ربات تشخیص آلودگی در صنایع غذایی مهمترین تولید دانشبنیان «مجتبی اسماعیلی» و دوستان نخبهاش است؛ این ماشین پاسخگوی چالش ۱۰ ساله صنعت مواد غذایی در ایران به شمار میرود که برای اولین در ایران با کمک هوش مصنوعی طراحی و ساخته شده و سرعت خط تولید را چهار برابر افزایش داده است.
به گزارش فارس: در تمام گزارشهایی که مینویسم و مصاحبههایی که میکنم، گفتوگو با نخبگان و مخترعان، جنسی متفاوت دارد، حرفهایی که میآیند و میروند، دغدغههایی که پیش کشیده میشوند، همه و همه فرق دارند با سخنان اتوکشیدهای که اغلب از مسؤولان میشنوم و یا دیگران میگویند.
این بار هم قرار است به جای مقدمههای پرطمطراقی که کلمات قلمبه و سلمبه در آن موج میزند، سخنان برآمده از دل یک نخبه را بیاورم؛ نخبهای که زیباترین خاطره و لحظه برایش زمانی بود که فهمید هوش مصنوعی میتواند به بهترین شکل ممکن آلودگی یک بطری را تشخیص دهد و فصل جدیدی را برای صنایع غذایی کشور باز کند، بنابراین پیشگفتار این گزارش و آغاز گفتوگو را به او میسپارم:
«... من جملههای کلیشهای که از جاهای مختلف شنیدید را زندگی کردم. وقتی بقیه خرج میکنند تو پسانداز کن! وقتی بقیه میخوابند تو کار کن! یا وقتی بقیه احتیاط میکنند تو ریسک کن! وقتی بقیه تفریح میکنند تو تلاش کن تا به جایگاهی که میخواهی برسی!
با دو دو تا چهارتای معمولی هیچ موقع هیچ کسی شرایط من را درک نمیکند، من تولید نرمافزار میکردم وقتی که نرمافزار تولید کردن مد نبود.
حتی به مرحله صادرات نرمافزار هم رسیدم، اما خیلی وقتها انتقال خدمات نرم افزار کافی نبود باید کنار نرمافزار سخت افزار مکملش هم ساخته میشد.
از آنجایی که فلسفه شرکت ما تولید دستگاههای پردازش تصویر یا هوش مصنوعی در صنایع مختلف است، یکی از شرکتهای صنایع غذایی برای تولید دتکتورهای هوش مصنوعی با من قرارداد بست.
کار این دتکتورها این است که به صورت اتوماتیک پیتهای آلوده را به کمک پمپ باد از خط تولید خارج کند، پنج برابر قراردادی که بستم هزینه کردم تا بتوانم این محصول رو تولید کنم و نهایتاً امروز به جایی رسیدم که میتوانم ادعا کنم محصول ما قادر است با مشابه های خارجی رقابت کند.
آدمهایی که قدرت ریسکپذیری ندارند ممکن است فرصتهای بسیاری را از دست بدهند؛ شاید اگر خیلیها جای من بودند زیر قرارداد میزدند و پنج برابر دریافتی هزینه نمیکردند ولی یک ریسک به موقع باعث شد که من اینجا قرار بگیرم.
امیدوارم همه ما از موقعیتهایی که برایمان به وجود میآید به نحو احسن استفاده کنیم.»
حتما سخنان «مجتبی اسماعیلی» نخبه همدانی که به گفته خودش از کودکی و نوجوانی تحصیل در رشته هوش مصنوعی و تولیدات و ساخت دستگاه در این حوزه از آرزوهایش بوده و امروز به آن رسیده؛ بر جان و دل هر انسانی مینشیند، او هر آنچه ما دنبال آن هستیم تا برایتان بگوییم و یک سخن به دردبخور بزنیم را به زبانی ساده گفت، از رنجی که باید بکشیم تا در قله موفقیت با افتخار بایستیم، تا رازهایی که باید به آنها پی ببریم، به خوبی در سخنان او هویداست.
راستش کشف همین رازها کافی است تا همگی بیشتر و بیشتر بر آن شویم درباره این نخبه موفق همدانی بدانیم.
پایانی بر یک چالش ۱۰ ساله در صنایع غذایی
این نخبه جوان همدانی درباره فعالیت خود و همکارانش که از جنس دانش است و تحقق شعار سال را نوید میدهد میگوید: «شرکت ما از سال ۹۷ به عنوان یک شرکت دانشبنیان فعالیت میکند، در این مجموعه ۱۲ همکار نخبه به صورت ثابت و ۸ همکار به صورت پارهوقت کنار هم در دو بخش سختافزاری و نرمافزاری و اجرای ایدهها از یک طرف و رفع مشکلات موجود از سوی دیگر پا به کار هستند.
البته پیش از ثبت شرکت به عنوان دانشبنیان هم اختراعات و ابداعات داشتیم ولی بعد از تاسیس شرکت در کنار جوانان مستعد و توانمند توانستیم نرم افزارهای صادراتی تولید و این نرمافزارها را به کشورهایی مثل عمارت و سوئد صادر کنیم، ما نرمافزارهای متنوعی همچون خدماتی و اجتماعی را تولید و صادر کردیم.»
او یکراست از مهمترین محصول تولیدیشان سخن میگوید که چالش بزرگ صنایع غذایی را برطرف کرده و کشور را بینیاز از تکنولوژی غربی ساخته است؛ تکنولوژیهایی که غربیها به آنها مینازند و یا در بزنگاهها و تکانههای سیاسی آنها را دستاویز قرار میدهند تا به اهداف خود دست یابند.
اما بیشک این نقاط ضعف با وجود نخبگانی چون اسماعیلی به نقطه قوت بدل میشود و دیوار بینیازی را استوارتر میکند، همچنان که بیان میکند: «مهمترین محصول تولیدی ما ربات تشخیص آلودگی در صنایع غذایی است، این ماشین پاسخگوی چالش ۱۰ ساله صنعت مواد غذایی در ایران است که حالا رفع شده و از این به بعد معضلات دیگری هم در زمینه صنعت و خدمات با کمک هوش مصنوعی قابل حل است.
این ماشین، تشخیص و پردازش آلودگی در بطریهایی که قرار است با مواد غذایی پر شوند را بر عهده دارد؛ تا پیش از این دستگاه یک نیروی کار عهدهدار این وظیفه بود که اغلب با خطای دید و یا غفلت به دلیل خستگی مواجه میشد.
از این موارد مهمتر کاهش معنادار سرعت تولید بود که باید حتما برای آن راهکاری پیدا میکردیم و این ماشین به این امر نیز کمک قابل توجهی کرده است.»
صادرات محصولات هدفگذاری نخبگان همدانی
البته پیمودن این راه قطعا ساده نیست، اسماعیلی و همکارانش در این مسیر ثابت قدم ماندند تا به نتیجه برسند و نیاز صنایع غذایی را پاسخ دهند، در همین رابطه اسماعیلی توضیح میدهد: «این طرح نیازمند به تحقیق و توسعه و به نحوی سرمایهگذاری داشت چراکه برای نخستین بار در سطح کشور چنین رباتی طراحی و اجرا میشد با این حال با علم به شکستهای احتمالی تحقیق و تفحص، طرح را شروع کردیم.
این ربات با یک سال فرجه و تحقیق ساخته شد و به عنوان یک دستگاه دانشبنیان به ثبت رسید؛ چراکه نیاز به این ربات خیلی ضروری بود تا جایی که برخی از شرکتهای صنایع غذایی از خارج دستگاههایی را وارد کردند اما پاسخگوی نیازشان نبوده است.
بنابراین بر اساس نیاز مبرهن صنایع غذایی این دستگاه با استفاده از تکنولوژی برتر و بهروز در دنیا طراحی و ساخته شد که افزون بر مجوز دانشبنیان دارای گواهی استاندارد ایزو ۹۰۰۱ است، همین طور به عنوان طرح فناور برتر شناخته و ثبت اختراع شده؛ حتی برندی هم برای محصول در نظر گرفتیم چون صادرات این ربات همچون نرمافزارها از اهداف ما به شمار میرود.»
سرعت تولید ارمغان ربات ایرانی / رباتی که خطای انسان را میپوشاند
به ثمر رسیدن یک طرح و اجرای آن مهمترین مرحله یک فرآیند دانشبنیان است، اگر نگوییم میلیونها، اما حتما صدها طرح و ایده در ذهنها و کاغذها طراحی میشوند که خاک میخورند و از حوزه بیان و کاغذ بیرون فراتر نرفتند و این هنر نخبگان است که نیاز جامعه را تشخیص و بر مبنای آن حرکت کنند تا به امر مهم ایجاد اشتغال و تولید ثروت دست یابند.
نقطه قوت طرح مجتبی هم همین است؛ او توانسته ایده خود را به منصه ظهور برساند و اینک به دنبال ساخت نسلهای بعدی اختراع خود است، چراکه به خوبی میداند در دنیای علم ایستایی به معنای نابودی است و پویایی رمز ماندگاری.
او در این زمینه میگوید: «در حال حاضر یک نمونه از دستگاه ساخته و به مشتری تحویل داده شده، گام بعدی ساخت نسلهای بعدی این ربات است هر چند تقاضا برای تولید این نمونه هم بسیار است که وارد فاز تولید انبوه خواهد شد.
ناگفته نماند هزینه ساخت این ربات ۱۵۰ میلیون تومان برآورد شد اگرچه در ابتدای کار چندین برابر هزینه تحقیق و توسعه شد تا به نتیجه مطلوب دست یابیم و ربات تولید شود؛ اما این هزینه در مقایسه با کاربرد دستگاه قابل قیاس نیست.
همان طور که قبل تر هم گفتم این دستگاه برای اولین بار در کشور ساخته شده و هیچ شباهتی به نمونه خارجی ندارد به طوری که نمونههای خارجی این ربات کاربردی برای صنایع غذایی و با بطریهای مصرفی سازگاری ندارد.
بهرهگیری از این ربات علاوه بر حذف خطای انسانی، سرعت خط تولید را تا چهار برابر افزایش میدهد به این ترتیب که تا پیش از این در هر دقیقه امکان تولید و تشخیص آلودگی بین ۶۰ تا ۱۰۰ بطری توسط انسان امکانپذیر بود، ولی با وجود این ربات در هر دقیقه ۴۰۰ بطری تولید میشود و این تحول عظیمی در سرعت خط تولید به حساب میآید.»
آغازی بر پایان تحریمها
اسماعیلی ثابت کرد که تحریمها نقطه پایانی برای اقتصاد کشور نیست و در این شرایط حساس روی آوردن به توان داخلی میتواند پاسخگوی نیازها باشد، پس با اطمینان تأکید میکند: «کشور ما در تحریم به سر میبرد و صنایع پیشرفته و بهروز وارد نمیشود، بنابراین تولید دستگاههای بهروز کمک خوبی به تولید میکند، ما هم به فکر دستگاههای سورت و بستهبندی میوه و رباتهای کنترل کیفی هستیم که با طراحی و ساخت آنها میتوانیم در این راه گام برداریم.
به ویژه که صنایع داخلی نیاز مبرم به ماشینآلات هوشمند و جدید دارند که امکان وارد کردن آنها نیست، علاوه بر تحریم؛ مباحثی مثل قیمت دلار و نکته مهمتر پشتیبانی؛ اجازه واردات نمیدهد پس باید دست به کار شویم که تا این نیاز ضروری را پاسخ دهیم.»
پای درد و دل نخبگان بنشینید
اما قطعاً در این راه نخبگان نیاز به حمایت مسؤولان نیز دارند و این حمایت تنها به معنای پرداخت تسهیلات نیست، بلکه حمایتهایی میخواهند که در ادامه این نخبه همدانی به آن اشاره میکند: «دستگاه اول با سختی خیلی زیاد به ثمر نشست، با تلاش شبانهروزی و گذراندن لحظات سخت هر چند در کنار این سختیهای جدی، لذت و شیرینی هم بوده و در آخر همفکری و همدلی همکاران باعث شد نتیجه حاصل شود.
حتی بارها و بارها دستگاه با چالش و شکست مواجه شد تا بالاخره آنی شد که باید میشد. ولی در این مسیر کوتاه کردن بروکراسی و روند کاغذبازی خیلی موثر است و یا امکاناتی مثل بیمه و مالیات مساعدت خوبی است برای توسعه شرکتهای دانشبنیان و تولیدات بهروز؛ ضمن اینکه تنها راه برونرفت از مشکلات شرکتهای دانشبنیان هستند، پس پای حرف دلشان بنشینند.»
رجحان وطن
و در آخر سؤال مهمی که حتما برای همه پیش میآید این است که چرا اسماعیلی با وجود فعالیت در رشته هوش مصنوعی که تمام جهان تشنه آن است، همچنان وطن را رها نکرده و به غرب نه گفته است، او در این باره میگوید: «در سال ۱۳۸۲ که دانشآموز بودم و در جشنواره خوارزمی حائز رتبه برتر شدم، امکان مهاجرت به آمریکا برایم مهیا شد، بعد از آن هم برای افراد فعال در رشته هوش مصنوعی امکانات مهاجرت و درآمد فراوان بود اما من دوست داشتم در کشور خودم بمانم و در اینجا کار کنم، امروز هم تلاش میکنم تا با تحمل سختیها به نتیجه برسیم.»
