافشاری میکنند نیز میتواند مشابه مثال ارزش سطح اکسیژن ششها در یک روز عادی باشد. این پدیده حداقل به 2 دلیل نامحدود بودن آن منبع و یا حس مسئولیت متفاوت نسبت به آن منبع رخ میدهد.
هنگامی که مدیران شرکتها، سازمانها و نهادها و همچنین حاکمان حس کنند میزان منبعی نامحدود است احتمالاً دست به تغییر رویه نمیزنند. اما همانطور که پیشتر مطرح شد حتی نامحدود بودن یک منبع نشاندهنده بیارزش بودن آن نیست. از طرفی احساس مسئولیت انسانها بر اساس شرایط و موقعیتی که در آن قرار میگیرند تغییر میکند. بسیاری از افراد هنگامی که در یک سازمان دولتی یا غیردولتی مشغول به فعالیت هستند نسبت به هزینههای اداری یا عمومی دارای حساسیت کمتری هستند، اما حساسیت همین افراد زمانی که در نقش مالک یک کسب و کار قرار میگیرند متفاوت است. بنابراین شاید مهمترین دلیل درک نادرست از ارزش یک منبع با ارزش توسط مدیران و حاکمان و اتلاف بیش از حد منابع با ارزش در هزینهای است که آنها بابت این درک اشتباه پرداخت میکنند. وقتی اغلب مدیران سازمانهای بزرگ هیچ هزینهای بابت اتلاف منابع و تصمیمات اشتباه خود نمیپردازند پس نمیتوان امیدوار بود تا درک درستی از ارزش منابع داشته باشند و در تصمیمات اشتباه خود تغییر رویه دهند.
* صادق سپندارند، استاد دانشگاه
