این روزها همدان با کنترلی که روی بیماری دارد جایگاه ویژه‌ای در مهار کرونا به‌ویژه در منطقه غرب برای خود در کشور پیدا کرده است، اگرچه در اوج بیماری، بالا بودن میزان تردد با استان‌های کانون کرونا و پذیرش میهمان‌ها از این نقاط به استان سبب شده بود تا بیماری در همدان سرایت بیشتری به خود بگیرد اما رفته‌رفته با محدودیت‌های ایجادشده این روند تا حدود زیادی کنترل شد.
در همان روزها که شیوع این ویروس گسترش پیدا کرده بود، استفاده از بیمارستان‌های پشتیبان و شیفت‌بندی مراکز بهداشت، از جمله تاکتیک‌هایی به‌شمار می‌رفت که کادر درمان و مسئولان علوم پزشکی آن را به مرحله اجرا درآورند.
با این‌حال همچنان آمارهای قربانیان و مبتلایان در استان بحث برانگیز بود و اطلاعات ضد و نقیضی از افراد و منابع مطلع منتشر میشد تا کار به‌جایی کشانده شد که درنهایت معاونت بهداشتی، علوم پزشکی همدان با رعایت موازینی که ترس را در بین مردم تشدید نکند، آمارها را اعلام عمومی کرد و پس از آن هم وزارت بهداشت وارد بازی شد و روزانه تفکیک‌وار از ابتلایان بیماری و قربانیان کرونا در کشور خبر داد.
حالا پس از گذشت بیش از 70 روز، منوچهر کرمی معاون بهداشت علوم پزشکی همدان از چالش‌ها، سختی‌ها، ترس‌ها و نگرانی‌هایی که با همدلی و همراهی مدافعان سلامت با مردم این استان تا حدود زیادی ویروس منحوس را در همدان کنترل کرده است از قصه کرونا از روز نخست تا امروز سخن می‌گوید.
در ابتدای گفت‌وگو لطفا از نخستین نشانه‌ها و چگونگی ورود این ویروس به داخل استان برایمان بگویید:
همانطور که در جریان هستید این بیماری حداقل تا 10 روز بی‌نشانه در بدن فرد مبتلا زندگی می‌کند و به یکباره با تأثیر‌گذاری روی دستگاه تنفسی، قدرت خود را نمایان می‌کند؛ در همدان هم نخستین مورد ابتلا و تاریخ بروز علامت در نخستین فرد به 23 بهمن‌ماه 1398 باز می‌گردد که از ناقلی که سابقه مسافرت به یکی از استان‌های پر شیوع را داشت به همدان منتقل شد.
این فرد متأسفانه خیلی دیر برای درمان مراجعه کرده بود، با این‌حال تحت مراقبت‌های ویژه بیمارستان سینا قرار می‌گیرد، در این مرحله متخصصان عفونی به علائم بیماری کرونا در این فرد شک و اقدام به گرفتن آزمایش می‌کنند که درنهایت در تاریخ یکم اسفند جواب آزمایش مثبت ابتلای فرد به کرونا به‌دست پزشکان عفونی می‌رسد و چون اقدام فرد برای درمان دیرهنگام انجام شده بود، پس از 24 ساعت به مرگ وی منجر می‌شود.
با ماجرایی که از نخستین نشانه‌های کرونا در همدان بیان کردید، سؤالات زیادی مطرح می‌شود که آیا پیش از این مورد، موارد دیگری هم از کرونا بوده یا نه؟ و به‌نظر می‌رسد قسمت اصلی حساسیت‌های درمانی با پاسخ به همین سؤال آغاز شود، در این راستا علوم‌پزشکی چه اقداماتی انجام داده است؟
همانطور که اشاره داشتید به‌طور قطع مهم‌ترین اتفاقی که در این مرحله برای کادر درمان پیش آمد سؤالی بود که آیا پیش از این اتفاق هم مواردی پیش آمده که از چشم ما دور مانده باشد؟! به همین دلیل تمام افرادی که در بهمن‌ماه در بیمارستان‌های همدان بستری شدند و آزمایش آنفلوآنزای آنها منفی اعلام شده بود بود مجدد آزمایش ویروس کرونا را انجام دادند و نتیجه حاصل شده آن شد که نخستین مورد ابتلا همان تاریخ 23 بهمن‌ماه 98 بود.بر این اساس به‌دنبال گزارشات زیادی که از همه‌گیر شدن ویروس حکایت می‌کرد در استان همدان برای حل این مشکل تمرکز ویژه‌ای را برای آموزش قرار دادیم و تمامی بهورزان، مراقبان سلامت و کارشناسان بهداشت خود را آموزش دادیم که هرگونه علائم را که بیانگر ابتلا به این ویروس باشد با حساسیت بالایی بررسی کنند و درصورت درصد بالای احتمال به ابتلا، مراجعه‌کنندگان را برای درمان به بیمارستان سینا که کانون درمانی ما بود راهنمایی کنند.
اگر اشتباه نکنم اواخر اسفندماه بود که به یکباره بیماری در همدان اوج گرفت، در آن زمان گفته شد که علت این موج ورود غیربومی‌ها به استان و سکونت آنها در برخی شهرستان‌ها است، در این مورد هم لطفا برایمان بگویید؟
بله کاملا درست می‌فرمایید، خوب قبول کنیم همدان شهری گردشگرپذیر است و با شرایطی که دارد هرساله میهمان زیادی را پذیرا می‌شود، در اسفندماه هم که هنوز خیلی از مردم باور نکرده بودند که این بیماری تا چه میزان می‌تواند خطرناک باشد ما مسافرانی را داشتیم که وارد همدان شده بودند و در شهرستان‌های نهاوند، فامنین، رزن، اسدآباد و برخی هم در تویسرکان ساکن شده بودند، که این اتفاق سبب ایجاد نگرانی شدیدی شده بود که بیماری با وجود غیربومی‌ها و تردد آنها عمر سرایت طولانی‌تری به خود بگیرد، این شرایط تاجایی پیش رفت که در شهرستانی مانند فامنین که بیش از هزار و 700 نفر غیربومی ساکن شدند در آن زمان تنها راه چاره ایجاد نگرانی و حساسیت بیشتر در بین مردم برای رعایت نکات بهداشتی و بستن ورودی‌های شهر بود که بتواند از انتقال بیماری جلوگیری کند؛ بر این اساس با تصمیم ستاد استانی مقابله با کرونا ورودی‌های استان بسته شد.
ببینید در اوج بیماری کرونا در همدان ترسی که بیشتر از هرچیزی به چشم می‌خورد برابری ابتلا با مرگ بیماران بود و اینکه اطلاعات ضد و نقیضی از تعداد مبتلایان و قربانیان منتشر میشد، این اقدام سبب شده بود تا در بین مردم هراس و تشویش ایجاد شود در این مورد چه اقداماتی صورت گرفت؟
با همه‌گیر شدن کرونا در همدان نخستین گامی که برای آگاه‌سازی مردم انجام دادیم تشکیل بسیج رسانه‌ای مقابله با ویروس کرونا بود که در آن زمان بیشترین مشکلی که داشتیم باور اشتباهی بود که در بین مردم از برابری ابتلا با مرگ حتمی شکل گرفته بود، اما باید گفت نه‌تنها در بروز کرونا بلکه هر زمان که اپیدمی آغاز می‌شود گزارشات موارد وخیم پررنگ‌تر منتشر می‌شود و همین اقدام سبب شده بود تا برای مردم باوری اشتباه و هراسی کاذب ایجاد شود که البته در مواردی این ترس که بتواند به رعایت بیشتر نکات بهداشتی و ایمنی منجر شود، خوشایند است.
کدام شهرستان‌ها بیشتر با کرونا درگیر شدند و یا بهتر است بگویم کرونا در کدام شهرستان‌های استان خودنمایی بیشتری داشت؟
هرچه سلطه کرونا بیشتر میشد مبتلایان هم افزایش پیدا می‌کردند، فامنین، اسدآباد و همدان بیشترین آمار ابتلا را داشتند که این روند موجب ایجاد یک سیستم خطی برای پیشگیری از بیماران جدید و انتقال ویروس به اطرافیان افراد مبتلا شد.
بر این اساس هر فردی که مبتلا میشد آموزش‌های لازم برای مقابله با بیماری، امکان ایجاد قرنطینه و درمان توسط کادر درمانی در استان برایشان لحاظ می‌گردید که سبب آشنایی بیشتر مردم با ویروس و راه‌های مقابله با آن شده بود و حتی برای تمام موارد مشکوک و حتی موارد محتمل قطعی هم این روند به‌کار گرفته شده بود تا به شکستن زنجیره انتقال کمک کند.
به‌عنوان یک پزشک و کارشناس و نه به‌عنوان یک مسئول، به‌نظر شما مهم‌ترین عواملی که سبب تشدید همه‌گیری و بالا رفتن سرایت کرونا در استان شد، چه بود؟
زمانی‌که نمودارهای ارتباطی موارد ابتلا بیماران به هم را بررسی می‌کنیم چند تا نتیجه حاصل می‌شود، در روزهای نخست دلیل اصلی کرونا در همدان مراوده با استان‌های پر شیوع و کانون بیماری بود که پس از یک هفته قصه بر عکس شد؛ یعنی همدان میزبان غیربومی‌هایی شد که از کانون‌هایی بیماری به استان می‌آمدند، پس دلیل دوم ورود غیربومی‌ها و سکونت در استان بود که بیماری را تشدید کرد و در مرحله سوم و اوج بیماری پرسنل درمانی بیمارستانی ما بودند که در استان‌های پرشیوع خدمت می‌کردند، با شرایطی که گفته شد در استان همدان و پیشتاز از وزارتخانه، نظام مراقبتی در همدان آغاز شد.
از نظام مراقبتی در استان برایمان بگویید.
ببینید پس از پیک‌زنی بیماری در همدان، ما وارد مرحله جدیدی از نظام مراقبتی شدیم، در گام نخست زندان و بهزیستی را در دستور کار قرار دادیم، زیرا جامعه آماری بالایی داشتند و احتمال ابتلا در این اماکن بالا بود و جالب است بدانید این اتفاق در همدان پیش از دستورالعمل وزارت بهداشت آغاز شد، مورد بعدی بازار‌های پرتردد و اماکن شلوغ شهر بود که توان تعطیل شدن آنها با علوم‌پزشکی نبود با این‌حال تذکرها توسط بازرسان بهداشتی ما به آنها داده میشد تا اینکه درنهایت با ورود وزارت بهداشت و دستور ستاد ملی کرونا تمامی فعالیت‌ها ممنوع و اماکن پرتردد، سالن‌های ورزشی، هتل‌ها و مدارس تعطیل رسمی شدند.
در این مرحله سامانه 3143 راه‌اندازی شد که در روزهای نخست فعالیت خود بیشتر نگرانی، سؤالات و آموزش مردم را در دستور کار خود داشت اما پس از مدتی سامانه گزارش تخلفات شد که با استناد به این گزارشات و با کمک ستاد استانی کرونا با با روش ساده کدخدامنشی تشدید نظارت‌های بهداشتی را در بین مشاغل مختلف شهر بیشتر کردیم.
از چه زمانی موج کرونا در همدان گسترده‌تر شد و چه اقداماتی برای مهار آن شکل گرفت؟
پس از 15 اسفند شرایط متفاوت شد، تا پیش از این تاریخ مشکل اصلی ما تجهیزاتی مانند ماسک و دستکش بود اما پس از این تاریخ خودمراقبتی و رعایت نکات بهداشتی بود که برای جلوگیری از شیوع بیشتر بیماری می‌توانست به ما کمک کند، بر همین اساس با کمک سپاه و بسیج، طرح بسیج ملت مقابله با ویروس کرونا روی کار آمد که با محوریت آموزش مردمی به مقابله با کرونا دست زند.
این مرحله هم زمان با اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی بود که رفته‌رفته در فروردین‌ماه به فاصله‌گذاری هوشمند رسید.
اگر اشتباه نکنم جایی در مصاحبه‌هایتان گفته بودید که غربالگری در استان همدان به عمد دیرتر از سایر استان‌ها صورت گرفته است، آیا این ادعا را تأیید می‌کنید؟
ببینید غربالگری سراسری توسط سامانه 4030 و یا با ورود به سامانه الکترونیکی وزارت بهداشت انجام میشد که در همدان این اقدام را دیرتر آغاز کردیم اما با تعمد خاصی که داشتیم چون غربالگری باید در زمانی انجام شود که موج شیوع بالا رفته باشد، در دهه سوم اسفند اپیدمی ما اوج داشت و بهترین زمان برای غربالگری بود که موجب شد تعداد بیشتری شناسایی شوند، با آغاز غربالگری چون ترس مردم از رفتن به بیمارستان‌ها شدید شده بود در همدان مراکز 16 ساعته بهداشت را فعال کردیم که از 8 صبح تا 12 شب به مراجعه‌کنندگان ارائه خدمت می‌کردند، بر این اساس در همدان 25 واحد سرپایی نمونه‌گیری داشتیم که برای شناسایی مبتلایان فعال بودند.
رویکرد استان در انجام غربالگری‌ها چگونه بود؟
در همدان طرح غربالگری را به شکلی آغاز کردیم که از تمام افراد خانواده، فردی که آزمایش ابتلای به کرونای او مثبت بود آزمایش گرفته میشد و شدت اعمال محدودیت و قرنطینه خانگی برای آنان لحاظ می‌گردید.
درباره رنگ‌های سبز و سفیدی که برای همدان و فامنین در وضعیت اپیدمی وزارت بهداشت گزارش شده بود هم توضیحاتی بفرمایید.
ببینید رنگ سبزی که در گزارش وزارت بهداشت به‌معنای وضعیت مثبت استان‌ها در مهار کرونا آورده شده بود، اگرچه خوشایند بود اما نگرانی هم به‌دنبال داشت که عادی‌انگاری مردم از وضعیت سبب شیوع مجدد بیماری شود و همدان هم دقیقا در این شرایط به سر می‌برد، از طرفی چند روز گذشته نقاط سفیدی عاری از ابتلا به کرونا گزارش شده که فامنین هم در آن قرار گرفته و خوب رنگ سفید این وضعیت اپیدمی همانطور که می‌دانید به‌معنای ورودی بیمارستانی، مرگ و ابتلای جدید صفر کرونا بود که در استان همدان تنها یک نقطه و آن هم شهرستان فامنین در آن قرار داشت.
