کافی است شب رابرای همدان گردی انتخاب کنید قطع یقین از پرسه در خیابانهای شهر آنگونه که باید لذت نمیبرید اما ظرفیتهای موجود در همدان برای حیات شبانه کم نیست .
پیاده راه بوعلی ، میدان مرکزی ، بلوار ارم ، گنجنامه و .... یکی پس از دیگری همدان را از بن بست رفت و آمد شبانه در شهر خارج میکند .
امسال با توجه به تقارن رمضان و نوروز روزها شبها پررفت و آمد و روشن خواهد بود . ماه میهمانی که میرسد، روز برای بسیاری از کسبه، از دمدمهای اذان ظهر شروع میشود و تا اذان مغرب ادامه پیدا مییابد؛ از تیزیِ آفتابی که بر هُرم بدن میافزاید، تا غروبی که جان را در تنْ کرِخت میکند.
اما همینکه آفتاب میرود، شهر بیدار میشود؛ خیابانها ترافیک میبندد و مغازهها یکییکی باز میکنند. اغلب رستورانها، کافهها، اغذیهفروشیها و فروشگاههایی که سروکارشان با خوراکی و مواد غذاییست، بعد از افطار شروع به کار میکنند. پارکها و محافل عمومی غلغله شده و قرارها و دیدارها به ساعات تاریکیِ شب موکول میشود.
پرداختن به گردشگری شبانه نوروز امسال بیشتر خودش را نشان خواهد داد . این نوع از گردشگری در کمتر شهری در ایران مورد توجه و برنامه ریزی با هدف جذب و ارائه خدمات مورد توجه قرار میگیرد .
زندگی شبانه یکی از فعالیتی های است که در حال حاضر به دلیل مشغله روزانه مردم سیار مرسوم شده است. وقتی صحبت از زندگی شبانه و بیدار ماندن در شب می شود، بعضی از شهرها بیش از شهرهای دیگر خودنمایی می کنند این شهرها همان هایی هستند که برای چرخه اقتصاد جامعه محلی از ظرفیتهای گردشگری در شبهایشان برنامه دارند .
گردشگری شبانه از انواع گردشگری شهری محسوب میشود که برخلاف درامد بالا هنوز به درستی جایگاه خود را در نظام برنامهریزی و مدیریت شهرهای ما نیافته است.
گردشگری شهری یکی از پرجاذبهترین انواع گردشگری است که به درامدزایی شهر کمک زیادی میکند؛ گردش شهروندان و گردشگران در فضاهای شهری و استفاده از جاذبههای طبیعی و تاریخی شهر، امروزه در میان مدیران و برنامه ریزان شهری امری جا افتاده است و برنامهها و طرحهای زیادی برای رونق و توسعه آن در نظر گرفته میشود. با این حال گردشگری در هنگام شب چندان در فرهنگ ما پذیرفته شده نیست همین امر موجب شده تا برنامهریزی دقیقی برای آن نشود و تنها نیاز و خواست شهروندان به واسطه شرایط حاکم، موجب رونق این نوع از گردشگری شده است.
یعقوب موسوی، استاد دانشگاه، در گفتوگو با همدان پیام به این مسئله اشاره کرد که از آنجاییکه شهر نمیتواند در طول روز پاسخگوی تمام انتظارات و مطالبات مردم باشد و جمعیت متکثر و متنوع و دارای سلایق، اشتغال و فعالیتهای مختلف نمیتوانند بهطور کامل در روز تأمین شوند و خواستههایشان مجاب شود، بخشی از امور خود را به شب که آرامش بیشتری بر فضا حاکم است، موکول میکنند.
بهصورت طبیعی، برخی مراکز درمانی و بهداشتی، خدماتی، رفاهی و... شبها فعالاند، بنابراین برای اینکه از فعالیت آنها خوب استفاده شود، میبایست حیات شبانه را پذیرفت. این پژوهشگر گفت: «اینکه بگوییم شهر باید از ساعت دوازده شب تعطیل بشود تا صبح، فرمولی غلط، ناقص و نابهکاراست. شبها فعالیت بیمارستانها برقرار است و افراد در سطحِ شهر جابهجا میشوند. حتی بعضی از افراد دوست دارند از فضای شب استفادههای معنوی، فرهنگی و تفریحی کنند. بههمین دلیل، نهادهای مسئول در جایجای دنیا، بخشهایی از شهر را تا پاسی از شب به برخی فعالیتها تخصیص دادهاند».
در طی سالیان دراز، در دنیا، شهرها گسترش یافتهاند و به دنبال آن، انتظارات و توقعات تودههای شهرنشین نیز افزایش پیدا کرده و با این امکاناتی که شهرها به لحاظ زیرساخت فراهم کردهاند، حیات شبانه، مطالبه اجتنابناپذیر و منطقی مردم است که میخواهند از آن استفاده کنند. اما در ایران مدتهاست که موضوع حیات شبانه در حوزه مدیریت شهری، در سازمانهایی نظیر شهرداری مطرح، و بخشی از مناطق تهران هم برای این امر مشخص شدهاست. موسوی در اینباره بیان کرد: «در این پروژه، منطقه ۱۲ تهران بهعنوان یکی از اصلیترین پاتوقها جهت برقراری این رویداد معرفی میشود. اما در حال حاضر، امر مهم بحث بر سر طراحی، برنامهریزی، تخصیص فضاهای خاص و کنترل حیات شبانه است».
این جامعهشناس درباره حیات شبانه در ماه رمضان در ایران اینچنین توضیح داد: «در ایران و در ایّام ماه رمضان، فعالیتهای شبهنگام میتواند معنوی، عبادی، دینی و نیایشی باشد. بههمین منظور میتوان درِ برخی از مساجد را در شب باز گذاشت. یا میتوان فضاهایی را مختص «لیالیِ قدر» طراحی کرد که کاربری شبانهاش ثمربخش است. فضای شبانه تغییر اجتنابناپذیر شهر است و به چگونگیِ استفاده و مدیریت آن بازمیگردد. میتوان از حیات شبانه استفاده صنعتی، تجاری، رفاهی، فرهنگی و... کرد. میتوان حیات شبانه را در کاربریهای مختلف طراحی کرد، از جمله کاربریهای فرهنگی و مذهبی».
حضور شهروندان در فضاهای شهری به واسطه پیشرفت فناوری و گسترش ارتباطات تسهیل شده و با وجود این که برنامه و طرح مدونی برای آن وجود ندارد، استقبال مردم از این نوع گردشگری به خصوص در فصول گرم سال در حال گسترش است. البته نبود هماهنگی میان خواست و نیاز شهروندان با قوانین و اقدامات مدیریت شهری، مشکلاتی را ایجاد کرده است. در این زمینه با" فرزاد مؤمنی، کارشناس شهرسازی" گفتوگویی انجام دادهایم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
گردشگری به منزله ایجاد فضاهای با نشاط برای شهروندان و افرادی است که نیاز دارند اوقات فراغت خود را در این ساعات بیرون از خانه باشند. گردشگری البته دسته بندیهای متفاوتی دارد، اما فرض بر این است که گردشگری شبانه ما از نوع گردشگری مراکز خرید و مراکز تفریحی در شهرها است.
به منظور رونق گردشگری شبانه باید قوانین اجتماعی و قوانین تجاری به عنوان سیاستهای بالادستی مورد بازبینی و اصلاح قرار بگیرد به عنوان مثال قانون تعزیرات عملاً اجازه نمیدهد که یک مغازه دار از ساعت ۱۲:۳۰ شب به بعد فعالیت داشته باشد و چنانچه بخواهیم گردشگری شبانه را داشته باشیم این قانون عملاً باید اصلاح شود، همچنین نیاز است نحوه سفرهای درون شهری بازبینی شود. تأمین امنیت برای استفاده کنندگان از فضاهای شهری در شب هنگام اهمیت زیادی دارد و در این راستا نیاز است فضاهای شهری، فضاهایی زنده و پویا باشد تا شهروندان از حضور در چنین فضاهایی احساس امنیت کنند. در این راستا اصلاح سیستم روشنایی شهر و حفظ روشنایی فضاهای شهری در طول شب اهمیت زیادی دارد.
