متولیان نتوانستند الگوی مصرف را اجرایی کنند
آب در همدان جیرهبندی شد
همدانپيام: سرانجام پس از هشدارهاي متعدد از سوي مسئولان استان نسبت به ضرورت صرفهجويي در مصرف آب و احتمال جيرهبندي اين عنصر حياتي، معاون هماهنگی و پشتیبانی شرکت مهندسی آب و فاضلاب ایران اعلام کرد: خطر جیرهبندی آب در 12 کلانشهر کشور وجود دارد و در تعدادی از آنها جیرهبندی آغاز شده است.
شاهین پاک روح افزود: این اقدام به دنبال بروز مشکل خشکسالی، کاهش بارندگیها و بحران کمآبی در کشور انجام میگیرد.
پاکروح، برخی از این شهرها را با اولویت تهران، کرج، همدان، اهواز، مشهد و اصفهان بیان و تأکید کرد: از روزهای گذشته جیرهبندی آب در برخی از این کلانشهرها (به عنوان مثال کرج) آغاز شده است.
شهر بزرگ همدان قبلاً نيز در تابستان سال 1386 جيرهبندي آب را تجربه كرده است، اما آن زماني بود كه سد اكباتان از اصليترين ذخيرهگاه آب مصرفي همدان گنجايش كافي براي انباشت نزولات آسماني در فصلهاي زمستان و بهار همدان را نداشت و تابستانها مردم با مشكل كمبود آب روبهرو بودند، اما با اجراي يك طرح ضربتي در اواخر دهه 80 ارتفاع سد اكباتان افزايش داده شد و كمبود آب همدان ميرفت تا حداقل براي يك پروسه ميانمدت منتفي شود كه سالهاي اخير كاهش نزولات آسماني مزيد بر علت شد.
چنين مشكل نگرانكننده در همدان با كاهش 37 درصدي ميزان بارش نزولات آسماني در سال زراعي (سال آبي) جاري به مرحله خطرناك و تهديدكننده رسيده است.
اما نبايد از نظر دور داشت كه سير نزولي بارندگيها در استان همدان يك پيشينه حدود 40 ساله دارد و محاسبههاي علمي از سوي سازمان هواشناسي نشان ميدهد ميانگين بارندگيهاي استان در بلندمدت نيز كاهش 34 درصدي دارد و اين به معناي افت سطح آبهاي زيرزميني و كاهش شديد سطح ذخاير حياتي آب در اعماق زمين است، جايي كه مركز ثقل و قلب زندگي كره ارض و دوام بشريت براي نسلهاي آينده را رقم ميزند.
جیرهبندی آب در چندین کلانشهر کلید خورد
حال جیرهبندی آب در چندین کلانشهر در حالی کلید خورد که پیش از این، رئیسجمهور خواستار اتخاذ تمهیدات لازم برای جلوگیری از جیرهبندی آب در کشور شده بود.
آنگونه که مهر منتشر کرده است، معاون هماهنگی و پشتیبانی شرکت مهندسی آب و فاضلاب ایران در جمع خبرنگاران با بیان اینکه کشور با بحران کمآبی روبهروست، گفت: اگر مردم مدیریت مصرف نداشته باشند و دست کم 10 درصد در مصرف آب شرب صرفهجویی نکنند با تشدید گرما بر دامنه مشکلات افزوده خواهد شد.
پاکروح اظهار داشت: در 30 سال گذشته کاهش بارندگیها در کشور بیسابقه بوده است؛ به طوری که سال به سال بر این محدودیتها افزوده شده و امسال با مشکل جدی خشکسالی و کاهش شدید بارندگی مواجه هستیم.
وی، تنها راه رهایی از این وضعیت را اجرای پروژههای کوتاهمدت و میانمدت از سوی دولت و همچنین مدیریت مصرف توسط مردم دانست و گفت: برای گذر از بحران آب چارهای جز اجرای طرحها و همراهی مردم در مدیریت مصرف آب نداریم.
وی با اشاره به وضعیت بحران کمآبی در روستاها نیز گفت: بحران کمآبی روستاها شدیدتر از شهرهاست و علت آن هم خشک شدن منابع آب زیرزمینی و آبهای جاری است و برای جبران آن امسال آبرسانی سیار و تکمیل هزاران مجتمع آبرسانی نیمه تمام را در دستور کار قرار دادهایم.
معاون هماهنگی و پشتیبانی آبفا با اشاره به اقدام انجام شده برای گذار بحران کمآبی در روستاها از تجهیز تمام ظرفیتهای آبرسانی سیار به مناطق روستایی خبر داد و گفت: در همه استانها شرکتهای آب و فاضلاب و بخش خصوصی تانکرهای آبرسانی خود را فعال و آماده کردهاند تا در صورت بروز مشکل از شرایط بحرانی عبور کنیم. این در حالی است که پیش از این، مشاور وزیر نیرو با اعلام تدوین گزارش تأمین آب در 12 کلانشهر کشور و ارائه آن به رئیسجمهور و اینکه وی دستور داده تا کمبود و جیرهبندی آب اتفاق نیفتد، گفته بود: 517 شهر دارای تنش آبی است.
حمیدرضا جانباز گفته بود: 517 شهر کشور هم اکنون مشکل تنش آبی دارند و میزان تأمین و توزیع آب در این شهرها برابر است که اگر مشکلی در زمینه تأمین آب به وجود آید، دچار کمبود آب میشوند.
مشاور وزیر نیرو در عین حال تأکید کرده بود که مشکلی از نظر کمبود آب نداریم و جیرهبندی برنامهریزی شدهای برای هیچ یک از شهرهای کشور نخواهیم داشت.
جانباز ادامه داده بود: برنامههای وزارت نیرو برای تأمین آب 12 کلانشهر تدوین و در قالب برنامه منسجمی به رئیسجمهور منعکس شده است.
وی گفته بود: دستور مثبت رئیسجمهور را گرفتهایم و برنامهریزی ما برای این شهرها و تمام مناطق شهری این است که کمبود و جیرهبندی آب نداشته باشیم.
این مقام مسئول در وزارت نیرو خاطرنشان کرده بود: خط قرمز وزارت نیرو امسال جیرهبندی نکردن آب در شهرهای کشور است. جانباز اظهار داشت: برای حدود 6 هزار روستای کشور هم با تانکر آبرسانی میشود که آبرسانی به این روستاها را در قالب طرح منسجم اجرای شبکههای مجتمعهای آبرسانی روستایی در دستور کار داریم.
مشاور وزیر نیرو تأکید کرده بود: در این چارچوب، برنامهای را به دولت تقدیم میکنیم که در مدت 3 سال آینده اگر وجوه آن تأمین شود، این مجتمعها زیر پوشش میرود و درصد جمعیت روستایی برخوردار از نعمت آب آشامیدنی از 77 درصد کنونی به 92 درصد در پایان برنامه پنجم میرسد.
وقتي تالوار جدي گرفته نميشود
رضا وليان تابش
همدانپيام: ده سال پيش در چنين روزهايي، جلسه هيأت دولت در محضر رهبر معظم انقلاب، در استان همدان تشكيل شد تا دغدغههاي ايشان درخصوص توسعه استان همدان و مشكلات مردم اين بخش از كشور در مصوبات هيأت دولت، لحاظ شود.
از جمله مصوبات اين جلسه، تأكيد رهبري بر بررسي و مطالعه امكان انتقال آب از منطقهاي ديگر به همدان بود كه در دستور كار دولت و وزارت نيرو قرار گرفت.
پس از اين تأكيدات بود كه احداث سد تالوار در مرز مشترك سه استان همدان، زنجان و كردستان براي جمعآوري آبهاي سطحي كه از همدان و كردستان خارج و به زنجان وارد ميشود، مطرح شد و همزمان با آن بحث چگونگي انتقال آب از اين سد به برخي شهرهاي استان همدان مورد مطالعه قرار گرفت.
كار ساخت سد به ظاهر در اواخر دولت دهم به پايان رسيد تا محمود احمدينژاد در سفري يك روزه كه با دعوت استاندار همدان نيز همراه بود، افتتاح و آغاز آبگيري آن را اعلام كند.
همزمان با نزديك شدن به موعد آبگيري اين سد، فشارها براي اتمام طرح انتقال آب از تالوار به همدان اوج گرفت تا اين طرح با بهرهبرداري به عنوان مهري ماندگار از عملكرد دولت دهم مطرح شود.
اما تحريمها و نبود منابع و آرماني بودن مطالعات، سبب شد اين طرح به موقع به پايان نرسد و ادامه پروژه به دولت يازدهم و نحوه تعامل وي با پيمانكار طرح، موكول شود.
اين نحوه تعامل در نخستين حضور رئيسجمهور دولت تدبير و اميد در جمع فرماندهان سپاه مشخص شد تا قرارگاه سازندگي سپاه، از اين پس مجري طرحهايي باشد كه اجراي آن از عهده ديگر پيمانكاران داخلي، ساخته نيست.
با اين تعريف نوع تعامل دولت و پيمانكار، تداوم روند ساخت اين پروژه از سوي دولت بدون مشكل بود هرچند طرحهاي جديدي براي تسريع در عمليات ساخت و بهرهبرداري مطرح شد و استاندار همدان در ديدار با رئيسجمهور با كسب موافقت وي، اين طرحها را به وزارت نيرو و نهادهاي مربوطه ارائه داد.
با اين حال هنوز چگونگي و زمان اتمام و به بهرهبرداري رسيدن اين طرح، چندان مشخص نيست و لازم است درباره اين طرح حياتي اطلاعات بيشتري به هم استانيها ارائه شود.
اكنون درباره تالوار و انتقال آب آن به همدان شبهاتي مطرح است اينكه اين سد توانايي آبگيري به ميزاني كه انتقال آب از آن به همدان ميسر باشد را ندارد، موضوعي است كه اكنون مطرح شده و گفته ميشود مطالعات اين سد با در نظر گرفتن اين موضوع نبوده و آبگيري آن نيز موفق نبوده است به طوري كه يكي از مسئولان استان زنجان از تکمیل نواقص سد تالوار تا 22 بهمن امسال خبر داده است.
اين در شرايطي است كه معاون عمرانی استاندار همدان نيز از بیتوجهی مسئولان به پروژه انتقال آب از سد تالوار به همدان گلايهمند است و اين گلايه را با اين جمله كه گویا مسئولان کشوری باور ندارند، همدان مشکل آب دارد، بيان كرده است.
حال با جميع اين اوصاف و در شرايطي كه با وجود افزایش بارشها نسبت به سال گذشته همدان همچنان با نگرانی قطعی آب در تابستان رو به رو است، خبر ميرسد در صورت تخصیص کامل اعتبار طرح آبرسانی از سد تالوار به همدان، این پروژه سه سال آینده به بهرهبرداری میرسد.
با در نظر گرفتن اين شرايط تحقق سهم استان همدان از آب این سد كه به ميزان ۶۳ میلیون مترمکعب است، بدون جدي گرفتن طرح محقق نخواهد شد و بايد ديد كه مديريت ارشد استان براي حل اين مشكل بزرگ چه تدبيري خواهد انديشيد.
مدیر عامل آب منطقهای از مشکلات پروژههای آب میگوید
کمبود بودجه سدی مقابل طرحها
اکرم چهاردولی
همدانپیام: قرار مصاحبه با مدیر عامل شرکت آب منطقهای را ساعت 7 و 30 دقیقه صبح در دفتر کارش گذاشتم. مرتضی عزالدین بدون هیچ تأخیری حضور یافت. البته بهانه این گفتگو "هفته صرفهجویی در مصرف آب" بود.
وی که 7 ماه است مدیریت تأمین آب استان را بر عهده دارد در کنار پاسخ به سوالات ما از نگرانیاش از میزان آب مصرف شده در بخش کشاورزی، حرکت استان به سمت خشکی و ابراز امیدواری از تغییر اقلیم ایران به سمت ترسالی و اینکه کشور ما در اجرا و زیرساختهای توسعه عقب است و خیلی از طرحها سیاسی است و بار علمی ندارد سخن گفت. البته نکته تأکید وی کمبود بودجه برای اتمام رسیدن پروه هایی مانند انتقال آب از سد تالوار به همدان بود.
گفتگو با مدیرعامل آب منطقهای را در ادامه میخوانید.
* با وجود اینکه بارشهای سال گذشته مناسب بوده اما زمزمههای کمبود آب از همین حالا شنیده میشود به نظر شما چطور ممکن است با افزایش ارتفاع سد اکباتان واحداث چند سد در کنار آن همچنان با مشکل کمبود آب مواجه باشیم؟
بارش سال قبل بیش از حد نرمال بود، معمولاً حدود 340 میلیمتر بارندگی داریم، اما استان 380 میلیمتر بارندگی داشت. بنابراین باید گفت از نظر وضعیت بارندگی و حجم آبی هم که پشت سدها ذخیره شده در حالت نرمال به سر میبریم اما نکتهای که وجود دارد به دلیل خشکسالی حاد سال قبل که آخرین استان از نظر بارندگی به شمار میآمدیم و دامنه خشکسالیهایی که در سال گذشته کل کشور را در بر گرفته است از نظر آب خوان با بیلان منفی روبهرو هستیم و وضعیت دشتها بحرانی است؛ هرچند در زمینه تأمین آب شهرها در استان باید گفت امسال مشکل خاصی نداریم و نباید داشته باشیم، اما تمام بحث ما در حال حاضر وضعیت بحرانی دشتها و برنامهریزی برای سالهای آتی هست.
*این مشکل ناشی از کمبود بارش، کمبود منابع ذخیره، عدم مدیریت صحیح منابع آب و هدررفت میلیونها مترمکعب آب در استان است؟
در 10 سال گذشته میزان بارشها و میزان برداشتها متعادل نبوده است و آمار جهانی در مورد بیلان دشتها میگوید اگر تا 40 درصد از منابعی که تجدید میشود در زمین برداشت شود حالت نرمال خواهد بود. این در حالی است که بیش از آن برداشته میشود و دشتهایی که این اتفاق برای آنها رخ میدهد با بحران مواجه خواهند شد. در کشور ما هم متأسفانه بین 60 تا 80 درصد از دشتها برداشت میشود و این در حالی است که در استان ما نیز صد در صد این دشتها مورد برداشت قرار میگیرند. یعنی منابعی که وارد زمین میشود صد در صد در بخش کشاورزی، شرب و صنعت استفاده میشود با این وجود عمده نگرانی ما در بحث کشاورزی است.
نکته اساسی این است که بارشها در سطح کشور به طور متوسط 250 میلیمتر بوده است که در حال حاضر به 233 میلیمتر رسیده یعنی از متوسط کشور حدود 15 تا 16 میلیمتر کم شده و این روند بیانگر آن است که کشور رو به خشکی حرکت میکند که شرایط در استان هم اینگونه است.
*با این روند میتوان گفت که در همدان شاهد تغییر اقلیم هستیم؟
تغییر اقلیم چندان مشخص نمیشود. برای مثال آیا کسی توفان تهران را پیشبینی میکرد؟ بنابراین اقلیم در حال جابهجا شدن است و امیدواریم این تغییر رو به ترسالی حرکت کند.
نکته اساسی دیگر اینکه 91 درصد از آبهای زیرزمینی و سطحی در بخش کشاورزی با راندمان زیر 30 درصد مصرف میشود یعنی تقریباً 70 درصد از این آبها پرت میشود و پرت از این دیدگاه که از راندمانها در جای مناسب استفاده نمیشود. استفاده از سیستم نوین آبیاری، ثابت مانده سطح زیر کشت، تغییر الگوی کشت باید بیش از گذشته مد نظر باشد.
نکته دیگر اینکه 91 درصد از آبها مصرف میشود بدون اینکه کشاورز ریالی بابت آن پرداخت کند. حتی در بخش شرب هم راندمانها زیر 70 درصد است یعنی 30 درصد پرت داریم.
*سد تالوار بالاخره چه زمانی به بهرهبرداری میرسد؟ همچنان با مشکل اعتبار روبهروست؟
سد تالوار از نظر استراتژیک آب خوبی دارد. همه به دنبال این هستیم که این پروژه به بهرهبرداری برسد. در حال حاضر 45 درصد پیشرفت فیزیکی دارد، اما این پروژه کلان ملی در حدود 500 میلیارد تومان هزینه دربر دارد. تاکنون حدود 170 میلیارد تومان هزینه شده است و نزدیک به 320 میلیارد تومان دیگر نیاز اعتباری دارد.
با پرداخت 25 میلیارد تومان سالانه نمیتوان انتظار داشت این پروژه پیشرفت داشته باشد. اگر منابع تأمین شود ظرف 3 سال به بهرهبرداری میرسد. هرچند مسئولان استان اعم از نمایندگان و وزارت نیرو دنبال این پروژه هستند، امسال قولهایی داده شده از منابع مختلف به پروژه کمک شود. واقعاً پروژه سنگینی است بنابراین زمان به بهرهبرداری رسیدن پروژه به تأخیر میافتد. در مجموع وضعیت اعتباری کشور مناسب نیست. امیدواریم وضعیت منابع عمومی دولت بهتر شود و از آنجا که مشکل پروژه تامین منابع مالی است به این پروژه هم توجه خاصی گردد.
هرچند در حال حاضر بسیاری از پروژهها در کشور تعطیل شدهاند اما اجازه ندادیم این پروژه تعطیل شود؛ هرچند از روند کار راضی نیستیم.
* بر اساس آمار غیر رسمی، سالانه بیش از 6 میلیون مترمکعب آب از استان خارج میشود ، درست است؟
حدود 10 سال است که هیچگونه آبی از سطح استان خارج نمیشود تنها رودخانه گاماسیاب است که بر اساس مصوبه وزارت نیرو سهمیه خروجی دارد و به سمت قرهچا و کارون میرود.
* تا چه میزان فرهنگسازی کردهاید که مردم را به صرفهجویی ترغیب کنید؟
ما و همکارانمان در بخش آب و فاضلاب شهری و روستایی در بحث فرهنگسازی تلاش میکنیم اما با اینکه مردم ما واقعاً با فرهنگ هستند و در سالهای قبل هم خیلی در بحث صرفهجویی کمک کردند معتقدم فرهنگ باید همزمان با ارزش اقتصادی باشد. یعنی باید کالایی که ارائه میشود مورد احترام قرار بگیرد. ابتدا باید سیاستمداران مملکت بازگو کنند که این کالا ارزشمند است، البته نه با صحبت در سطح دولت یا مجلس.
در حال حاضر هیچ دشتی در کشور پیدا نمیکنید که بیلان مثبت داشته باشد از 600 دشت در کشور 300 دشت بحرانی شده است. در استان ما از 13 مورد همه تقریباً بحرانی است. با این روند تمام دشتهای کشور در حالی نابودی است از سوی دیگر در مقایسه با گذشته کیفیت آب در حال از بین رفتن است بنابراین هرچه زودتر برای این آب تصمبم گرفته شود به نظر من بهتر است.
*وضعیت ناگوار چاههای غیرمجاز همچنان یکی از مشکلات بزرگ استان است، آیا توان برخورد با عوامل اینگونه اقدامات غیرقانونی را دارید؟ یا همچون گذشته در مرحله اجرا با مشکل کمبود قوه قهریه یا سفارش مواجهید؟
در زمینه چاههای غیرمجاز دو بحث وجود دارد. یک سری چاهها هستند که قبل از سال 85 حفر شدند که قانون در این زمینه سکوت کرده است. یعنی به نوعی ایراد قانونی در بخش آب داریم البته قانون توزیع آب قوی داریم اما با تکلیف قانونی در بخش آب خیلی مشکل داریم از سال 85 به قبل هر چاهی که حفر شد قانون گذار در برابر آن سکوت کرده است.
اما بعد از سال 85، 17 گروه گشت و بازرسی در این زمینه در نظر گرفته شد با حفاریها برخورد میکنیم و برای آن پرونده قضایی تشکیل میشود. با این وجود میبینیم که یک سری چاهها دور از چشم ما حفر میشود. 491 حلقه چاه غیرمجاز دارای حکم پر شدن داریم و پیشبینی میکنیم که حدود 250 مورد آن پر شود مابقی سال آینده پر خواهد شد. ما این روند را به جدیت پیگیری میکنیم شاید ملاحظاتی و سفارشاتی بشود اما ما حکم قانون را نمیتوانیم نقض کنیم.
* برای مقابله درازمدت با بحران آب برنامه جامعی وجود دارد یا همچنان به اقدامات مقطعی بسنده میشود و هر زمان که بارشها خوب بود، طرحهای پیشگیرانه به فراموشی سپرده میشود؟
در این زمینه برنامههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت داریم. اما به دلیل اینکه منابع مالی کم است به برنامه میانمدت نمیرسیم و معمولاً به دلیل نبود منابع با تـأخیر انجام میشود، برنامههای بلند مدت را هم خدا به خیر کند مانند سد تالوار میشود. از سوی دیگر شرکتهای آب منطقهای و آب فاضلاب کار مطالعاتی دقیقی برای تأمین آب دارند اما هدفگذاری عقبهاش منابع مالی است که که میتواند پروژه را پیش ببرد و حمایت کند.
*در مورد سدهای استان، نیروگاه چه اطلاعاتی میتوانید در اختیار خوانندگان قرار دهید؟
در بحث آب فعالیتهای خوبی در استان در حال انجام است. حدود 1200 میلیارد تومان پروژه در حال ساخت داریم. 3 پروژه آبرسانی مانند انتقال آب از سد تالوار، سد سرابی تویسرکان، سدکلان به ملایر از جمله پروژههای بسیار مهم در بحث آب هستند.
در بحث نیروگاه با پیگیریهایی که صورت گرفته است ما عملیات اجرایی را شروع کردیم علیرغم اینکه برق باختر هنوز به تعهدات خود عمل نکرد ولی ما بر اساس موجودیهای خود کار را پیش بردیم البته پیشبینی ما این بود که یک ساله پروژه اجرایی شود.
اما با این وجود عمده نگرانی ما در بحث کشاورزی است. از سوی دیگر استان ما یک قطب کشاورزی است که اگر ارزش اقتصادی به جایگاه خود برسد، سیستمهای نوین کشاورزی انجام شود تغییر الگوی کشت صورت بگیرد. ما معتقدیم روند مصرف آب در بخش کشاورزی نگرانکننده است بنابراین باید در بحث کشاورزی انقلابی اتفاق بیفتد.
*زمانی که شما مدیریت آبفا را بر عهده داشتید آمار حجم آب سد اکباتان را ارائه میکردید الان هم مدیر جدید آبفا اینگونه عمل میکند این دلیل خاصی دارد؟
ما مجموعه وزارت نیرو هستیم اما معمولاً منبع خبر میتواند شرکت آب منطقهای باشد.
* چقدر در بدنه کاری خود به استفاده از اساتید و دانشگاهیان اعتقاد دارید؟
کشور ما در اجرا و زیرساختهای توسعه عقب است. خیلی از طرحها سیاسی است یعنی بیس علمی ندارد با ایده یه نفر یک طرح شروع میشود بعد استاد دانشگاه باید دنبال این باشد که این طرح درست است یا غلط. اما در وزارت نیرو از اساتید دانشگاهی و متخصصان به خوبی استفاده میشود ولی ای کاش همانطور که همیشه تأکید میشود صنعت و دانشگاه بیش از این با هم هماهنگ باشد.
نمایندگان ملایر در گفتگو با همدانپیام:
وضعيت آب در ملایر اسفناك است
■ تلاش براي تكميل سد كلان تا پايان سال
سمانه رضایی
همدانپيام: ملاير ازجمله شهرستانهایی است كه در سالهاي اخير با كمبود آب بهويژه در روستاها مواجه شده است و حتي مجبور به استفاده از تانكر براي آبرساني به برخي روستاها شدهاند. ازجمله دلايل كمآبي، بارش كم و حفر چاههاي غيرمجاز ميباشد و با توجه به شرايط اقليمي جغرافيايي و آبوهوايي كوهستاني شهرستان، اقتصادي وابسته به كشاورزي دارد و حرفه بيشتر روستاييان شهرستان بوده است كه زندگي خود را از آن ميگذرانند و با شرايط پيش آمده و نبود آب كافي نه تنها موجب كاهش رونق كشاورزي شده است؛ بلكه در برخي روستاها شاهد تخليه روستا نيز بودهايم.
اما ازجمله اقدامات انجام شده در راستاي رفع مشكل كمآبي، احداث سد كلان با تأمين سالانه 12 ميليون مترمكعب آب شرب و تأمين آب زراعي حدود 16 هزار هكتار اراضي پايين دست سد در جنوب شهرستان و از طرحهاي مهر ماندگار و مصوبات سفر نخست دولت قبل به شهرستان بوده است كه به گفته نماينده ملاير تا سال گذشته و بعد از 4 سال كار خاصي در آن صورت نگرفته بود و امسال با تخصيص اعتبار به دنبال تكميل آن هستند.
■ در حال حاضر15 درصد افزايش آب به ذخيره شهرستان داريم
عضو كميسيون عمران مجلس ميگويد: اين طرح جزو طرحهايي است كه بايد تا پايان سال به 80 درصد پيشرفت برسد و در اين راستا نيز 7 ميليارد تومان اعتبار به همراه 5 ميليارد تومان اوراق مشاركت در نظر گرفته شده است كه با اختصاص آن تكميل خواهد شد و تلاش ميكنيم اين امر اتفاق بيفتد تا آبرساني سد به شهر انجام شود.
به گفته علينعمت چهاردولي حدود دو ماه پيش مجوز روشDOT يعني خريد تضميني آب براي تصفيهخانه ملاير گرفته شده بود كه در استان براي نخستين بار اتفاق افتاده است و درحال حاضر نيز افراد سرمايهگذار با ارائه مبلغ و برنامه پيشنهادي خود به آبفاي استان در حال ثبتنام هستند كه تا پايان شهريورماه تكليف سرمايهگذار مشخص ميشود و اين طرح ازجمله پروژههايي خواهد بود كه استارت آن را در سال 93 خواهيم زد.
وي اظهار ميدارد: با اجراي اين طرح 50 ميليار تومان اعتبار به شهرستان خواهد آمد و براي نخستين بار ملاير تصفيهخانه خواهد داشت.
چهاردولي با اشاره به اينكه در حال حاضر15 درصد افزايش به آب موجود در شهرستان داشتهايم؛ ميگويد: از همان ابتدا بررسي شد تا تصفيهخانه در جايي احداث شود كه از آب سد استفاده كند و اگر روزي سد خشك شد از چاههايي كه حفر شده است آبگيري كند.
وي ميافزايد: در حال حاضر مجوز حفر چهار چاه ذخيره به همراه دو ميليارد تومان اعتبار براي آن گرفته شده است و انتقال خط لوله آن نيز انجام شده است و با اين طرح حدود 15 درصد افزايش آب به ميزان آب شهر صورت گرفته است و در شرايط بحراني استفاده خواهد شد كه باتوجه به مشكل بحراني برخي شهرها در حال حاضر شهرستان مشكل آب ندارد.
چهاردولي يادآور ميشود: امسال با پيگيريهاي انجام شده و تلاش نمايندگان براي نخستينبار رديف ملي براي آب روستايي گرفته شد كه 320 ميليارد تومان اعتبار به اين بخش اختصاص داده و شهرستان نيز سهمي از آن خواهد داشت؛ اما علاوه بر آن از ماده 180 مبلغ 20 ميليارد تومان نيز گرفته شد كه نمايندگان حق تصميمگيري در خصوص هزينه آن را دارند و مبلغ قابل توجهي از آن براي آب روستايي در نظر گرفته شد.
نماينده مردم ملاير در خانه ملت، ميگويد: قسمتي از اين اعتبار نيز به مسكن مهر اختصاص مييابد كه به دليل نبود شبكه آب با وجود كامل بودن ساختمان از آن استفاده نميكنند. بهويژه 44 واحد كميته امداد كه اگر خط انتقال راهاندازي شود مشكل حل ميشود.
چهاردولي يادآور ميشود: سال قبل 50 روستا با تانكر آبرساني ميشد كه تلاش ميكنيم امسال به حداقل برسد و در نهايت سال آينده اين مشكل را نداشته باشند.
وي درخصوص فاضلاب شهرستان اظهار ميدارد: در سالهاي 72 تا 92 تنها 18درصد پيشرفت در توسعه فاضلاب داشتهايم كه از 60 هزار مشترك آب، 10 هزار مشترك سيستم فاضلاب داشتهاند، اما امسال با پيگيريهاي صورت گرفته در چهار نقطه شهر( شهرك، 16 متري، جعفرآباد و حوزههاي شهري با اولويت بر مناطقي كه مشكل عبور آب دارند) توسعه فاضلاب با تخصيص دو ميليارد تومان البته با مساعدت دبيركل آب و فاضلاب شهري انجام ميشود و پيشبيني ميشود در سال 93 به اندازه آن 20 سال شبكه و حدود 18 هزار انشعاب را انجام دهيم.
■ تسامح و تساهل صورت گرفته كار را بدين جا رسانده است
نماينده مردم ملاير در خانه ملت، با اشاره به اينكه وضعيت شهرستان درخصوص آب اسفناك است؛ گفت: كمآبي علتهاي مختلفي ازجمله كاهش بارش، بهرهبرداري بيرويه (كه قانون اجازه استفاده داده اما نظارتي بر اجراي قانون نيست) و بهرهبرداري غيرقانوني (كه بدون اجازه قانون انجام ميشود) دارد كه سبب كاهش منابع آب زيرزميني و بحران آب شرب و كشاورزي است.
احمد آريايينژاد در ادامه افزود: براي مديريت منابع آب شهرستان نياز به لولهگذاري، كانالكشي و طرحهاي منطقهاي آبخيزداري داريم كه به دليل كمبود بودجه عملاً تاكنون كار خاصي صورت نگرفته است.
به گفته وي براي آب شرب نيز نياز به مجتمعهاي متعدد آب شرب داريم كه باز در اين زمينه نيز كار خاصي صورت نگرفته است و تنها يك مجتمع داريم كه در مقايسه با شهرستانهاي ديگر خيلي كم است و در حال حاضر ناقص است. متأسفانه شبكه در آن تعريف شده اما كامل به بهرهبرداري نرسيده است و نيازهاي زيادي براي تكميل دارد و بدين ترتيب روستاهايي كه نياز به استفاده از آن دارند هنوز اندرخم يك كوچه هستند.
آريايينژاد با اشاره به اينكه روستاها به دليل كمبود آب شرب در حال تخليه هستند؛ گفت: اين موضوع معضلي بزرگ است. هفته گذشته از روستايي بازديد كردم كه متأسفانه به يك مخروبه خشك و بيآب و علف تبديل شده بود و باغهاي سوخته و وضعيت رقتآوري را مشاهده كردم كه تنها چند پيرمرد و جوان براي نگهداري از آنها در روستا باقي مانده بودند.
وي افزود: برخي روستاها با توجه به سياستهاي قبلي كه وامي در راستاي خانهسازي روستاييان دريافت كردند، به روستا برگشتند؛ اما امكانات ميخواهند تا بمانند و به شهر برنگردند و حاشيه نشيني را به وجود نياورند.
آريايينژاد با اشاره به اينكه سال گذشته به 50 روستا از طريق تانكر آب شرب برده شد، گفت: امسال نيز در خوشبينانهترين حالت همان 50 روستا را تخمين ميزنيم كه اميدواريم بيشتر نشود.
وي در خصوص اقدامات انجام شده در رفع بحران كمآبي، اظهار داشت: با ديگر نماينده شهرستان تلاش كرديم اولويت نخست اعتبار20ميليارد توماني ماده 180 بودجه را كه زير نظر نمايندگان بود، درصورت تخصيص به آب روستايي و آب كشاورزي اختصاص داديم.
نماينده مردم ملاير در مجلس دومين گام را تذكر و توضيح خواستن از مسئولان بخصوص در سطح كشوري عنوان كرد و گفت: برخورد قاطعانه با متخلفان و ساماندهي چاهها ازجمله راهحل اين مشكل است كه متأسفانه قانون آن هنوز اجرايي نشده است.
آريايينژاد يادآور شد: مسئولان شهرستاني تلاش خود را ميكنند اما بيشتر دستورات بالاتر را نياز داريم كه البته تقاضا داشتيم اگر قرار است برخوردي صورت گيرد؛ زمان مناسبي در نظر گرفته شود تا در زمان كشت نباشد و خسارت به بار نيايد و فصل پاييز و زمان پايان يافتن كشت فرصت مناسبي است تا با متخلفان چاهها برخورد شود كه براي سال آتي زراعي، چاههاي غيرمجاز را به صفر برسانيم.
وي تسامح و تساهل صورت گرفته را دليل اين بحران دانست و گفت: هرچه زمان را از دست دهيم؛ جامعه بيشتر دچار ضرر ميشود. درحال حاضر كشاورزي در ترك شرقي، ترك غربي، سامن و اراضي زيردست سد كلان در حال خشك شدن هستند و با اين وضعيت بايد فاتحه كشاورزي را خواند و به سراغ كارهاي ديگر چون مبل ومنبت و خدماتي روي آورد ضمن اينكه برآورد علمي صورت گرفته نيز نشان ميدهد جنگهاي آينده بر سر منابع آب است.
عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس اذعان داشت: سال گذشته معاون وزارت نيرو از چند نقطه شهرستان بازديد كرد و به نظر ميرسد همه متقاعد شدند و به دنبال گام عملي هستيم، بايد با چاههاي غيرمجاز و منابع بهرهبردار از آبهاي زيرزميني برخورد قاطع در زمان مناسبت صورت گيرد.
آريايينژاد در پايان گفت: هرجا در اجراي قانون كوتاه آمدهايم؛ مردم ضرر كردهاند و گاهي جبران اين خسارتها ممكن نخواهد بود. بايد تلاش كنيم مهر صريح قانون از ابتدا عملي و اجرايي شود.
■ 37 ميليارد تومان اعتبار براي رفع بحران كمآبي 72 روستا
سرپرست آبفار شهرستان ملاير با اشاره به اينكه روستاهاي زيادي در شهرستان وجود دارند كه با كم آبي مواجه هستند؛ گفت: در حال حاضر شش روستاي قشلاق دهنو، كريمآباد، كهريزتوسك، بابارئيس، سراب طجر و ناصح آباد را آبرساني ميكنيم.
علياصغر رستمي با بيان اينكه براي هر خانوار حدود 100 ليتر آب برده ميشود، افزود: براي اين روستاها دو تا سه بار در طول هفته به وسيله تانك آبرساني ميشود تا مشكل آب شرب نداشته باشند؛ البته در برخي روستاها بيشتر و در برخي به دليل داشتن چاه و چشمه نياز كمتري است.
وي با اشاره به اينكه براي رفع بحران 72 روستا 37 ميليارد تومان اعتبار نياز داريم؛ اظهار داشت: با گرفتن اعتبار ميتوان كمك زيادي كرد، به عنوان مثال در روستاي قشلاق دهنو مجوز حفر چاه گرفته شده كه منتظر اعتبار است، روستاي كريمآباد با توجه به اينكه خط پمپاژ اجرا شده و چاه حفر شده منتظر اعتبار براي اجراي خط برق هستيم و اينها همه با تأمين اعتبار حل خواهد شد.
به گفته رستمي امسال شرايط بدتر بوده است؛ چرا كه به دليل بارش كم، چاهها خشك است و كفاف آب شرب روستا را نميدهد. در حالي كه سال گذشته در اوج گرما و بحران 32 روستا آبرساني شدند و امسال پيشبيني ميشود 35 روستا آبرساني نياز داشته باشند كه در بخشهاي مختلف شهرستان قرار دارند.
سرپرست آبفار شهرستان ملاير، يادآور شد: در زمستان مشكل كمتري داشتيم و فقط روستاهاي قشلاق دهنو، كهريزتوسك و كريمآباد را آبرساني ميكرديم اما در تابستان به دليل مصرف آب و گرما مشكل بيشتري خواهيم داشت.
رستمي از پيگيري تخصيص اعتبار مربوط به ماده 180 خبر داد كه با اختصاص آن بتوان به رفع مشكل كمآبي كمكي كرد.
وي درخصوص مشكلات اعتبار به بدهي حدود سه ميليارد توماني شهرسان از سالهاي 91 و 92 اشاره كرد و خاطرنشان كرد: علاوه بر اعتبار مورد نياز براي بحران امسال بدهي سالهاي گذشته را داريم كه بايد پرداخت شود. ضمن اينكه امسال اعتباري براي توسعه و نگهداري، آبرساني سيار، نگهداري و كلرزني آب، توسعه و بازسازي شبكهها، بازسازي مخازن كه هرچند وقت يكبار بايد انجام شود در نظر گرفته نشده است.
وي افزود: حفر چاه، مستهلك بودن مخزن و شبكهها كه نياز به تعويض دارند و موجب كم شدن پرت آب ميشود ازجمله مواردي است كه نياز به اعتبار دارد.
رستمي ضمن ابراز اميدواري از تخصيص اعتبار سال 93 يادآور گفت: متأسفانه در سال 92 حدود 57 درصد از اعتبار پيشبيني شده تخصيص داده شده كه نسبت به اعتبار سال 90 يكسوم و از نظر تخصيص يكششم بوده است.
وي در پايان با بيان اينكه تلاش ميكنيم بتوانيم اعبتارات را بگيريم تا به بحران آب كمك كنيم، اظهار داشت: يكي از مشكلات آبفار بدهي 500 ميليون توماني روستاييان است كه اميدواريم با پرداخت به موقع كمكي به رفع مشكل باشد.
*وضعيت شهرستان نسبت به استان مطلوب است
مدير عامل آب و فاضلاب شهرستان ملاير با اشاره به اينكه تا پايان سال شبكه فاضلاب 14 هزار مشترك تكميل خواهد شد، گفت: توسعه شبكه فاضلاب شش كيلومتري كه سه هزار خانوار را پوشش ميدهد در بودجه امسال پيشبيني شده است كه با 11 هزار مشترك انجام شده درمجموع 14 هزار مشترك تكميل خواهد شد.
ميري از 280 كيلومتر شبكه فاضلاب شهري خبر داد كه مربوط به 56 هزار مشترك ملايري است و در حال حاضر 85 كيلومتر در حال بهرهبرداري است و20درصد توسعه شبكه فاضلاب انجام شده است.
به گفته وي علاوه بر شش كيلومتر طرح آبفار، 80 كيلومتر طرح توسعه در دستور كار است كه طرح مشاركت سرمايهگذاري بخش خصوصي است و به آبفار كشور فرستاده شده كه منتظر اعلام نتيجه هستيم تا با جذب سرمايهگذار شروع به كار شود و بدين ترتيب 70 درصد جمعيت شهري را پوشش داده باشيم.
وي از حفر 4 حلقه آب با دبي 120 ليتر در ثانيه براي جبران افت آبدهي در سالجاري خبر داد و گفت: آبدهي چاههاي شهر ملاير در دست تكميل و راهاندازي است كه با تكميل و تجهيز چاهها حدود 15 درصد افزايش قدرت استحصال آب به جمعيت شهروندان خواهيم داشت.
ميري خاطرنشان كرد: سال گذشته با همكاري مردم و اقدامات شركت آب و فاضلاب در شهرها قطعي آب مگر در موارد تعمير نداشتيم و با بازسازي چند حلقه چاه، حفر يك حلقه چاه جديد، اصلاح شبكهها و همكاري مردم سال بدون تنشي را پشت سر گذاشتيم و اميدواريم در سال 93 نيز با همكاري مردم بدون مشكل و بحران بگذرد.
وي با اشاره به اينكه تغيير الگوي مصرف به فرهنگسازي برميگردد، اظهار داشت: اين مسأله مشاركت همگاني را ميطلبد هرچند در آموزشوپرورش و مدارس و با استفاده از تبليغات، بروشور، بنر و صداوسيما سعي در آگاهسازي شهروندان و اصلاح الگوي مصرف داشتهايم.
اميدواريم با تكميل اين طرح ميانمدت و آبرساني از سد كلان با همكاري امور آب منطقهاي براي تأمين آب شرب ملاير با ضريب اطمينان بيشتري عمل كنيم.
ميري ديگر اقدامات انجام شده به منظور كاهش مصرف آب شرب را جداسازي آب شرب از فضاي سبز و تأمين آب مورد نياز فضاي سبز از آب غيرشرب عنوان كرد و گفت: براي تأمين آب مساكن مهر بالا دستي، مخزن دو هزار مترمكعبي در بالا دست مساكن مهر تعبيه و تست شده است و در حال انجام عمليات پيمانكار براي اجراي شبكههاي آبرساني به خود مخزن و ايجاد پمپاژ است كه تا پايان سال وارد مدار خواهد شد و آبرساني به هزار و 250 خانوار را خواهد داشت.
وي افزود: بايد اصلاح الگوي مصرف در تمامي بخشها صورت گيرد. در حال حاضر حدود 92 درصد از آب كل استان به مصرف كشاورزي ميرسد و 7 درصد مصارف خانگي و دوتا سه درصد در صنعت است كه بايد الگوي مصرف را در بخش كشاورزي انجام دهيم و با اصلاح بازده كشاورزي بيشترين هدفگذاري در آن بخش باشد.
ميري در پايان با اشاره به اينكه وضعيت شهرستان نسبت به وضعيت كل استان مطلوب است؛ يادآور شد: درصد پرت شهرستان ملاير نسبت به استان وضعيت مطلوبي دارد و 20 درصد است درحالي كه متوسط استان 27 درصد است.
نگاه ويژه به شهرستان در بودجه سال 93
همدانپيام: معاون استاندار و فرماندار ويژه ملاير با اشاره به اينكه در اين شهرستان حدود 150روستا با 27 هزار و 968 خانوار و 105 هزار نفر جمعيت تحت پوشش هستند، ميگويد: اين جمعيت بيش از 80 درصد جمعيت روستايي را شامل ميشود و 142 حلقه چاه و 11 رشته قنات و چشمه پشتيبان آبرساني به آنهاست.
مصطفي آزادبخت اظهار ميدارد: در حال حاضر آب 32 روستا با 6 هزار و 606 خانوار و 23 هزار و20 نفر به صورت جيرهبندي و در برخي روستاها كمتر از يك ساعت در دسترس مردم است. سعي كرديم در بودجه سال 93 نگاه ويژهاي به آبرساني شهرستان داشته باشيم كه اميدواريم با حضور استاندار بتوانيم بودجه لازم را در اين راستا پيشبيني كنيم.
به گفته وي جمعيت شهري صددرصد تحت پوشش آب شرب شهري است و درحال حاضر مشكلي در شهرستانها نداريم و توليد و توزيع با همكاري مردم و مديريت منابع آب سر به سر است.
آزادبخت ميافزايد: تعداد كل چاههايي كه در مدار بهرهبرداري است 20 حلقه ميباشد و براي آيندهنگري 4 حلقه چاه نيز حفر شده است كه در حال وصل به مدار آبرساني شهرستان ميباشد. ضمن اينكه يك باب مخزن به ظرفيت دو هزار مترمكعب براي مساكن مهر در حال عمليات تست و نشريابي است.
وي از انجام 470 مورد باكتريلوژي و11 هزار 74 مورد كلرزني براي اطمينان از سلامت آب خبر داده است و ميگويد: برنامه توسعه در دست اقدام نيز شش كيلومتر است ضمن اينكه توسعه واصلاح شبكه فاضلاب نيز در سال جاري سه هزار و 360 متر بوده است.
آزادبخت اولويت كاري را انجام امور مربوط به چهار حلقه چاه و تكميل عمليات آبرساني به مساكن مهر دانست كه براي اجرا به حدود 5 ميليارد تومان بودجه در آينده نياز دارد.
فرماندار ملاير احداث سد را يكي از آيندهنگريهاي خوب انجام شده براي آب شرب عنوان ميكند و ميگويد: مخزن ايجاد شده و تصفيهخانه و كانال انتقال آب از سد به شهر باقي مانده كه در دست اقدام است و بيشتر آن انجام شده است. همچنين در سالجاري از منابع ملي، حدود 7 ميليارد تومان بودجه براي آن در نظر گرفته شده است كه بايد براي اين مهم كار ويژه انجام داد و با ورود بخش خصوصي بتوانيم سد را به بهرهبرداري برسانيم هرچند با توجه به نياز 30 ميليارد توماني اميدواريم در سالهاي آتي شاهد بهرهبرداري از آن باشيم.
شرایط جغرافیایی، مدیریت و مردم
سه ضلع بحران آب
مهدی غلامی
همدانپیام: طبق شاخصی که کميسيون تخصصی سازمان ملل متحد در خصوص مصرف آب صادر کرده است، اگر هر کشوری بيش از 40 درصد از منابع آب تجديدپذير خود را استفاده کند دچار تنش آبي است.
این در حالی است که مديرعامل شرکت آب منطقهاي همدان معتقد است صد درصد از منابع تجديدپذير استان استفاده ميشود که ميزان 92 درصد آن در بخش کشاورزي، هفت درصد شرب و مابقي در بخش صنعت مورد استفاده قرار میگیرد.
لذا تیم مدیریتی معاونتی نیکبخت در شرکت آب با حضور شش ماهه خود در سِمت مدیریتی جدید به این نتیجه رسیدهاند که استان دارای منبع جديدِ آبي نیست و بهترين راهکار را در مديريت منابع آب موجود در تمام سطوح مصرف (کشاورزي، شرب و صنعت) عنوان کردهاند.
البته لازم به ذکر است این میزان مصرف و وجود منابع آبی کافی منحصر به استان ما نیست و در این خصوص استفاده این منابع تجدیدپذیر در کشور نیز بسیار بالاتر از شاخص مورد ذکر عنوان شده است؛ چرا که متوسط ميانگين استفاده از منابع تجديدپذير در کشور 80 درصد است؛ یعنی رقمی دو برابر بیش از حد استاندارد و شاخص جهانی. بنابراین، اشاره به این نکته ضروری است که در بخش کشاورزی که بیشترین استفاده آب را در کل دنیا به خود اختصاص داده است، در کشورهاي توسعهيافته 72 درصد و در کشور ما افزون بر 80 درصد است.
پس این مایه حیات و با ارزشترین نعمت الهی در کشور ما باید با پیشوند بحران تا دهها و حتی صدها سال آینده در کنار آب تلفظ شود؛ چرا که اضلاع مختلف این بحران را هرچه بدانیم (از محیط جغرافیایی کشورمان یا فرهنگ ناصحیح مصرف و یا ضعف مدیریت و...) نشان از غفلت ما به اهمیت این آیه شریفه دارد: «و هر چيز زندهاى را از آب پديد آورديم.» (سوره انبیاء، آیه 30)
عمق فاجعه آنجا خودنمایی میکند که بالاترین مقام اجرایی کشور، مدیریت آب را از مهمترین چالشهای پیش روی دولت تدبیر و امید عنوان میکند. از طرفی دیگر وزیر نیرو دولت یازدهم است که در گزارش اردیبهشت ماه 93 خود در خصوص آخرین وضعیت آب بیان میکند که خشک شدن تالابها، کاهش سطح سفرههای زیرزمینی و کاهش روانآب رودخانهها نمودهای عینی است که نشاندهنده وخیمتر شدن اوضاع است.
شرایط جغرافیایی
البته گفته میشود بحران آب ریشهای طولانی در کشور دارد. حفر قناتها و ساختن آبانبارهای مختلف و متعدد در شهرهای ایران نشان میدهد که ایرانیان همواره با دغدغه دستیابی به آب روبهرو بودهاند. حتی اگر بیشتر به عقب باز گردیم نیز میبینیم که وجود الاهه و معبد آناهیتا در کشور و همچنین نیایش کورش کبیر مبنی بر اینکه خداوند این سرزمین را از شر خشکسالی دور نگه دارد، نشانهای است که ایران در روزگاران قدیم نیز با کمبود آب دست و پنجه نرم میکرده است.
براساس آمارها هر سال از میزان بارشها در کشور کاسته میشود؛ بهگونهای که چیتچیان ( وزیر نیرو) معتقد است که در 10 سال گذشته متوسط بارشها از 250 میلیمتر به 242 میلیمتر کاهش یافته است که این میزان کمتر از یکسوم متوسط جهانی آن، یعنی 831 میلیمتر است.
این در حالی است که میزان مصرف آب در ایران به تناسب افزایش جمعیت، روزبهروز در حال افزایش است؛ چرا که بر اساس آمارها، جمعیت کشور در سال 1300 کمتر از 10 میلیون نفر بوده است ولی امروزه این جمعیت از مرز 75 میلیون نفر گذشته است؛ این در حالی است که میزان سرانه آب تجدیدپذیر در سال 1300 حدود 13 هزار مترمکعب بود و در زمان حاضر این میزان به حدود 1900 مترمکعب تقلیل یافته و در آینده به مراتب وضعیت بدتر نیز خواهد شد.
ضعف مدیریتی
بعد از شرایط اقلیمی، ضعف مدیریتی از جمله عوامل تشدیدکننده این بحران قلمداد میشود. جالب است بدانیم، همین مدیران که با ارائه آمار و ارقام شفافسازی میکنند و با وجود اینکه به این بحران اذعان دارند، همچنان این ضلع در بحران آب بسیار عقبتر از مدیران سایر کشورها و بخصوص کشورهای در حال توسعه گام برمیدارند.
امروز اگر از همین مدیران سوال کنیم که بیشترین مصرف آب در کدام حوزه است، همگی زمینهای کشاورزی را مهمترین قسمت مصرف آب میدانند؛ زیرا بهتر از همه میدانند حدود 92 درصد آب مصرفی کشور در این بخش مورد استفاده قرار میگیرد، در حالی که همین مدیران خود اذعان به ضعف در این حوزه دارند. ضعف مدیریت در منابع آبی و استفاده از روشهای سنتی آبیاری در کشور، خود به تنهایی توانسته است بحران آب را تشدید کند.
بر اساس آمار، حدود 59 درصد از زمینهای قابل کشت کشور به آبیاری نیاز دارند و روش آبیاری نیز در بسیاری از مناطق همان شیوه سنتی است.
به نظر میرسد باید اعتراف کنیم که مدیریت غیرصحیح آب مهمترین عامل در تشدید این بحران است که جای تأسف است که بگوییم این مایه حیات در دورههای مختلف تحت شعاع بازیهای سیاسی برخی از مسئولان به بحرانی تبدیل شده است که نه تنها امروز بلکه آیندگان را نیز از خود متاثر خواهد کرد. در چند سال گذشته چه طرحهای آبی غیرضروری که کلنگ خوردند و چه سازههایی که بدون کارشناسی و تنها به دلیل نظر رجال سیاسی بنا شدند!
مردم
گفته میشود که مردم ایران از اسرافکارترین مردمان جهان هستند؛ البته با اعلام آمار متوجه میشویم که این گفتهها به حقیقت بسیار نزدیک است. اسراف در منابع به اندازهای است كه بنا به آمار منتشره مصرف سرانه آب، انرژی، دارو، نان و دیگر مواد غذایی و صرف وقت برای انجام یك كار معین در ایران، چند برابر استانداردهای جهانی است؛ این در حالی است که ما از جمله کشورهای مصرفکننده و نه تولیدکننده در جهان هستیم.
این آمارها بهتر وضعیت کنونی ما را مشخص میکند: مصرف نان ایرانیان شش برابر جهان است - سرانه مصرف شكر هر ایرانی شش برابر میانگین هر فرد در دنیاست - چهار برابر استاندارد جهانی نوشابه مینوشیم؛ یعنی ایران، رتبه اول جهان را در این خصوص داراست - سرانه مصرف سالیانه برق در ایران 2500 و در جهان 800 کیلووات؛ یعنی 3 برابر جهان - سرانه مصرف روزانه بنزین در ایران 90 و در جهان 15 لیتر؛ یعنی 6 برابر میانگین جهانی- سرانه مصرف سالانه گاز در ایران 1700 و در جهان 600 مترمكعب است؛ یعنی 3 برابر میانگین جهانی- و سرانجام، سرانه مصرف روزانه آب در ایران 300 و در جهان 150 لیتر؛ یعنی 2 برابر میانگین جهان.
این موارد تنها گوشهای از آمار مصرفکنندگان ما بود. در مجموع به طور متوسط ایران حدود چهار برابر میانگین جهانی انواع انرژی را مصرف میكند!( منبع: سایت تبیان، بنیاد کارآفرینی فروتن)
منابع آب و مسائل سياسي
در این خصوص سه تحليل میتوان در نظر گرفت. اول اینکه؛ سطح روابط محلي است. بدین معنا که تأثير منابع آب و سياستهاي مربوط به آن بر روابط اجتماعي و اختلافات و تنشهاي محلي تأثیر بگذارد. در بسياري از كشورها ضعف مديريت منابع آب رقابت شديدي ميان گروههاي داخلي جامعه كه هر كدام داراي منافع و علايق خاص هستند را برانگيخته است.
دوم اینکه؛ به سطح منطقهاي باز میگردد. در جایی که منابع آبی و سياستهاي بين كشورها درباره تخصيص، توزيع، كنترل و كيفيت منابع آب سبب ایجاد اختلافات میشود و ميتواند موجب تنش يا همگرايي بين آنها شود.
سوم اینکه؛ به رابطه آب و سياست در سطح كروي میپردازد. سياستهاي كروي آب شامل بحثها و سياستگذاريهاي بينالمللي منابع آب در كنفرانسهايي است كه درباره محيطزيست و منابع طبيعي در سطح جهاني انجام ميگيرد كه به دنبال تنظيم و تدوين حقوق و قوانين بينالملل برای استفاده از منابع آبي مشترك ميان كشورها همچنين ايجاد همگرايي بين كشورها، براي بهرهبرداري از منابع آبي مشترك و جلوگيري از بروز كشمكش و نزاع بر سر منابع آب است.
با ملاحظه سطوح فوق مشخص ميشود كه تركيبي متوازن از دو واژه آب و سياست وجود دارد؛ چراکه افزايش تقاضا براي مصرف آب و مديريت ضعيف منابع آب موجبات تنش را چه در داخل و چه در خارج فراهم میکند. پس باید بدانیم که جنگهای قرن بیستویکم میتواند جنگ بر سر تصاحب منابع آبی باشد.
لذا همین امروز هم برای اقدام در جهت رفع بحران دیر است و باید بین سه ضلع شرایط جغرافیایی، مدیریت و مردم بهگونهای ارتباط ایجاد شود که آیندگان دغدغه بحران وضع کنونی ما را نداشته باشند و ذهنشان تنها به توسعه کشور متمرکز شود.
نگذاريم تجربه تلخ زرامين سفلي در كوهاني تكرار شود
آب فقط 6 ساعت
■ اهالي روستا: 2 سال است وعده حل مشكل آب ميدهند
■ بخشدار مركزي: قول ميدهم ظرف 2 هفته مشكل حل شود
نهاوند- ميترا عباسي- خبرنگار همدانپيام: در اين گرماي جانكاه و طاقتفرساي تابستان، درست در ساعاتي كه همه ما ترجيح ميدهيم زير نسيم و خنكاي كولر روزمان را سپري كنيم و اينگونه به مهار گرماي تابستان بپردازيم، اهالي روستاي کوهانی از توابع بخش مركزي در 3 كيلومتري نهاوند تنها 6 ساعت در روز ميتوانند از آب شرب و لولهكشي استفاده كنند و باقي ساعات روز را مجبورند با نبود آب و مشكلات ناشي از آن دست و پنجه نرم كنند.
بنا بر اظهار اهالي اين روستا، در اين ساعت نيز آنقدر فشار آب لولهكشي كم است كه نميتوان از آن براي استحمام و روشن كردن كولر آبي و... استفاده كرد.
آنها همچنين از وعدههاي مسئولان ميگويند و اينكه 2 سال است كه قرار شده مشكل كمآبي و بحران آب را در اين روستا حل كنند و آخرين بار نيز در مراجعاتشان به مسئولان ذيربط، وعده حل اين مشكل را تا قبل از رسيدن ماه رمضان امسال دادهاند؛ اما نهتنها هنوز اقدامي در راستاي حل مشكل آب در اين روستا انجام نشده است؛ بلكه بحران آب در كوهاني نسبت به سال قبل هم تشديد يافته است. برخي از اهالي نيز با ابراز نارضايتي از عملكرد شورا ودهياران اين روستا رسانهها را پل ارتباطي خود با مسئولان قرار دادهاند و ميگويند: متأسفانه 2 سال است كه شورا و دهياران به عنوان نمايندگان مردم اين روستا گامي اساسي براي رفع اين بحران برنداشتهاند. روستايي كه بيش از 3 هزار نفر جمعيت دارد و مسئولان آن به اين مسأله بيتوجه هستند كه امروز اهالي روستا از نبود آب در رنج هستند و چندي ديگر نيز با اين وضعيت پيش آمده، باغات كشاورزي خشك خواهد شد.
مسئولان اجازه ندهند تجربه تلخ روستاي زرامين سفلي در كوهاني هم تكرار شود
آري مشكل كمآبي يا بهتر بگوييم بحران آب در روستاها، چند سالي است كه متأسفانه گريبانگير اكثر روستاهاي استان شده است و هر بار با فرارسيدن فصل تابستان اين بحران شدت بيشتري ميگيرد، اما تجربه تلخ كمآبي روستاي زرامين سفلي از توابع بخش زريندشت نهاوند و وضعيت اسفناكي كه در نهايت طاقت اهالي روستا را طاق كرد و كاسه صبرشان را لبريز؛ آنها را در سال 91 به تحصن مقابل فرمانداري نهاوند كشاند و قولي كه مسئولان وقت براي برطرف كردن ضربالأجلي رفع مشكل آب در اين روستا دادند. آن روزها همه ما را مطمئن كردند كه مسئولان با مديريت كردن بحران آب يكبار ديگر اجازه نخواهند داد آن تجربه تكرار شود و براي حل اينگونه مشكلات تدابير اساسي خواهند انديشيد، اين روزها اما مردم روستاي كوهاني نيز آنقدر از اين وضعيت ناراضي و نگرانند كه میخواهند مشكلاتشان را به گوش مسئولان برسانند تا فكري اساسي كنند، خصوصاً كه چيزي به شروع ماه مبارك رمضان نمانده و به يقين با شروع ماه رمضان پيامدهاي اين مشكل مضاعف و تحمل مشكل كمآبي سخت و طاقتفرساتر خواهد شد.
مسئولان اما انشعابهاي غيرمجاز در اين روستا را يكي از دلايل كمآبي در كوهاني ميدانند كه اگرچه پذيرفتني است كه انشعابهاي غيرمجاز بر ميزان سرعت و سطح آب تأثير زيادي خواهد گذاشت و همكاري اهالي روستا در راستاي قطع كردن انشعابهاي غيرمجاز ميتواند به عنوان راهكاري اساسي تا حدودي به رفع اين مشكل بينجامد، اما آيا بهتر نيست مسئولان نيز به جاي اينكه صرفاً به بيان اين مسأله بپردازند به صورت جدي در صدد پيگيري و قطع اين انشعابها برآيند؟!
اين تمام مشكل روستاي كوهاني نهاوند نيست، با اينكه به دليل بُعد كم مسافت كوهاني با مركز شهر و وسعت اراضي بيش از 5 سال است كه دانشگاه آزاد اسلامي نيز در اين روستا احداث شده است و انتظار ميرفت حداقل اين مسأله محركي شود براي توجه بيشتر مسئولان به اين روستا؛ اما اين روزها طبق گفته اهالي روستا برخي مسيرهاي كوهاني با افت و ضعيف بودن ولتاژ برق در شب نيز مواجه است و متأسفانه مسئولان در اين زمينه نيز قبل از شروع فصل گرما در صدد تدابيري براي حل اساسي اين مشكل برنيامدهاند كه با وضعيتي كه اين روزها در بحث برق و آب به عنوان 2 ضرورت اساسي خصوصاً با شروع فصل گرما در كوهاني پيش آمده اگر نگوييم روستاي كوهاني با بستر و زمينهاي كه براي توسعه و پيشرفت دارد در صورت حل نشدن اين مشكلات در سايه بيتوجهي مسئولان عنوان روستاي محروم را به خود خواهد گرفت حق مطلب ادا نشده است.
اما آيا مسئولان برنامه و تدابير خاصي براي رونق دادن دوباره به اين روستا وحل مشكلاتش در اين 2 زمينه انديشيدهاند؟
بخشدار مركزي: كمتر از 2 هفته ديگر مشكل كمبود آب در كوهاني حل ميشود
بخشدار مركزي نهاوند مشكل كمآبي و بحران آب روستاي كوهاني را از مهمترين دغدغههاي خود عنوان كرد و اظهار داشت: از طريق همين رسانه به اهالي روستاي كوهاني قول مساعد ميدهم كه كمتر از 2 هفته ديگر مشكل كمآبي در اين روستا به صورت ريشهاي و اساسي حل شود و نگذاريم مشكلات روستاي زرامين سفلي گريبانگير اهالي روستاي كرماني هم بشود.
رضا سلامتي در ادامه نيز خاطرنشان كرد: سابقه مشكل كمآبي در كوهاني به 4 سال گذشته برميگردد و با توجه به اينكه پيش از اين آب شرب اين روستا از طريق يك حلقه چاه تأمين ميشد؛ ولي با توجه به گستردگي روستا احداث دانشگاه آزاد اسلامي و مركز فنيوحرفهاي و حتي مهاجرپذير بودن روستاي كوهاني اين يك حلقه چاه جوابگوي تأمين آب روستا با شرايط جديد نيست؛ از اينرو براي رفع اين مشكل مقرر شد كه با نصب و اتصال 3 هزار و 500 متر خط لوله انتقال آب از چاه حفر نشده روستا به مخزن ساخته شده اين مشكل حل شود كه تاكنون بخشي از آن انجام شده است ولي به دليل طلب 170 ميليون توماني پيمانكار ادامه پروژه متوقف شد اما با پيگيريهاي انجام شده و مساعدت مديركل آب و فاضلاب روستايي استان بزودي با تزريق بودجه اين مشكل حل مي شود و به اهالي روستا قول ميدهم كمتر از 2 هفته ديگر مشكل آب كوهاني براي هميشه مرتفع شود.
سلامتي با ابراز نارضايتي از وضعيت پيش آمده براي اهالي روستاي كوهاني اظهار داشت: تا زماني كه مشكل اين روستا به صورت اساسي حل شود؛ روزانه مقاديري آب از طريق تانكر آبرساني به مخزن آب منتقل ميكنيم كه تا حدودي از قطعي آب جلوگيري ميكند.
وي افزود: امسال نيز اولويت دولت در بحث آب، بر ساختوساز پروژههاي آبرساني است كه در حال حاضر مجتمع گاماسياب به عنوان بزرگترين مجتمع آبرساني نهاوند با 25 درصد پيشرفت فيزيكي در دست ساخت است و تا پايان سال اين پروژه به بهرهبرداري خواهد رسيد. ضمن اينكه بهرهبرداري از اين پروژه 18 روستاي بخش مركزي از جمله كوهاني را مشروب ميكند و مشكل كمآبي براي 37 درصد جمعيت بخش مركزي نيز حل خواهد شد.
سلامتي در ادامه در بحث ضعيف بودن ولتاژ برق اين روستا نيز گفت: در معابر اين روستا چراغهايي بيش از ظرفيت شبكه برقرساني براي روشنايي، تبليغات، تزئين معابر و... بدون هماهنگي اداره برق نصب شده است كه در افت ولتاژ برق مؤثر خواهد بود ضمن اينكه در بسياري از مسيرهاي اين روستا بافت شبكه برق نيز قديمي است. لذا با اصلاح الگوي مصرف و تدابيري كه براي تبديل چراغهاي معابر به لامپهاي كممصرف انديشيده شده است اين مشكل نيز بزودي مرتفع خواهد شد.
52 انشعاب غيرمجاز مانع خدماتدهي مطلوب
مدير آب و فاضلاب روستايي نهاوند نيز با بيان اينكه وجود 52 انشعاب غيرمجاز، 13 ميليون و 200 هزار تومان بدهي مشتركان روستا به آبوفاضلاب و خرابي كنتور مشتركان و 155 مشترك پرمصرف از جمله عواملي است كه مانع خدماتدهي مطلوب به مشتركان شده است، گفت: در روستاي كوهاني مشكل كمبود آب تنها به دليل عدم مديريت مصرف مشتركان، استفاده از آب شرب براي مصارف غيرشرب، آبياري درختان، فضاي سبز و... است كه در صورتي كه مشتركان و اهالي روستا در اين زمينه مساعدت و اقدام به استانداردسازي كنتورهاي خراب نمايند، بخش زيادي از مشكل كمبود آب در كوهاني حل ميشود و حتي همين ميزان آب نيز جوابگوي نياز روستاست.
آيت شيراوند نصب خط انتقال لوله آب از چاه به مخزن اين روستا را نيازمند 380 ميليون تومان اعتبار عنوان كرد و خاطرنشان كرد: تا تزريق اين اعتبار و شروع ادامه پروژه در ساعات محدودي در روز مجبور به نوبتبندي آب در مسيرهاي مختلف روستا هستيم؛ اما انشاءا... ظرف 2 هفته آينده با مساعدتها و پيگيريهايي كه در اين زمينه در بحث تزريق اعتبار صورت گرفته، مشكل آب اين روستا مرتفع خواهد شد.
آيا مسئولان براي حل مشكل كمآبي روستاي كوهاني صرفاً وعده دادند يا اين مشكل ظرف 2 هفته آينده به كلي مرتفع خواهد شد؟!
تویسرکانیها 250 لیتر بیشتر آب مصرف میکنند
■ میانگین جهان 150 و ایران 200 لیتر است
معصومه كمالوند
همدانپیام: در برخی روستاهای تویسرکان مصرف سرانه آب برای هر فرد 400 لیتر است؛ یعنی هر تویسرکانی به طور میانگین 400 لیتر آب مصرف میکند. حتی گاهی این رقم سرانه مصرف به بیش از این تعداد نیز میرسد.
این در حالی است که فرم معمول در سرانه مصرف آب برای هر نفر 150 لیتر عنوان شده است که در کشور ما این رقم به 200 لیتر میرسد که باز هم رقم سرانه مصرف در تویسرکان قابل توجه است، آن هم در شرایطی که اوضاع بارشهای فصلی چندان نتوانست نیاز زمین و سفرههای زیرزمینی و سطح آبها را تغییری دهد.
علت افزايش سرانه مصرف آب
فرماندار تویسرکان علت این سرانه مصرفی را ناشی از برخی موضوعاتی عنوان میکند.
به اعتقاد سيد مهرداد موسوي استفاده بیش از معمول از منابع آبی، فرسوده بودن لولهها و کانالهای آبرسانی بخصوص در روستاها، رعایت نشدن فرهنگ صحیح الگوی مصرف که در نهایت منجر میشود یک فرد انشعاب غیرقانونی را وصل و از آب شرب برای آبیاری باغات، شستشوی اتومبیل و... استفاده کند.
از دیدگاه وي، عامل دیگري که میتواند در هدررفت و استفاده بیش از حد از منابع آبی مؤثر باشد، بحث کمبها بودن آب در روستاهاست. طوری که در ازای هر هزار لیتر آب 50 تومان به عنوان آببها پرداخت میشود و این در شرایطی است که به گفته مسئولان آب برای کلرزنی، تصفیه و استخراج آب به ازای هر مترمکعب یا هزار لیتر 750 تومان هزینه میشود که در این میان 700 تومان از این هزینه به عنوان يارانه محاسبه میشود.
بحران آب، هشدار، راهکار
فرماندار تویسرکان از هشدارهایی میگوید که در اثر وضعیت نامناسب آبی در استان و به تبع آن شهرستان تویسرکان، از جانب مسئولان آب مبنی بر مواجه شدن با مشکل آب در تابستان امسال عنوان میشود که باید برای این شرایط فکری اساسی کرد.
اصلاح الگوی مصرف به شورای فرهنگ و تأمین رسید
در تویسرکان بحث فرهنگسازی برای الگوی آب و مقابله با انشعابات غیرمجاز و بهره نادرست از آب شرب جدی شده است؛ آنطور که این موضوع به جلسات شورای فرهنگ عمومی و تأمین شهرستان نیز ورود پیدا کرده است و قرار شده با افراد متخلف برخورد قانونی شود؛ افرادي که در مصرف آب شرایط قانونی را رعایت نمیکنند و نسبت به هشدارها بیتوجهاند و با چاهها و انشعابات غیرمجاز كارهاي غير قانوني انجام ميدهند.
البته بنابر آنچه فرماندار تویسرکان میگوید: بیش از 100 حلقه چاه در این شهرستان فعال است که 20 حلقه آن غیرقانونی و غیرمجاز اعلام شده است و در جریان اجرای مصوبات شورای تأمین این چاههای غیرمجاز باید پملب شود. از طرفی این مصوبه شامل آن دسته از افرادی است که از آب شرب با اقدام انشعابات غیرمجاز برای مصارف دیگر از جمله آبیاری باغات و شستشوی ماشین و... استفاده میکنند.
بهینهسازی فنی برای اصلاح الگوی مصرف آب
راهکارها به اینجا ختم نشده است؛ پس از فرهنگسازی برای اصلاح الگوی مصرف آب در میان مردم و پلمب چاههای غیرمجاز، تمهیدات فنی نیز قرار است اجرا شود. تمهيداتي مانند استفاده از شیرآلات و دستگاههای مخصوصی كه به وسيله آن در ساعاتی که مصرف آب نسبت به سایر ساعات روز کمتر است (مثلاً در شبها) و پیک مصرف نیست، آب کمتری وارد شبکه شود تا از این طریق بهینهسازی فنی هم انجام شود.
اما شورای فرهنگ نیز مصوب کرده است تا ائمه جماعات در حسینیه و مساجد افراد ذینفوذ در میان مردم، معتمدان، استادان دانشگاهها و... مردم را در جریان شرایط موجود در حوزه آب و حساسیتهای آن قرار داده و با این فراخوانهای عمومی، مردم را به مصرف بهینه آب دعوت کنند.
منابع آبی تویسرکان از کجاست؟
چاهها و نهرهای فصلی یا همان جویهای کوچک به همراه سد سرابی که منبع 2 منظوره برای مصارف شرب و کشاورزی است؛ توسط اتحادیه آببرها روی توزیع این انشعابات نظارت میشود تا به کشاورزان و باغداران پایین دست سد با بهاي کمتری برسد. اين چاهها منابع تأمین آب تویسرکان به شمار میآید اما شرایط حکم میکند تا تابستان امسال برنامههای اساسی در تویسرکان اجرا شود تا مردم با کمبود قطعی آب مواجه نشوند. اما از این منابع آبی بخصوص سد، تنها در بحث تأمین آب کشاورزی استفاده میشود؛ چراکه سد هنوز خط لوله و تصفیهخانه آن اجرا نشده است و نمیتوان در بحث تأمین آب شرب فعلاً روی آن حسابی داشت.
البته به گفته موسوی بنابر پیگیریهای انجام شده با مدیران و متولیان آب در استان، قرار است خط لوله و سیستم تصفیهخانه نصب شود و شرکت موردنظر آب شرب را در اختیار آبفای شهری قرار دهد که تا دو ماه آینده قرارداد آن منعقد خواهد شد و اعتبار مورد نیاز برای اجرای آن 40 میلیارد تومان است و از آنجا که از توان مالي حوزه دولتی این رقم خارج است، خود شرکت آن را متقبل و در جریان اجرای آن آورده خود را به دست خواهد آورد.
آبرسانی 20 روستای تویسرکان با تانکر
موسویبهار سیستم آبرسانی 20 روستا از 110 روستای این شهرستان را با تانکر اعلام میکند و ميگويد: اين روستاها اغلب کمخانوار هستند و برخي از آنها 5 خانوار دارند. منبع تأمین آب این روستاها در ابتدا چشمهها بوده است که به مرور زمان و با توجه به شرایط جوی خشک شده است.
حل مشکل آب با تصفیهخانه شهری
وی از دیگر راهکارهای حل مشکل کمآبی را ایجاد تصفیهخانه آب شهری میداند که سال گذشته وارد مدار شد تا با جمعآوری آب فاضلاب شهرستان و تصفیه آن و در اختیار قرار دادن کشاورزان برای مصارف مزروعی بتواند اقدام و کمک قابل توجهی در کنار سایر اقدامات باشد که تاکنون 30 درصد این کار انجام و پیگیریها برای یک خط لوله در جریان است که براي اجرای پروژه نیاز است.
