■ 6 برابر آب شرب مورد نیاز همدان برای کشت سیب زمینی است
همه میدانند که حداقل در 6 ماه گذشته همدان دچار کمآبی شدید شده و در 3هفته اخیر آب شرب برای 16 تا 17 ساعت و در بعضی مناطق حتی برای چند روز متوالی قطع میشود. پیش از اینکه چنین بحرانی رخ بدهد برکسی پوشیده نبود که کشاورزی در همدان بیش از 90 درصد آب را میبلعد و مدیران مرتبط هم این موضوع را متوجه هستند. مخصوصا رتبهدار بودن در تولید محصولاتی مانند سیبزمینی که باعث غرور استان در جشنوارهها و عملکرد در وزارتخانه شده بیشترین آب استان را میبلعد. از طرفی سیبزمینی و یونجه همدان صادر میشوند و این یعنی صادرات آب پنهان!
اما هندوانه همدان محصول دیگری است که برای هر کیلو حدود 283 لیتر آب مصرف میکند و در شهریورماه وارد بازار میشود؛ یعنی فصلی که میزان استقبال مردم برای خرید و مصرف هندوانه کاهش یافته و بارها دیدهایم هندوانه همدان در این فصل به حراج میرسد و یا حتی بهدلیل زیانده بودن در زمینها رها میشوند. تا 3 سال پیش همه به خاطر داریم که هر 3 کیلو هندوانه همدان را 500 تومان میفروختند با این حال مشتری به اندازه کافی برای آن وجود نداشت.
از طرفی طبق آمار منتشر شده از سوی جهاد کشاورزی استان، در 7 ماه نخست سال 1400 حدود ۷۰ هزار تن سیبزمینی به ارزش 35 میلیون دلار به کشورهای ارمنستان، پاکستان، آذربایجان، ازبکستان، افغانستان، عراق و روسیه صادر شده است. سطح زیرکشت سیبزمینی در همین سال ۲۹ هزار هکتار با تولید ۹۰۰ هزار تن بوده که از این میزان تولید ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تن برای مصرف تازهخوری در سطح استان اختصاص یافته است.
بر اساس تحقیقات بهعمل آمده هر یک تن سیبزمینی حدود ۳۵۰ متر مکعب مطابق اقلیم همدان آب مصرف میکند، یعنی حدود 315 میلیون متر مکعب آب که عمدتا از چاهها استحصال میشود به صورت آب پنهان فقط در سیبزمینی، صادر شده است.
جمعیت شهرستان همدان در سال ۱۴۰۰ نیز حدود ۷۰۰ هزار نفر است که با احتساب مصرف میانگین ۲۰۰ لیتر در روز برای هر نفر، مصرف سالیانه آب شرب حدود ۵۰ میلیون متر مکعب است. 315 میلیون متر مکعب آب، تقریبا مصرف بیش از 6 سال آب شرب مردم همدان را تأمین میکند!
حالا در چنین شرایطی همدان با بحران بیآبی مواجه شده و شهری تشنه بهحساب میآید و برای جبران اقداماتی که در راستای کمآب کردن همدان انجام شده آب سد تالوار با 140 کیلومتر لوله به همدان منتقل خواهد شد.
یکی از رسانههای کردستان در سال 94 در مطلبی با عنوان "سد تالوار؛ بهنام بیجار و به کام دیگران!" نوشته است: «سد تالوار، در خاک بیجار گروس واقع شده اما به کام دیگر استانهاست و این مسئله داد مردمی که در این منطقه زندگی میکنند را درآورده است. این سد در سال 84 برای افزايش سطوح زير کشت و توليد کشاورزي، توسعه صنايع وابسته به کشاورزي، اشتغالزايي و پيشگيري از مهاجرت بيرويه روستاييان، افزايش متوسط درآمد کشاورزان، ايجاد شرايط توسعه و رشد بخشهاي مختلف اقتصادي ساخته شد. اما بخشی از این آب را برای همدان درنظر گرفتهاند و این در صورتی استکه ساکنان 70 روستای نزدیک این سد مشکل کمبود آب دارند و در 20 روستا نیز معضل بیآبی غوغا میکند.»
حالا در چنین شرایطی برای جبران کمآبی شهرستان بیجار میخواهند از سد سیازاخ شهرستان دیواندره، 140 کیلومتر برای انتقال آب لولهگذاری کنند!این تراژدی ادامه دارد و همانطور که حاجیبابایی هفته گذشته در دفتر همدانپیام گفت: «آب حکمروایی ملی اعلام شده و در برنامه هفتم توسعه هم بناست آب از استانی به استان دیگر منتقل شود و همچنین استانهای کمآب با استفاده از آب شیرینکن آب مورد نیاز خود را تأمین کنند که این برنامه در 20 سال به سرانجام خواهد رسید.»
اما همه میدانند که اگر هزینههای انتقال آب را صرف اصلاح الگوی کشت و مصرف کشاورزی، آبخیزداری و آبخوانداری کنند چه بسا مشکل آب از ریشه حل شود.اما صادرات آب پنهان از طریق صادرات برخی از محصولات کشاورزی و حتی دامی و سپس تأمین آب از طریق انتقال بهوسیله لولهگذاری دور باطلی است که تاریخ آن را ثبت خواهد کرد؛ پس باید مدیریت مصرف بر مدیریت عرضه پیشی بگیرد.