پیگیری پرونده ثبت جهانی همدان در یونسکو به حساس ترین لحظاتش نزدیک می شود و این موضوع موجب شده تا اینک از مسئولان کشوری تا مدیران ارشد استانی و مدیران شهری پس از جلسات متوالی در روزهای اخیر و با نزدیک شدن به زمان حضور ارزیابان جهانی در همدان برای رفع باقی موانع ثبت جهانی پرونده "هگمتانه و مرکز تاریخی همدان" فوریت زمانی تعیین کند.
ترکیب سایت باستانی تپه هگمتانه، بافت تاریخی شهر و بازار قدیمی مفهوم تازه‌ای به نام «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» است که برای نخستین بار میراث فرهنگی به دنبال ثبت جهانی آن رفت ، گزینه ای که در کشور رقیب ندارد و برای یونسکو موضوعی جذاب محسوب می‌شود.
بی تردید موفقیت همدان در این عرصه مسیرهای جدیدی برای توسعه صنعت گردشگری جهانی این شهر باستانی می گشاید که بیش از هر چیز نیازمند همدلی مدیران استانی و شهری و میراث‌دوستان است. حالا پس از گذشت چندین ماه از پیگیری جدی پرونده همدان جهانی ، چیستی و چگونگی این کاندیداتوری و مزایا و ویژگی‌های آن مورد بحث نیست آنچه این مقوله را برای مردم دیار الوند مهم ارزیابی کرده است چگونگی پشت سر گذاشتن مسیر دستیابی به جهانی شدن است.
عزم مسئولان کشوری و استانی در پی سلسله پیگیری های مداوم در رفع موانع ثبت جهانی این پرونده حالا جزم شده است تا پس از گذشت بیش از 5 سال از آغاز فرآیند پروسه تشکیل پرونده ثبت جهانی همدان این مهم به نتیجه برسد . در این خصوص مجموعه فرهنگی رسانه ای همدان پیام نیز که از سالها پیش موضوع جهانی شدن همدان از مهمترین موارد در دست پیگیری اش بود تشکیل سلسله نشست های خود با محوریت پرونده "هگمتانه و مرکز تاریخی همدان " را کلید زده است .
نخستین نشست کارشناسی سال 1402 با موضوع چگونگی مسیر پیگیری پرونده ثبت جهانی همدان در تحریریه همدان پیام با حضور صاحب محمدیان منصور مدیر پایگاه ملی هگمتانه ، حمید بادامی نجات رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر همدان و حسن محمدی دبیر ستاد گردشگری شهرداری همدان به عنوان کارشناس و صحراکار کارشناس حوزه خدمات شهری همدان به عنوان میهمان تشکیل شد که گزیده ای از این نشست را می‌خوانید.
همدان یک قدم به یونسکو برای جهانی شدن نزدیک شده است
صاحب محمدیان منصور، مدیر پایگاه ملی هگمتانه:
این روزها همه جا صحبت از جهانی شدن همدان است اما به واقع جهانی شدن چیست؟ متأسفانه هنوز زبان مشترک در این زمینه نداریم. به این موضوع هر کس از نگاه خود وارد می شود و بررسی می کند. به این مهم توجه کنید که ثبت جهانی یک اتفاق چند بعدی است از سه منظر قابل توجه است، توسعه اقتصادی، توسعه امنیتی، افزایش اعتباری.
در کل الآن موضوع پرونده ثبت جهانی به یک مسیر مطلوب برای توسعه در استان تبدیل شده است. با توجه به اهمیت موضوع جهانی شدن همدان شاهد این هستیم که اعتبارات برای جداره سازی و رفع نواقص شهری در شهرداری رو به افزایش چشمگیر رفته است این خود یک موفقیت حائز اهمیت است.
مساحت 80 هکتاری پرونده ثبت جهانی همدان شامل یک فضای واجد ارزش تاریخی است که اگر موضوع جهانی شدن همدان به نتیجه برسد بودجه بین المللی چشمگیری به این مهم تعلق می گیرد.
همین شب ها و روزها بروید به بازار همدان سر بزنید از 7 شب تا 6 صبح در این منطقه مرمت و جداره سازی در حال انجام است. این به آن معناست که شهر بر تکاپوی تغییر و تحول مثبت افتاده است.
از آنجا که بازار منطقه مهم اقتصادی و گردشگری شهر است اما سال هاست که پرداختن به این مهم مغفول مانده بود حالا با پیگیری پرونده های ثبت جهانی پرداختن به موضوع بازار در برنامه های مدیریت شهری و میراث فرهنگی به صورت جدی قرار گرفت.شاهد این هستیم آلودگی و ناهمگونی بصری از جداره های بازار همدان در حال جمع شدن هستند. سال ها بود که سیما و منظر بافت تاریخی و گردشگری همدان آسفته بود حالا با مدیریت این سیمای آشفته محور اقتصادی شهر هم پویا می شود.پرونده ثبت جهانی همدان حالا باید به یک گزینه مهم برای استفاده استان از مزیت جهانی شدن کاروانسراها یا قنوات تبدیل شود.
چرا که حالا همدان یک قدم به یونسکو با همین گزینه جهانی شدن نزدیک شده است و این فرصت می تواند همدان را کمک کند تا به پرونده‌ای زنجیره‌ای کارروانسراها و قنوات که در حال جهانی شدن هستند اضافه شوند و به نتیجه رسیدن این مهم مستلزم حمایت مدیریت استان است.
به ثمر رسیدن پرونده ثبت جهانی همدان نیازمند همدلی و همکاری است همه بین ارگان‌های دولتی هم حتی پای کار آمدن جامعه محلی که در این موضوع نقش کلیدی دارند.
ثبت جهانی منظر فرهنگی و تاریخی از هگمتانه تا همدان نقش بسیار ارزشمندی در معرفی همدان به مردم جهان دارد و ما می‌توانیم با استفاده از ظرفیت آن، فعالیت‌های اقتصادی در حوزه گردشگری استان همدان را توسعه دهیم.
وجود خانه‌های مسکونی و جامعه محلی از مردم در کنار مغازه‌های مختلفی که در مسیر خیابان اکباتان منتهی به تپه هگمتانه وجود دارد حاکی از زندگی و حیات در این مسیر است، منظر تاریخی هگمتانه مسیر تاریخی است که سال‌هاست شاهد رفت و آمد مردم و کسبه درآن هستیم، مسیری که انتظار میرود به بهانه جهانی شدن هگمتانه ساماندهی شده و در شأن کهن‌دیار هگمتانه باشد.
در آمایش سرزمینی دومین مولفه توسعه اقتصادی همدان، گردشگری تعریف شده است، هر ساله ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر توریست خارجی وارد کشور می‌شود که متاسفانه سهم همدان زیر ۲۰ هزار بازدیدکننده خارجی است یعنی ما عملا بهره‌ای از توریست خارجی تا امروز نبرده‌ایم و حالا ثبت جهانی راهکار این مهم خواهد بود .
با موفقیت جهانی شدن منظر هگمتانه نه تنها می‌توانیم ارزآوری داشته و جذب توریست خارجی را بالا ببریم بلکه بر توسعه فرهنگ، اقتصاد و روابط اجتماعی استان همدان نیز اثر گذار خواهیم بود. محدوده انتخاب شده برای ثبت جهانی بسیار بیشتر از آنچه امروز تایید شده در نظر گرفته شده بود که رفته رفته برای حذف موانع از جمله ساختمان‌های بلند مرتبه و پارکینگ‌هایی مانند پارکینگ آقاجانی کوچک و کوچکتر شد.
در حال حاضر محدوده ثبت جهانی هگمتانه حدود ۸۰ هکتار است که ۳۵ هکتار آن محوطه خود تپه و ۴۵ هکتار دیگر نیز بازار، خیابان اکباتان، بوعلی، میدان امام و میدان آرامگاه می‌باشد. زمان کوتاهی در اختیار استان همدان برای رفع موانع و گرفتن امتیاز جهانی شدن از سفر ارزیابان به استان قرار دارد، اگرچه موانعی برای رسیدن به جهانی شدن در مسیر هگمتانه قرار دارد، اما باتوجه به بازه زمانی باقی مانده تمام تلاش خود را خواهیم کرد تا با همراهی مردم و تعامل بین دستگاه‌های اجرایی ظرفیت و نکات مثبت موجود تقویت و نقطه ضعف‌ها نیز ساماندهی شود.
ثبت جهانی پایان کار نیست مقدمه یک کار بزرگ است
حمید بادامی نجات، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای شهر:
این روزها پیگیری پرونده ثبت جهانی همدان جدی‌ترین موضوع استان و شهر همدان است. یک روز گلایه نگرانی و دغدغه همه جهانی نبودن همدان بود حالا این مهم در حال انجام است. موضوع تا جایی بین مردم عادی هم به سهم‌خواهی تبدیل شده است که در جلسات حاشیه شهر شاهد پرسش مردم در زمینه برنامه‌های جهانی شدن همدان هستیم و این ما را بسیار مصمم و خوشحال‌تر می کند که همدان را تا جهانی شدن بیشتر حمایت کنیم و روزی شاهد به ثمر نشستن تلاش‌های همه در این زمینه باشیم.
اهمیت موضوع ثبت جهانی نشان می دهد دغدغه این سطوح ذی‌نفعان میراث فرهنگی و گردشگری خارج شده است و به عموم مردم انتقال پیدا کرده است.
جهانی شدن همدان مستلزم آن است همه دستگاه‌ها کنار هم قرار بگیرند و بخش زیادی از موانع را رفع کنند.
تا امروز همراهی و کنار هم بودن میراث فرهنگی و شهرداری موجب شده است مسیر هموار باشد. آنقدر موضوع برای اعضای شورای شهر و شهرداری اهمیت دارد که حتی آنها را راهی شهرهای جهانی همچون یزد کرد برای بازدید و ایده‌پردازی و دریافت راهکار تأثیرگذار موضوع جهانی شدن باعث شد میزان بودجه شهرداری در سال 1402 با پیشنهاد 6 تا 7 برابری از سوی ما افزایش پیدا کند.امروز موضوع جداره‌های شهری، پروژه‌ای خاص، تملک خانه‌های واجد ارزش همه و همه در اولویت مدیریت شهری برای تخصیص اعتبار و پیگیری قرار گرفته است.
در حال حاضر 250 میلیارد تومان در بودجه شهرداری اعتبار پیش‌بینی کرده‌ایم و شاهد این هستیم که مدیریت شهری با تمام قوا پای کار است.
شهرداری به برکات ثبت جهانی اقدام به تشکیل ستاد گردشگری کرد و تشکیل جلسات منظم و نظارت‌ها بر نحوه اجرای پروژه‌های شهری هر یک بیانگر آن است که موضوع مهمتر از ثبت جهانی در همدان نیست.
برداشتن برخی موانع از جمله حذف سوژه و باز شدن راه‌های دسترسی و تعریض برخی بعدها نیازمند هماهنگی بین سازمان‌هاست که حالا در همدان شاهد اجرا آن هستیم.
در شورا وظیفه اجرایی به عهده ما نیست ما وظیفه سیاستگذاری و تأمین بودجه داریم هر کجا در این مسیر شهرداری نیاز به تأمین بودجه داشته باشد شورا پای کار خواهد آمد.
در حوزه سیاستگذاری اولویت شورای شهر ثبت جهانی است همین که می بینیم تشکیل صحن شورای شهر راهی ترانشه مرکزی هگمتانه می‌شود یعنی جدیت در طرح و پیگیری موضوع پرونده هگمتانه در سطح جهانی. امروز رونق و محتوی سازی برای پیاده راه اکباتان برای شورای شهر و این پرونده اهمیت خاصی دارد.
از برکات جهانی شدن شاهد آن هستیم که واحدهای اقتصادی و مردم محلی در اکباتان بر تکاپوی تعریف مشاغل همگون با گردشگری و میراث فرهنگی و جذب مشتری و کسب درآمد افتاده اند.
به یک مهم اعتقاد داریم آن هم این است که برای همدان ثبت جهانی پایان کار نیست بلکه مقدمه و آغاز یک کار بزرگ است.
هماهنگی اقدامات ثبت جهانی با میراث فرهنگی است اما اقدامات با همه دستگاه‌های ذیربط از جمله شهرداری، شورای شهر و دستگاه‌های خدمات‌رسان است. تمام تلاشمان این است تأثیری در اتفاقی که آیندگان آن را تحسین می‌کنند، داشته باشیم و هر همدانی متعصبی این انگیزه را دارد که برای کمک به جهانی شدن قدمی بردارد و ما نیز سعی می‌کنیم تهدیدها به فرصت تبدیل شود. شهر ما پایتخت تاریخ و تمدن دنیاست و حیف است در یونسکو جایی نداشته باشیم، مجموعه مدیریت استان برای ثبت کنار هم قرار گرفتند و اقدامات خوبی را انجام می‌دهند.
در این زمینه جلسات با موضوعات تخصصی نیز برگزار شده و در حوزه‌های علمی و دانشگاهی نیز کارهای خوبی شده است، ستاد گردشگری شهرداری هم در این حوزه فعالیت می‌کند.امسال مدیریت شهری بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان برای گردشگری که بخش عمده‌اش ثبت جهانی است، اختصاص داد، گفت: خوشبختانه کسبه همراهی خوبی دارند و بخشی از نارضایتی آنها به خاطر عدم اطلاع است.
امید آن میرود با همدلی و پای کار آمدن متولیان امور شهری به مرور مسایل و مشکلات پرونده ثبت جهانی در همدان حل و فصل و شاهد اعلام نام همدان در لیست جهانی باشیم .
ستاد گردشگری برای ساماندهی موارد پرونده ثبت جهانی در شهرداری همدان شکل گرفت
حسن محمدی، دبیر ستاد گردشگری شهرداری همدان:
تشکیل ستاد گردشگری در شهرداری همدان یک قدم تأثیرگذار برای این بود که در نقش حلقه اتصال بین متولیان امور حوزه گردشگری شهری بتواند برنامه ریزی ها را به سمت و سوی اجرایی شدن پیش ببرد.
جهانی شدن قطع یقین الزاماتی دارد اگر اسناد بالادستی را نگاه کنیم اولویت توسعه در همدان همواره گردشگری بوده است.
این مهم کافی است برای آنکه همدان در این مسیر پیشتاز باشد. توسعه صنعت گردشگری می تواند نجات دهنده اقتصاد استان همدان باشد. از سال ها پیش در شهر همدان با تغییر ساختار خیابان های اصلی بوعلی و اکباتان و میدان مرکزی از سواره به پیاده راه الزامات دیده شد.
تلاش مدیریت شهری به سمتی رفت تا همه مردم از ساختار فیزیکی مطلوب شهری بهره مند شوند.
در کنار این برنامه‌ها شاهد آن بودیم که همدان از سالیان گذشته میزبان همایش و برنامه های مهم بین المللی از جمله رویدادهای همدان 2018، راه ابریشم و اجلاس ACD بوده است.
پس از برگزاری این رویدادها همدان به دنبال این بود که قسمت های گردشگرپذیر شهر را ساماندهی کند. از آنجا که در شهرداری سازمان مستقل برای این مهم پیش بینی نشده بود ستاد گردشگری با هدف ساماندهی امور مربوط به پرونده ثبت جهانی در حوزه مدیریت شهری در شهرداری همدان شکل گرفت.
حضور ما در نمایشگاه گردشگری بهمن ماه در تهران یک ورود جدی برای شروع به فعالیت ستاد گردشگری بود که توانستیم آنجا پرچم داشته های گردشگری و فرهنگی همدان به ویژه در زمینه گردشگری کودک را به اهتزاز درآوریم.
مباحث مهمی می تواند یاریگر این موضوع در همدان باشد. از جمله تقویت محور گردشگری تاریخ و تمدن که بین سه استان همدان، کرمانشاه و سنندج در غرب کشور تعریف شده است همچنین مسیر حکمت که مسیر گردشگری بین همدان و زنجان است می تواند یک اتفاق تأثیرگذار باشد.
نکته حائز اهمیت دیگر موضوع خواهر خواندگی‌های همدان و بخارا و ورنای ایتالیا، اسپارتای ترکیه و... است که می تواند با به اشتراک گذاشتن داشته های تاریخی و گردشگری همدان با این شهرهای بین‌المللی همدان را در عرصه ملی معرفی کرد.
بهمن ماه سال گذشته ستاد گردشگری شهرداری تشکیل شد و تاکنون چهار جلسه و 45 مصوبه داشته است به بازدید از خانه‌های واجد ارزش و املاک در حال مرمت و احیای این بناها به منظور تشویق بخش خصوصی و بررسی املاک مورد نیاز پرداخته است
در ستاد گردشگری ، پیگیری خواهر خواندگی‌هایی مانند همدان ـ بخار که مراحل نهایی خود را طی می‌کند امیدواریم همدان به عنوان مدفن بوعلی و بخارا نیز به عنوان زادگاه بوعلی کنار هم باشند و خواهرخواندگی عقد شود خواهرخواندگی‌های از مجارستان، اسپارتای ترکیه، برونای ایتالیا، اربیل و شهر مقدس کربلا در عراق و... در دستور کار قرار گرفته است برگزاری رویدادها و جشنواره‌ها، رویدادهای ملی و بین‌المللی، تولید فیلم و پویانمایی، موشن‌گرافی، اجرای نمایشنامه‌خوانی و تئاتر مواردی است که مورد توجه بوده و باید کار کارشناسی صورت گیرد.
مطالعات دامنه شمالی الوند و برنامه‌ریزی استقبال مناسب از زائران اربعین حسینی، فعال‌سازی موضوعات شهر یادگیرنده، شهر دوستار کودک و شهر سبز پایدار به عنوان نشان‌های بین‌المللی همدان و پیگیری تاسیس دفتر وزارت امور خارجه در جهت تسهیل امور و فعالیت‌های بین‌المللی، تبلیغات شهری و دبیرخانه ستاد ثبت جهانی مورد تأکید شورای شهر در ستاد گردشگری از دیگر برنامه‌های ستاد گردشگری شهرداری بوده که قرار است توسط همکاران شهرداری و دیگر مسؤولان استان پیگیری شود.
در پایان این نشست سوالاتی از سوی رسانه همدان‌پیام مطرح شد که اعضای حاضر به برخی از آنها پاسخ دادند این موارد به شرح ذیل است:
در فرآیند جهانی شدن همدان تکلیف راسته حلبی سازها و دباغخانه چه می شود؟
دسترسی حلبی سازها بر اساس تصمیم‌گیری‌های استانی از عرصه هگمتانه تعریف شده است البته این یک تصمیم برای مدت زمان کوتاهی بود و حالا این دسترسی از انتهای خیابان اکباتان مسیر جدیدی را پیش‌روی دارد. در حال حاضر در این مسیر مهمترین چالش ما جابجایی چهار تیر و چراغ برق است که اداره برق وعده انجام آن را داده است.
ساماندهی سبزه میدان و پارکینگ اتوبوس‌ها چه می‌شود؟
اتفاقات ساماندهی پارکینگ اتوبوس‌ها از خواسته‌های ارزیابان یونسکو است. این مهم در فاز دوم پرونده پس از حذف سواره‌رو و آسفالت از عرصه هگمتانه در دستور کار است. با توجه به معضل ترافیک عرصه مرکزی شهر موضوع در دست بررسی است.
نمای ساختمان‌های اطراف هگمتانه با تاریخ و نمای میراث فرهنگی در همدان هماهنگ نیست برای این موضوع چه تدابیری اندیشیده شد؟
ساخت و سازها غیرمجاز که در محدوده منطقه 3 شهرداری همدان به حساب می‌آید در حال حاضر رأی تخریب گرفته‌اند و این رأی به آنها صادر شده است و در اسرع وقت منتظر رفع تخلفات در این منطقه هستیم.مشکلات نمای ساختمان‌های خیابان اکباتان نیز در حال بررسی و اصلاح است.
تضمین حفظ شرایط و قواعد در آینده از جهانی شدن چیست؟
همه قوانین که صادر می‌شود و همه دستورات که در راستای ثبت جهانی شدن همدان صادر می‌شود به همین شکل حفظ خواهند شد.
دبیرخانه کجاست؟ چرا پرکار نیست؟
16 دی ماه 1400 دبیرخانه‌ای با عنوان ثبت جهانی با حضور مشترک میراث فرهنگی و استانداری همدان تشکیل شده است برای پیگیری مصوبات جلسات اما دبیرخانه اجرایی در همدان نیازمند فعال شدن است. نکته آخر اینکه بر اساس گفته‌های مدیر پایگاه ملی هگمتانه موقعیت همدان در دفاع برای جهانی شدن مثل کشوری است که در حال جنگ و در انتظار پیروزی است در این کشور همه برای کسب پیروزی به دفاع از داشته‌های خود می‌پردازند. پس همدان هم از این قضیه مستثنی نیست هر همدانی امروز باید در جایگاه دفاع از میراث تاریخی خود قرار گیرد تا آنچه آرزوی چندین سال این دیار است محقق شود.
بر اساس جلسات متعدد استان همدان و وزارتخانه میراث فرهنگی با محوریت موضوع ثبت جهانی همدان وقتی ارزیابان به همدان سفر کنند بازآفرینی را در چهار راه اجتماعی، اقتصادی، محیط زیست و کالبدی بررسی می کنند.
اما در حال حاضر بیشتر کار همدان بر روی بازآفرینی کالبدی متمرکز است دیگر راه‌ها کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
حضور بانوان در برنامه‌ریزی‌های میراث فرهنگی و مدیریت شهری از نگاه ارزیابان گرفت.
حضور تشکل‌های مردمی در تصمیم‌سازی‌های مربوط به پرونده ثبت جهانی و تأمین بودن زیرساخت‌ها برای جامعه محلی یکی باشیم. از دیگری مهمتر است امید آن که بتوانیم در آینده نزدیک شاهد به ثمر رسیدن پرونده جهانی باشیم.
ثبت جهانی هگمتانه جدای از ارتقای جایگاه فرهنگی و تاریخی همدان در سطح بین‌الملل، موجب حضور گردشگران خارجی می‌شود ، که این موضوع باعث رونق کسب و کار محلی و بومی خواهد شد و از سوی دیگر رشد اقتصادی مطلوب و مناسب شهر و استان همدان را در پی خواهد داشت ، اگر زیرساخت های لازم را فراهم کنیم بر اساس هماهنگی‌های انجام شده کمتر از 3ماه دیگر ارزیابان اعزامی از کمیته میراث جهانی یونسکو برای بررسی فنی پرونده تپه هگمتانه وارد ایران خواهند شد و امید است نتایج بررسی میدانی این کارشناسان نیز به الحاق این اثر بی نظیر تاریخی به پرونده جهانی میراث تاریخی منجر شود.
ثبت هگمتانه در زمره آثار تاریخی باستانی جهانی می‌تواند باعث شکوفایی اقتصادی در همدان شود ، کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند حضور هر ۱۰نفر گردشگر بستر ایجاد یک شغل را فراهم می‌کند ، که این اتفاق ها اعم از رونق بخشیدن به کسب و کارهای کوچک و بزرگ در همدان ، اشتغالزایی برای مردم و رشد اقتصادی شهر و استان را به مطلوب ترین شکل ممکن فراهم می سازد ، این‌ها زمانی برای همدان محقق می شود که مردم در کنار مسئولان زیرساخت های لازم برای معرفی هگمتانه به یونسکو را مهیا نمائیم. براساس برنامه‌ریزی های انجام‌شده، کمتر از 3 ماه دیگر کارشناسان ارزیاب کمیته میراث جهانی یونسکو ، وارد ایران می‌شوند و در همدان پرونده ثبت جهانی هگمتانه را که از سوی ایران برای ثبت جهانی معرفی شده است، مورد ارزیابی میدانی قرار خواهندداد. پرونده هگمتانه به عنوان یک اثر میراثی ایرانی پرونده ای بسیار حائز اهمیتی است.
