■ در آیین پایانی بیست و سومین جشنواره تئاتر کودک از خدمات فیاضی در عرصه تئاتر تجلیل میشود
رضا فياضي، بازيگر و پيشكسوت عرصه تئاتر كودك و نوجوان است كه از ابتداي جشنواره تئاتر كودك و نوجوان حضور داشته و اكنون كه بيستوسومين دوره آن در همدان در حال برگزاري است، ميهمان ويژه است و در اين دوره قرار است بزرگداشت وي برگزار شود.
رضا فياضي از سال 55 با 63 كار نمايشي كودك و نوجوان و 19 كار سينمايي، چهره آشناي مردم ايران است. وي در گفتوگوي خود با خبرنگار همدانپيام از دغدغههاي پيشكسوتان تئاتر كشور و نياز جامعه به اين هنر سخن گفت.
تئاتر كشور در مقايسه با تئاتر دنيا مخصوصاً كشورهاي اروپايي در چه سطحي قرار دارد؟
در حال حاضر نميتوانم تئاتر ايران را با تئاتر اروپاييها مقايسه كنم. تئاتر فعلي ما سطح خوبي ندارد اما اين قدرت را دارد كه به سطح بالايي برسد.
گروههاي خارجي به لحاظ تكنيك قدرتمند هستند كه ما در اين بخش ضعيف هستيم اما ايرانيها از نظر هوشمندي در سطح بالايي هستند و اگر در اين جشنواره گروههاي خارجي قوي انتخاب شوند و فرصت ديدار براي ايرانها پيش بيايد در بخش تكنيك هم رشد ميكنيم.
سالهاي درخشان تئاتر ايران چه دورهاي است؟
دهههاي 60، 70 و حتي 50 دوران درخشان و اوج خوشبختي تئاتر ايران بود. اما در حال حاضر در اجراها به نقطه صفر رسيدهايم و كمتر ميتوانيم يك تئاتر فاخر را تماشا كنيم. يك زماني بيضايي، دكتر رفيعي، سمندريان و اكبر رادي تئاتر كار ميكردند اما الان كداميك از اينها كار ميكنند؟ شرايط اقتصادي كه متأسفانه گريبان همه بخشهاي كشور را گرفته به تئاتر هم ضربه زده و موجب شده بسياري از بزرگان ديگر تئاتر كار نكنند و با مشكل اقتصادي براي اجرا مواجه شويم.
مهمترين مشكلات در عرصه تئاتر چيست؟
مشكل اقتصادي به تئاتر، تلويزيون و سينما هم آسيب زده. هر كاري كه ميخواهيم به تلويزيون ببريم بايد اسپانسر داشته باشد. اين موضوع اسپانسر به تئاتر هم لطمه زيادي زده است. مشكل ديگر هم نبود نويسنده خوب است. هر كدام از ما به صورت موردي نمايشنامه مينويسيم اما در بخش كودك اصلاً نويسنده خوب نداريم. شرايط طوري است كه اغلب ما ناچاريم خودكفا باشيم، در صورتي كه يك نمايش بايد تيم اجرايي داشته باشد، از نويسنده گرفته تا كارگردان، دراماتور و... هر يك از اين كارها را بايد متخصص خودش انجام دهد اما ما مجبوريم هم بنويسيم هم كارگرداني كنيم و حتي متأسفانه تهيهكنندگي هم به عهده خودمان است.
من در نمايش «پدر يك دقيقهاي» نويسنده، كارگردان، تهيهكننده و بازيگر بودم كه قسمت تهيهكنندگي آن واقعاً مصيبت بود كه به من تحميل شد. من نه علاقهاي به تهيهكنندگي دارم و نه اين كار را بلدم، من سرمايهدار نيستم.
براي اين نمايش 4 ماه وقت گذاشتم در آخر هم به من گفته شد «شانس آوردي كه بدهكار نشدي» اين شرايط هنرمندان را موقع كار عصبي ميكند و مشكلات زيادي برايمان ايجاد ميكند.
آيا سطح نمايشهاي جشنواره راضيكننده است؟
بضاعت ما اين نيست، ما هنرمندان قدرتمندتر و برجستهتري دايرم. آنهايي كه براي تئاتر سالها استخوان خرد كردهاند، كجاي اين جشنواره قرار دارند؟ در واقع جشنواره به خاطر كمبود بودجه نميتواند آنها را حمايت كند، آنها به جشنواره نميآيند. البته گروههاي شاخص خارجي هم دعوت نميشوند. اما اگر پول باشد بهترينها را ميآوريم تا ايرانيها هم كارهاي خوب را ببيند و ياد بگيرند. اينها به تئاتر كشور و جشنواره آسيب ميزند.
چه انتظاري از مسئولان استان، كشور و جشنواره داريد؟
جشنواره بايد با جريانات بيروني در تبادل باشد. ما هنرمندان مستعد زيادي داريم كه فقط كافي است بستر مناسبي ايجاد شود تا آنها بتوانند كار كنند. 4 سال پيش ميخواستم در تالار هنر نمايشي اجرا كنم كه گفتند فعلاً نميتوانيم حمايت كنيم، مدتي صبر كن چون اوضاع مالي خراب است. در اين 4 سال نهتنها شرايط بهتر نشد كه هر سال بدتر هم شد و از كار من حمايت نكردند. مني كه سالها عمرم را براي تئاتر كشور گذاشتهام براي به دست آوردن 20 ميليون هزينه اين تئاتر مجبور شدم در يك برنامه قصهخواني تلويزيوني متوسط شركت كنم. اين كار غير از عشق چيز ديگري نميتواند باشد وگرنه چرا من با اين سنوسال و سابقه بايد براي تزريق پول به يك نمايش، كار متوسط تلويزيوني انجام دهم؟ تلخترين بخش اين قضيه اين است كه ديگران به من بگويند خوشحال باشد كه بدهكار نشدهاي. مگر من در اين مملكت چهكارهام كه بايد براي بدهكار نشدن خوشحال باشم؟
با توجه به اينكه در نخستين جشنواره تئاتر كودك و نوجوان كه آن زمان با نام "اميد" برگزار ميشد، حضور داشتهايد و پس از آن هم سالهاي زيادي در اين جشنواره دعوت شدهايد، به نظرتان سطح كيفي آن رو به رشد بوده يا روندي نزولي داشته است؟
اگر به گذشته رجعت كنيم، ميبينيم آن زمان كه جشنواره در سالهاي اول خود قرار داشت و با عنوان "اميد" برگزار ميشد، روزهاي درخشانتري داشت. در هفته جشنواره تمام شهر يكپارچه شور و نشاط و مملو از نشان «تخممرغ» جشنواره بود. اما آيا در اين چند سال گذشته تبليغات چشمگيري در شهر ديده شده؟ آن زمان مردم هجوم ميآوردند.
با مسئولاني كه ميتوانند در قدرت بخشيدن به تئاتر و جشنواره دست داشته باشند چه صحبتي داريد؟
تئاتر به دلسوزي مسئولان نياز دارد. اگر دولتمردان فقط يكبار در كودكي نمايش خلاق تماشا كرده بودند، مطمئناً در حال حاضر به مراتب بازدهي بهتر و قويتري داشتند. چيزي كه تئاتر امروز نياز دارد، آگاهي و تسلط به اين موضوع است كه تئاتر گرهگشاي معضلات كشور خواهد بود. اگر كودكان امروز تئاتر خوب تماشا كنند، قطعاً در نگاه آينده آنها كه ميخواهند مملكت را اداره كنند تأثيرگذار خواهد بود. آنها در آينده وقتي ميخواهند به مسائل رسيدگي كنند از مسائل پزشكي و شهري گرفته تا ساختوساز، نگاه زيباشناسي خواهند داشت. اين كجا كه وقتي راهآهن يا خيابان و پاركي كه ساخته ميشود با مسائل زيباشناختي آميخته باشد و آن كجا كه مسئولان زيبايي را در مسائل كشور به كار نبرند و كشور را با بيسليقگي اداره كنند.