■ بسیاری از ساختوسازهاي غيرمجاز در زمانهای نزديک به انتخابات صورت گرفته است
■ افزايش مشکلات زمين در انتظار همدان
■ مشکل همدان اقتصاد است
غزل اسلامي
بازنگري مطالعات طرح جامع موضوعي است که بسياري از شهروندان اطلاعات کافي از آن ندارند. در اين رابطه چون اطلاعرساني در حد پيشرفت زمان مطالعات بوده در نتيجه نام و کارکرد آن براي بسياري، گنگ است. درصورتيکه اين يکي از مهمترين موضوعات استان است که ميتواند مورد مطالبه قرار بگيرد.
در اين رسانه تا پيش از اين به موضوع زمين و باغات مورد مطالعه در اين طرح در حد شنيدهها از منابع آگاه نوشته شده و تحليلهاي بسياري ارائه کردهايم، اما اطلاعات کاملي از سوي مسئولان که بتواند روشنگري کند و مردم را در جريان دقيق روند مطالعات قرار بدهد نبوده است. همين نوشتهها دغدغه اين رسانه را نسبت به طرح جامع نشان ميدهد، زيرا آينده توسعهاي استان به همين مطالعات بستگي دارد.
تاکنون به اينکه مبادا برخي سودجويان در طرح جامع نفوذ کنند زياد پرداختهايم، اما اکنون احمد بهاآبادي مدير پروژه طرح جامع شهر همدان و مهندس مشاور پس از اينکه از ادامه مطالعات و حضور در طرح جامع همدان کنارهگيري کرد به دعوت همدانپيام از اصفهان به همدان آمد تا بخشي از سوالات و ابهامات موجود در اين زمينه را پاسخ بگويد. البته دو هفته قبل گفتوگوي تلفني وي منتشر شد، اما اکنون گفتوگوي مفصلتري را از جزئيات مطالعات در ادامه ميخوانيم.
آقاي بهاآبادی بازنگري مطالعات شهر همدان در قالب طرح جامع از چه زماني آغاز شد؟
قرارداد طرح جامع شهر همدان در روزهاي پاياني سال 95 بسته شد و در روزهاي ابتدايي سال 96 ابلاغ شد. ما کار را از مرداد همان سال آغاز کرديم و در مهرماه برداشتهاي ميداني را انجام داديم. نقشههاي بههنگام وضع موجود را تهیه کردیم و اینکه چقدر زمين با کاربري شهري، باغي و کشاورزي وجود دارد را با جزئيات مشخص نموديم.
در محدوده شهر همدان چند هکتار باغ و زمين کشاورزي وجود دارد؟
براساس آخرین اصلاحات نقشهها، در شهر همدان حدود 950 هکتار باغ و زمين کشاورزي داریم که 185 هکتار باغ و بقیه زمین کشاورزي است. اين آمار مورد قبول است چون تا امروز سازمان جهاد کشاورزي آن را نفي نکرده و يا نگفته مقدار آن بيشتر از اين است.
در مطالعات شما باغات موجود در داخل شهر همان باغ باقي ماندهاند؟
اين باغات در کوچه و خيابانهاي شهر قرار گرفتهاند که تعدادي از آنها باغ و مقداري از آنها به صورت باغ مسکوني است. بالاخره اينها املاک شخصي است و طبق قانون و ضابطه، مالک اين اختيار را دارد که در قسمتي از باغ خود ساختمان بسازد. اما ساختوساز در باغات وسط شهر محدوديتهاي خودش را دارد و مجوز احداث بنا براي همه آنها يکسان نيست.
در طرح جامع لازم نيست تمام باغات داخل شهر را باغ نگه داريم بلکه ميتوان آنها را با حفظ درختان و محوطهسازی مناسب به پارک و فضاي سبز عمومی تبديل کرد. زيرا تبديل باغات موجود به فضاي سبز عمومی هزينه به مراتب کمتري نسبت به تبديل يک زمين خالی به فضاي سبز دارد. سرانه واقعي پارک و فضاي سبز در شهر همدان کمتر از 3 مترمربع است و اين بسيار کم است در حالیکه براساس مصوبه شورایعالی شهرسازی برای شهرهای در مرتبه همدان این شاخص نبايد کمتر از 8 مترمربع باشد.
در مدت مخصوصاً يکسال اخير بسيار شنيدهايم که برخيها سعي ميکنند در راستاي تأمين منافع خود دخالتها و نفوذهايي در کار شما داشته باشند. اين را چقدر قبول داريد؟
در همه جا وضع همينطور است. افراد ممکن است منافع خود را در کنار منافع مردم دنبال کنند و اين امر غیرعادی نیست. ما موظف هستيم که به نظرات مختلف توجه کنيم تا بتوانيم کار درست را انجام دهيم. در طول 22 ماه کاري بهعنوان مدير مطالعات طرح جامع شهر همدان، در 96 جلسهاي که برگزار شد با رغبت شرکت کردم، در صورتي که در مقیاس طرح جامع اينطور نيست که لازم باشد هر هفته براي آن جلسه برگزار شود و مشاور هم در تمام جلسات حضور داشته باشد. اما من هر هفته ميآمدم، تمام نظرات را هم ميشنيدم و از آنها استفاده ميکردم ازجمله نظرات نمایندگان محترم مجلس و شورای اسلامی شهر. چون نماينده شوراي شهر و نماينده مجلس انتخاب شدهاند تا حرف مردم را بزنند و ما هم فرض را بر اين ميگذاریم که آنها نظرات و خواستههای مردم را مطرح میکنند و کسي در بیان این نظرات موضع سياسي خاصی را دنبال نميکند. قاعدتاً بعد از شنيدن نظرات، موارد بررسی و ارزيابي ميشوند و آنچه که هم جهت و در راستای مطالعات و طرح تشخیص داده شود مورد استفاده قرار میگیرد، اما صرفاً شنيدن صحبتها به اين معني نيست که مشاور تحت نفوذ يا فشار قرار گرفته. البته ممکن است افراد در بیان نظرات منافع خاصی را هم مد نظر داشته باشند اما شنیدن اين موارد که محل اشکال نیست چون در هر حال استفاده و عمل به این شنیدهها تابع همان فرمولی است که عرض کردم. ما در برابر تمام مباحث و نظرات مطرح شده بهصورت اصولي و فني برخورد ميکردیم و از بين تمام نظرات آنچه را که بررسي کرده و بهلحاظ فني درست تشخيص ميدادیم میپذیرفتیم، برای مشاور ملاک، اصل نظر و پیشنهاد و درخواست است نه لزوماً جایگاه مطرح کننده آن. ما در اين مدت با افراد زیادی در همدان روبرو شدیم که هيچکدام از حد کاري خارج نشدند و حريمها هميشه حفظ شده است.
فکر نميکنيد که در تصميمگيريهايتان ممکن است ناخواسته منافع برخيها را تأمين کرده باشيد؟
حالا ممکن است بعد از تصميمگيريهاي فني نظرات ما اتفاقاً در راستای منافع برخيها بوده باشد اما اين را نميپذيرم که تحت نفوذ يا فشار این کار انجام شده چون تمام نظرات ما فني و کارشناسي بوده و من از پيشنهاداتم دفاع ميکنم. هرچند ممکن است که در خروجي کار اشتباهاتي هم وجود داشته باشد که در هر مقطعي متوجه شویم قطعاً اصلاح ميکنیم. براي من جاي خوشحالي و قدردانی است که در اين دو سال نمايندگان، مديریت ارشد، مديران، مسئولان و کارشناسان استان با دلوجان و احساس مسئوليت در جلسات متعدد و مختلف حضور داشتند و به پيشبرد کار مشاور و طرح جامع کمک کردند.
آيا ممکن بود نظراتي که ديگران ميدادند و شما نميپذيرفتيد با تکرار و اصرار آنها بعد از مدتي نظر شما عوض بشود؟
من نظري که قبول نداشتم را تا آخر قبول نداشتم و اين از روي لجبازي نبود، چون براي همه نظراتم توجيه فني داشتم. البته عکس گفته شما زیاد اتفاق افتاده است! (با خنده)
شهر همدان در يک دهه قبل حدود 1500 هکتار کوچکتر شده دليل آن چه بوده است؟
تا قبل از این همدان دو طرح جامع و دو طرح تفصيلي مصوب داشته است. مطالعات اين دوره ميشود سومين طرح جامع و تفصيلي که انجام ميشود. طرح جامع مصوب قبلی بهنام مهندس مشاور آن « مُوژدا» معروف است که بعد از انقلاب انجام شده. اولين طرح جامع را هم که قبل از انقلاب انجام شده بهنام مشاور آن يعني «مرجان» ميشناسيم. در طرح موژدا محدوده شهري همدان 7200 هکتار بوده که بخش زيادي از آن را زمينهاي کشاورزي و باغات پیرامون تشکيل ميداد. اما در مطالعات طرح تفصيلي مصوب فعلی که با عنوان طرح تفصیلی «طرح و تدوين» ـ مهندس مشاور طرح ـ نام برده میشود 1500 هکتار باغات و اراضی کشاورزی پیرامون جزو کاربریهای داخل محدوده شهری وارد نشده است. این موضوع منجر به اصلاح خط محدوده شهر شد که به تصويب شوراي عالي معماري و شهرسازي کشور هم رسید و در سال 1388 محدوده اصلاحی شهر به مساحت حدود 5700 هکتار ابلاغ شد. البته اين موضوع در بسياري از استانهاي ديگر هم مطرح شده و شوراي عالي در آن دخالت کرده و نتيجه آن منجر به خارج شدن در مجموع حدود 30 هزار هکتار باغ و زمین زراعی از محدوده تعدادی از شهرهاي کشور بوده است.
موضوع ديگر درباره ادغام 3 روستا با شهر است. با اينکه بسياري از کارشناسان همداني با ادغام روستاهاي عليآباد، قاسمآباد و حسنآباد با شهر مخالف بودند اما شما موافق بوديد. دليل اين نظر شما چيست؟
ما در مطالعاتمان وقتی جمعیت این روستاها را بررسی میکنیم و میبینیم برخلاف تعداد زیادی از دیگر روستاهای شهرستان که رشد جمعیتی کمتر از یک درصد یا حتی رشد منفی داشتهاند این سه روستا با رشد 8 یا 16 درصد مواجه بودهاند، در آنصورت نمیتوان این تحولات را نادیده گرفت و به آن بیتوجه بود. مسلم است که افزایش جمعیت این روستاها ناشی از رشد طبیعی نبوده و امر کاملاً شناخته شدهای برای همه هست که جمعیت مازاد این روستاها مهاجران دیگر نقاط و از جمله همدانیهایی هستند که به خاطر قیمت بالای مسکن در شهر در محدوده این روستاها ساکن شدهاند. این بخش از جمعیت که تعداد و نسبت بالایی از جمعیت روستا را تشکیل میدهند نه به لحاظ فرهنگی و اجتماعی و نه به لحاظ نوع اشتغال ماهیت و هویت روستایی که در آن ساکن شدهاند را ندارند. از طرفی هم وقتی به لحاظ کالبدی میبینیم که ظرف سالهای اخیر اين روستاها به اندازهای بزرگ شدهاند که به شهر چسبیده و عملاً در شهر ادغام شدهاند، در اینصورت در طرح جامع در درجه اول به لحاظ شکلی و کالبدی و در درجه بعد به لحاظ برنامهریزی حد فاصل گذاردن بین شهر و این نقاط فاقد توجیه فنی است و الحاق امری اجتناب ناپذیر تشخیص داده میشود.
تجربه الحاق روستا به شهر هم نمونههاي منفي و هم مثبت دارد اما از بررسی این نمونهها نمیتوان الگویی برای درستی یا نادرستی الحاق این سه نقطه به شهر همدان استخراج کرد ولی میتوانیم بگوییم برای الحاق موارد مشخص درست این است که مطالعه موردی و مشخص انجام داد. بله الحاق نقاط به یکدیگر اعم از الحاق روستا به شهر یا شهر کوچک به شهر بزرگتر، اگر در موارد و شرایط خاص و به لحاظ الزامات حقوقی یا مدیریتی و جدای از مطالعات و طرحهای توسعه در دستور قرار گیرد قاعدتاً مستلزم مطالعات خاص موردی است اما زمانی که طرح توسعه شهری و از جمله طرح جامع شهر بزرگ یا به عبارتی کلانشهر در دستور قرار میگیرد در این صورت تجارب طرحهای مشابه و الزامات خاص کالبدی و برنامهای به مشاور حکم میکند که در قالب مطالعات و برنامهها و طرح پیشنهادی پیشرو تکلیف آینده شهر را به لحاظ توسعه همه جانبه و بهویژه توسعه کالبدی روشن کند و مواردی از جمله ساخت و سازهای حاشیهای خارج از محدوده کنونی و الحاقات احتمالی را به مطالعات موردی آینده موکول نکند. مشاور هم علیالقاعده مبتنی بر تخصص و تجربه و مطالعات، پیشنهادات فنی و کارشناسی خود را ارائه میکند. بدیهی است که تصویب این پیشنهادات منوط به دفاع اصولی از آنها در مراجع مربوط است. در ارتباط با الحاق این سه روستا به شهر این مسیر طی شده و مجدداً عرض میکنم که از نظر من تعیین وضعیت آتی این سه نقطه چه از نظر مسائل کالبدی و چه از نظر برنامههای توسعهای جدای از شهر همدان توجیه فنی در بر ندارد. چون اگر مدیریت شهر همدان در روندهای آتی هدایت و کنترل تحولات شهر بر اتفاقات داخل این نقاط نظارت و اشراف نداشته باشد تبعات زیادی برای شهر در پی خواهد داشت. البته الحاق این نقاط به شهر همدان مستلزم تحمل هزینههایی برای شهر خواهد بود اما آيندهنگري منطقي حکم ميکند تا اقداماتي که در آينده بايد براي مقابله با تبعات منفی انجام بدهيم از هم اکنون براي پيشگيري از وقوع آنها صورت دهيم زیرا معمولاً این عبارت تکرار میشود که هزینههای پیشگیری از تبعات به مراتب کمتر از هزینههای اتفاقات ناخواسته و تحمیل شده در آینده است.
آيا با الحاق روستاها به شهر قرار است باغات آنها به ساخت وسازهاي برجگونه تبديل شوند؟
خير. در طرح جامع برای احداث ساختمان ضوابط پهنه به پهنه شهر با توجه به شرایط، موقعیت و ویژگیهای هر پهنه تعیین میشود و براین اساس لزوماً ضوابط پهنهها با هم مشابه نیست.
دليل شما براي ادغام اين روستاها يکي شدن آنها با شهر است. در سالهاي قبل اين روستاها تا اين حد به شهر نزديک نبودند اما با تخريبهايي که توسط سودجويان صورت گرفت در اين باغات ساختوسازهاي مجاز و غيرمجاز انجام شد که موجب شد تا فاصلهاي با شهر همدان نداشته باشند. شما با تأييد الحاق اين روستاها منافع برخي افراد را تأمين کرديد. اگر اين روند ادامه پيدا کند ممکن است سودجويان راه را باز ببينند و با ساختوسازهاي غيرمجازي که انجام خواهند داد، در چند سال آينده بهاجبار دهها روستاي ديگر با شهر ادغام شوند چون سودجويان سيرايي ندارند.
بخش مهمی از درگيريهاي فکري مشاوران طرحهای جامع هم همين موارد است. اينها از جمله معضلات شهرسازي کشور است و مديران بهجاي اينکه در ساختوسازهاي غيرمجاز در روستاهاي نزديک شهرها یا در ارضی خارج از محدوه شهرها بهموقع دخالت کنند به دلايل مختلف از جمله در زمانهای نزديک به انتخابات کاري انجام نميدهند. تجربه نشان داده که يک سري افراد در زمان انتخابات ساخت وسازهايي در حاشيه شهرها انجام ميدهند و مسئولان هم براي متشنج نشدن جو از رویارویی و برخورد با آنها پرهیز میکنند. بعد موقع مطالعات و تهیه طرح توسعه، مشاور به دلايل فني مجبور ميشود اين لکههاي خلافسازي را داخل محدوده شهر بياورد تا ساماندهی کند. این وضعیت تبدیل به رویهای شده که مرتب تکرار میشود. اين بحثها کار پيچيدهاي است که اگر در زمان خودش و به موقع جلوي آنها گرفته شود کار به اينجا کشيده نميشود. در مورد الحاق روستاها دلایلی که ذکر شد مربوط به همین سه نقطه هست و قرار نیست که این دلایل و یا نظر مشاور شامل سایر نقاط هم بشود. اینکه سودجویان به چه شیوههایی عمل میکنند و یا از چه فرصتهایی سوء استفاده میکنند قاعدتاً نميتواند مسببی برای پرهیز مشاور از بیان نظرات اصولی خودش باشد.
در مطالعات چيزي از باغات و اراضي کشاورزي پيرامون شهر را به همدان اضافه نکردهايد؟
معمولاً مشاوران و ارگانهای متولی پرهيز ميکنند که باغات پيرامون شهر به محدوده شهر اضافه شوند، چون مشکلات فراواني براي ساخت وساز پيدا ميکنند. شوراي عالي شهرسازي هم روي اين موضوع حساس است که آنها را به محدوده شهر اضافه نکنيم. ما بهطور معمول براي اينکه خلافسازيهاي بعدي را تشويق نکنيم اين باغات را به محدوده شهرها اضافه نميکنيم چون جدای از بحثهای اقتصادی و زیست محیطی عواقب اجتماعي و درگيري هاي بعدي دارد.
آيا ممکن است که در ادامه مطالعات، روستاهاي ديگري از جمله گراچقا، ديوين، حيدره، رباطشورين و شهر مريانج که در جلسات مطرح شدهاند هم به شهر ملحق شوند؟
اينکه در آينده محدوده اضافه ميشود يا خير يا چقدر و کجاها اضافه شود بحثهاي چالشي است که تا طرح به سرانجام برسد سنگيني آن روي دوش مشاور است. طرح جامع هنوز در دست مطالعه است و نميتوان زياد در مورد اين مسائل صحبت کرد.
آيا تلاشهايي از سوي مسئولان و سياسيون براي توسعه شهر صورت ميگيرد؟
بههرحال نگاههاي مختلفي وجود دارد. مثلاً شهرداريها به دلایل متعددی خواستار توسعه شهر هستند، جهاد کشاورزي براي حفظ اراضي کشاورزي پیرامون شهر تلاش ميکند، محيط زيست معمولاً موافق افزایش محدودههای شهری برای توسعه نيست و همينطور سایر نهادها و اشخاص به دنبال منافع حوزه مربوط به خود هستند و کارشناسان براساس نیازهای بخشی دستگاه مرتبط نظر ميدهند اما از آنجا که مشاور نمیتواند صرفاً درخواستهای بخشی را بهصورت مجزا درنظر بگيرد و همه آنها را در طرح تأمین کند ناچار است تا با توجیهات فني به آنها پاسخ دهد و قانع کند. اما در هر حال و دست آخر نمايندگان وزارتخانهها و دستگاهها که عضو شورايعالي معماري و شهرسازي کشور هستند پس از ارائه برنامهها و طرحهای پیشنهادی مشاور که حتی به تصویب استان هم رسیدهاست، نظرات خود را اعمال ميکنند و در نهایت این طرح توسعه مصوب شورايعالي است که ابلاغ میشود و لازمالاجرا است. هرچند که شورايعالي به نظر مشاور اهميت زيادي ميدهد و اگر نظر مشاور وجود نداشته باشد مصوبهاي نميدهد اما طبيعي است که اين مصوبهها ممکن است خلاف نظر مشاور، شهرداري، شورای شهر و يا دستگاهها و نهادها و سایرین باشد.
تراکم جمعيت در شهر و 3 روستاي ملحق شده چگونه است؟
تراکم جمعیتی شهر همدان 100 نفر در هکتار است و تراکم روستاهای مورد نظر تا 145 و 150 نفر در هکتار هم میرسد در حالیکه تراکم جمعیت در اغلب روستاهای کشور به ندرت به 30 و40 نفر در هکتار ميرسد. این موضوع در حقیقت نشاندهنده بخشی از آن وضعیتی است که عرض کردم. یعنی رویداد ساخت مسکن خارج از کنترل و برنامه در روستاهای مجاور شهر موجب اتفاقاتی است که دامن شهر را میگیرد چون تأمین خدمات این میزان جمعیت در محدوده روستا پیشبینی نشده و بار نیازهای خدماتی آن به ناگزیر به شهر منتقل میشود و اگر تأمین این نیازها در شهر و از طریق مدیریت شهر صورت نپذیرد تبعات منفی آن نه به دوش دهیار و شورای ده که عملا به مدیریت شهر واگذار میشود.
جمعيت براي شهر همدان چه تعداد درنظر گرفته شده است؟
براي شهر همدان در سال افق طرح یعنی 1410 معادل 684 هزار نفر. جمعیت نقاط الحاقی به شهر جداگانه محاسبه میشود.
آقاي بهاآبادی موضوع ايجاد رينگ سوم به کجا رسيد و چرا برخيها ميگويند ديگر رينگ سومي وجود ندارد؟
ايجاد حلقه ترافیکی یا رينگ سوم در طرح موژدا مطرح شده است، يعني زماني که شهر همدان 7200 هکتار وسعت داشت. با خارج شدن 1500 هکتار از باغات و اراضي کشاورزی از محدوده شهر، رينگ سوم عملاً موضوعیت خود را از دست داد و در طرح تفصیلی مصوب که امروز ملاک عمل توسعه شهر تلقی میشود این رینگ دیده نشده است. اینکه وضعیت رینگ در طرح جامع جدید چه خواهد بود به نحوه توسعه، ساختار کالبدی و نیازهای ترافیکی آینده شهر بستگی دارد که در دست بررسی است.
خط رينگ سوم در چه بخشی از شهر پیشبینی شده بود؟
این خط به صورت رينگ ناقص یا به اصطلاح رایج «نیم رینگ» از جاده کرمانشاه شروع شده و در غرب شهر تا جنوب امتداد داشته و در شرق به جاده ملایر ختم میشده. بخشی از این مسیر در قسمت جنوب غرب بر بلوار ارم منطبق بوده به عبارتی تنها بخش تحقق یافته این رینگ بلوار ارم است.
آيا ادغام 3 روستا و ادغام احتمالي چند روستاي ديگر با شهر همدان موجب نميشود خط اين رينگ داخل شهر بيفتد و مجبور به اجرا شويد؟
لزوماً اينطور نيست که هرجا ادغامي صورت گرفت یک مسیر ترافیکی حلقوی یا اصطلاحاً رينگ به شبکه معابر شهر اضافه شود. در شبکه معابر سواره شهری برای هر معبر جدید در هر سطحی ابتدا بايد مطالعات ترافيکي آن انجام و نياز شهر به آن معبر سنجیده شود. حلقه ترافیکی یا همان رینگ را میتوان حد نهایی از نیاز یک شبکه شهری در سلسله مراتب شبکه ارزیابی کرد که پیشنهاد ایجاد آن در طرح جامع به عوامل متعددی وابسته و مرتبط است. همانطور که پیشتر هم عرض کردم مراحل تهیه طرح جامع در دست انجام است و تعیین تکلیف بسیاری از موضوعات به تکمیل فرایند تهیه، بررسی و تصویب طرح موکول میباشد.
مشکل ديگري که در همدان جدي است قيمت مسکن و کمبود زمين است. دليل اينکه اقتصاد مسکن در همدان به ساير بخشها سنگيني ميکند و بخش عمده سرمايهگذاريها به اين سمت گرايش دارد چيست؟
از مجموع مطالعات و بررسیهای انجام شده میتوان گفت که مشکل جدی همدان وضعیت اقتصادی است. اشتغال عمده در شهر همدان در حوزه خدمات است. صنعت در همدان حرفي براي گفتن ندارد، کشاورزي بهخاطره مکانيزه و نوين نبودن رشد مطلوبی نداشته است. در بخش خدمات جدای از بهداشت و درمان و آموزش عالی، گردشگری هنوز جایگاه لازم خود را پیدا نکرده و ضعف و نقص و کمبود زيرساختهاي لازم در این عرصه مشهود است. طبعاً در چنین اوضاعی برای زمین و مسکن عرصه گستردهای ایجاد میشود و این بخش از فعالیتها نقش جدی و پر باری پیدا میکند. وقتی زمین و ساختمان به کالاي سرمايهاي تبدیل شد اوضاع مسکن آشفته میشود. در همدان چنین شده و اگر فکر اساسی برای چگونگی رشد آتی اقتصادی شهر صورت نگیرد آین آشفتگی به بحران تبدیل میشود که تأثیر منفی آن دامن شهر در همه زمینههای رشد و توسعه را خواهد گرفت. از تبعات نبود اقتصاد مولد و فعال در همدان مهاجرت تحصيلکردههای متخصص است که آمار آن در همدان بالاست چون اينجا جايي براي عرضه تخصصشان ندارند.
پيشنهاد شما براي حل مشکل اقتصاد همدان چيست؟
انجام یک کار مطالعاتی مجزا و تخصصی اقتصادی چاره کار است. این کار را باید به عهده مشاوران و کارشناسان متخصص زبده اقتصادی واگذاشت. اگر اين مطالعات انجام نشود و خروجی آن عملیاتی نشود شهر همدان از توسعهای که مورد آرزوی مردم و مدیران و دلسوزان است وا میماند. طرح جامع قادر است فقط در عرصههای مشخص و در مقیاس محدود برخی جوانب توسعهای شهر را جوابگو باشد. اقتصاد کلان شهر موتور محرکه رشد و توسعه همه جانبه شهر است که باید به تفصیل مطالعه، بررسی و تحلیل شود و دست آخر نقش و جایگاه شهر را در روند توسعه تعیین کند. انجام این کار نیاز به عزم جدی و تخصیص بودجه کافی مطالعاتی دارد والا نیروی متخصص آن در کشور وجود دارد و ازجمله متخصصان شناخته شده در سطح ملی که ضمناً بومی استان هم هستند کم نیست. کافی است فارغ از نگاه گزینشی تیم را تشکیل داد و با آنها قرارداد بست. این تیم در قالب مطالعه جامع، سو گیری آينده اقتصادي همدان را تعیین خواهد کرد و جهتگیری سرمایهگذاری و راههای جذب سرمایههای بومی و غیر بومی و زمینههای اشتغالزایی را معرفی خواهد کرد و بالاخره امکان جلب متخصصین بومی را فراهم میسازد. به امید تحقق این امر.