میزان مصرف سموم شیمیایی در همدان سالانه ۴۶۰ تن است که برای هر هکتار هفت دهم لیتر می شود، این رقم در کشور جزو کم مصرف ترین‌ها محسوب می‌شود که حاکی از سلامت بالای محصولات کشاورزی این استان است.
بشر از هزاران سال پیش که به کشت و کار مشغول بود، همواره تلاش می‌کرد، آفاتی را که به برداشت محصول لطمه می‌زند را به هر شکلی با توجه به توانایی و امکانات موجود از بین ببرد.
استفاده از گوگرد توسط سومریان در4 هزار و ۵۰۰ سال پیش و بهره مندی از خاکستر، جیوه، سرب، ترکیبات معدنی، آرسنیک و گردگل داودی همگی راهکارهایی بود که در سالیان گذشته برای دور کردن حشرات و آفات مورد توجه کشاورزان قرار می‌گرفت.
مبارزه اصولی با آفات کشاورزی با هدف تضمین امنیت غذایی است و لذا اولین استفاده شیمیایی امروزی از سموم پس از جنگ جهانی دوم شروع شد و آن زمانی بود که از نیکوتین و ترکیبات نفتالین برای حفظ محصولات کشاورزی از گزند آفات و خسارات بهره‌گیری شد.
در ادامه انسان‌ها به ترکیباتی از سموم با سمیت کم، متوسط و زیاد و همچنین نحوه استفاده از آنها آشنا شد و امروزه متخصصان کشاورزی با انجام آزمایش‌های مکرر و بررسی نتایج آن در پی استفاده از انواع محصولات کم خطرتر برای انسان، خاک، آب، جانواران و محیط زیست هستند.
فعالیت ۱۹۰ داروخانه گیاه پزشکی در همدان
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان همدان دراین باره در گفتگو با ایرنا با بیان اینکه در کشور ۵۳۰ قلم سموم شیمیایی تأییده شده برای مبارزه با آفات داریم که توسط سازمان حفظ نباتات تأیید شده است، گفت: این موارد شامل ۱۳۰ قلم حشره کش، کنه کش ۳۵ قلم، قارچ کش ۱۱۵ قلم، علف کش ۱۶۵ قلم و ۴۵ قلم شامل نماتد کش( نوعی آفت‌کش گیاهی) و بقیه سموم می‌شود.
شهرام پیشه ور ادامه داد: طی ۱۲ سال اخیر بسیاری از سموم کم خطر جایگزین سموم شیمیایی پرخطر شده است.
وی یادآور شد: در حال حاضر ۱۷ درصد از سموم شیمیایی پرخطر محسوب می‌شوند و ۶۳ درصد سموم شیمیایی جزو کم خطر محسوب می‌شوند در حالی‌که این آمار در چند سال گذشته بالعکس بود.
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی استان همدان گفت: در استان همدان ۱۹۰ داروخانه گیاه پزشکی داریم که از نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی مجوز دارند و هر داروخانه یک مسئول فنی دارد.
وی ادامه داد: میزان مصرف شیمیایی استان همدان سالانه ۴۶۰ تن است که برای هر هکتار هفت دهم لیتر می‌شود و در کشور جزو کم مصرف ترین سموم شیمیایی هستیم.
پیشه ور، میزان میانگین مصرف سموم در هر هکتار را برای کشور یک لیتر خواند و گفت: کشورهای اروپایی به دلیل بارش زیاد باران و رطوبت بالا سموم زیادی مصرف می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه در ایران به دلیل آفتاب خوب مصرف سم کمتر است،افزود: برای کشاورزان استان همدان کلاس‌های توجیهی برای تک تک محصولات کشاورزی برگزار و دستورالعمل مبارزه با عوامل خسارت‌زا صادر شده است به طور مثال برای آفات انگور، سیب و سیب زمینی سموم، میزان و زمان مصرف آنها به کشاورزان اعلام شده است.
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی همدان یادآور شد: بالای ۲۰ دستورالعمل استفاده از سموم در بین کشاورزان توزیع شده است که نسبت به هر کدام از آفات و درجه حرارت محلی که می‌تواند گرمسیری، معتدل و یا سردسیر باشد دستورالعمل لازم صادر شده است.
وی اسدآباد، نهاوند، تویسرکان و ملایر را جزو مناطق گرمسیری استان، بهار و همدان مناطق معتدل و رزن و کبودراهنگ را جزو مناطق سردسیری استان همدان از نگاه هواشناسی کشاورزی معرفی کرد که بر اساس تقسیم بندی مناطق از لحاظ سرما و گرما شرایط هر کدام برای دریافت سموم متفاوت است.
پیشه ور درباره نحوه رصد آفات گوناگون نیز گفت: برای رصد آفات در مزارع و باغ‌ها ایستگاه‌های پیش آگاهی در همه شهرستان‌ها داریم و با استفاده از تله نوری و فرمونی که می‌گذاریم آمار و اطلاعات مربوط به آفات احتمالی را دریافت می‌کنیم.
وی درباره استفاده از تکنولوژی روز افزود: در چند سال اخیر ایستگاه‌های پیش آگاهی مدرن تر شده و از سیستم دیتا لاگر نیز استفاده می‌شود که اطلاعات آب و هوایی را ثبت می‌کند که با اطلاعات پیش‌آگاهی تلفیق می‌شود و اطلاعات بهتری در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد.
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی همدان با بیان اینکه در زمان‌هایی که هوا گرم باشد، آفات بیشتری به وجود می‌آید، تأکید کرد: عملیات ردیابی و پایش در ۱۲ ماه سال ادامه دارد و آفات در زمستان به خواب رفته و غیرفعال می‌شوند.
وی ادامه داد: در زمستان نیز ردیابی را انجام شده و سن را شمارش کرده، نر و ماده را ارزیابی می‌کنیم و در فصل بهار نیز شمارش و میزان خسارات احتمالی آنها پیش بینی می‌شود.
پیشه ور تصریح کرد: آفات حشره‌ای در زمان ظهور جفت‌گیری و تخم‌ریزی کرده و در هنگام خروج نوزادان ازتخم نیز میزان خسارت‌زایی آنها بررسی می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در هر شهرستان یک واحد حفظ نباتات و در مجموع در استان همدان ۱۰ اکیپ تخصصی داریم، افزود: در استان ۱۷۰ نفر اعضای اکیپ پایش، رصد و مبارزه با آفات گیاهی، باغی و گلخانه‌ای هستند.
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی همدان درباره همکاری دیگر نهادها و اداری و مردمی در از بین بردن رشد آفات گفت: در مبارزه با آفات از کلینیک‌های گیاهپزشکی بخش خصوصی و ظرفیت‌های بسیج استفاده می‌شود.
وی یادآور شد: در8 ماهه سال جاری، ۹۴۱ هزار و ۴۲۹ هکتار ردیابی پایش و کنترل عوامل خسارت زای گیاهی و مبارزه با آنها انجام شده است.
پیشه‌ور با اشاره به اینکه برای نظارت بر محصولات باغی نیز ۱۴۴ هزار و ۸۰۰ هکتار پایش و کنترل عوامل خسارت‌زا انجام شده است، افزود: در مجموع در استان همدان تاکنون یک میلیون و ۸۶ هزار هکتار پایش و کنترل انجام شده است که در مقایسه با سال ۱۴۰۱ ، ۱۰ درصد افزایش داشته است.
وی تأکید کرد: بر اساس این آمار میزان ردیابی، پایش، نظارت و کنترل عوامل خسارت‌زای گیاهی در 8 ماهه اول سال ۱۴۰۲ در استان همدان ۶۶۰ هزار هکتار زمین‌های زراعی و باغی از لحاظ آفت، ۷۳ هزار و ۵۰۰ هکتار برای بیماری ، ۲۳۸ هزار هکتار برای علف‌های هرز و ۱۱۴ هزار هکتار زراعی و مکانیکی انجام شده است.
سموم کلردار آلی نباید مصرف شود
پدر علم سم شناسی ایران نیز در گفتگو با خبرنگار ایرنا گفت: استفاده از سموم به ویژه در بخش گلخانه‌ای بیشتر بوده که می‌تواند اثرات سرطان‌زایی داشته باشد و سموم کلردار آلی نباید تولید و مصرف شود.
