نوجوانی یکی از دورههای مهم تکاملی و بلوغ در انسان از نظر تغییرات مهم جسمی و روحی به شمار میرود و درواقع پایهگذاری به منظور انتقال از دوران کودکی به بزرگسالی است. با توجه به ویژگیهای نوجوانی و جوانی که شامل نوگرایی، ریسک پذیری و روحیه خوش بینی ومثبت اندیشی است، آمادگی بیشتری برای پذیرش این سنتهای نو در آنها پدید میآید که بر رفتارهای بهداشتی و سالم و غیر بهداشتی و ناسالم این قشر از جامعه تأثیر میگذارد. برخی از عوامل نظیر تغذیه مناسب و فعالیتهای ورزشی، تأثیرات مثبت به جای گذاشته و روند رشد آنان را در نهایت تسریع و تسهیل میکنند درحالی که برخی دیگر از این عوامل بازدارنده یا محدوده کننده جریان رشد شناخته میشود. رفتارهای سوء بهداشتی نظیر مصرف مواد مخدر یا سوء تغذیهای از این دسته عوامل شمرده میشوند.
بدیهی است برخورداری از یک مرحله انتقالی سالم با عواملی از قبیل دامنه اطلاعات، دسترسی به آموزش و خدمات درمانی، مشارکتهای اجتماعی و رفتارهای کسب شده در دوران نوجوانی ارتباط دارد؛ لذا سرمایه گذاری روی این گروه بسیار حایز اهمیت بوده؛ زیرا یکی از مؤثرترین راهبردهای دستیابی به اهداف توسعه پایدار در بهبود وضعیت اقتصادی خانواده و جامعه است. بحران اقتصادی بر سلامت مردم و دسترسی و برخورداری آنها از امکانات خدماتی بسیار تأثیرگذار است. از اینرو لزوم تغییر در سیستمهای سلامت مهم است، زیرا شیوههای سالمتر زندگی باید ترویج داده شوند.
در این بین نکته قابل تأمل بعد از در پیشگرفتن سیاستهای مناسب یادگیری نقش بسیار مهمی در تکامل افراد دارد که خود به عنوان فرایند اکتساب دانش، مهارتها، عادات از طریق تجارب، آزمایش، مشاهده و آموزش تعریف میشود. وضعیت تکامل هر کودک و نوجوان میتواند بر یادگیری جاری و آتی او تأثیربگذار و آنرا تسهیل نماید و یا از آن ممانعت به عمل آورد.
در دنیای مدرن روشهای سنتی پاسخگوی نیازهای نوجوانان و جوانان نبوده و میبایست با خلاقیت و نوآوری، توسعه شیوههای هم زیستی و مشارکتی، مداخله مؤثر و راهکارهای سازندهای برای مرتفع کردن چالشهای این گروه در نظر گرفته شود که آموزش رسانهای بهدلیل فراگیری عمومی و قدرت تکرار، توان الگوسازی و امکانات پیگیری همیشه مورد توجه متخصصان امر سلامت بوده است. بدیهی است که سازنده انسان تجارب دوران کودکی و نوجوانی اوست. غالب تصادفها و آسیبهایی که برای افراد پدید میآید و امنیت و کفایت شخصی افراد را به مخاطره میاندازد مربوط به تجارب دوران کودکی و نوجوانی و مشکلات زندگی و مسائل آن در مراحل مختلف حیات او در جامعه و انعکاسی از تضادها و تجربه های تلخ و کشمکشها در سنین اولیه است و فروغ یا تاریکی حیات اغلب به این مرحله مربوط میشود.
به گزارش همدانپیام به بهانه روز نوجوان گفتوگویی با چند نوجوان انجام دادیم و از دغدغه و حال و هوای این روزهای آنان پرسیدیم البته گفت وگویی با والدینم هم شکل گرفت و آنها به نکات خوبی مانند نوجوانان در جامعه دیده نمیشوند اشاره کردند که در ادامه میخوانید.
نوجوونای امروزی بیشتر تو فاز عشق و عاشقان هستند
یک نوجوان میگوید: الان چیزی که به ذهنم رسید اینکه نوجوونای امروزی بیشتر تو فاز عشق و عاشقان هستند یه جورایی تیپ و قیافه و پول و رؤیا پردازی و بعید میدونم دغدغهای برای آینده داشته باشند.
حمید رضا یک جوان 22 ساله است که درباره نوجوانان امروز اینگونه میگوید: نوجوانها هم مثل ما باید از همین الان به این نکته توجه داشته باشند که فرصتهای شغلی که بعد از درس خوندن و خدمت رفتن براشون نیست و باید خانهنشین باشند.
سامان نوجوان 12 ساله هم میگوید: من سعی میکنم با تفریح و... از دوره نوجوانی لذت ببرم چون به مرز جوانی برسم دغدغههاش دانشگاه و بعدش نداشتن شغل میاد سراغم و مانند خیلی از جوونهای امروز افسرده میشم!پس فعلاً تا کسی به ما کاری نداره ما هم کار خودمون رو بکنیم.
جوان دیگری هم معتقد است: نوجوانان در سنینی قرار دارند که به گفته خودمان الکی خوش هستند زمانیکه میرسند به 19 تا20 اون موقع یه ذره به فکر آینده میافتند. که اونم واسه پسرا بیشتر به خاطر سربازیه واسه دخترا هم به خاطر اینه که خواستگار میاد براشونو به قول معروف دم بخت میشن!
مادری که یک دختر نوجوان دارد هم اینگونه اظهار نظر میکند: به نظرم اگر بشه یه نوجوونو تو سن 13 و 14 سالگی به چیزای خوب پایبند کرد میشه آینده خوبی براش ترسیم کرد در حال حاضر که همه نوجوونا تو نت سرگرمن وتوقعی ازشون نیست!
نوع لباس دغدغه نوجوانان
شهروند دیگری نوع لباس را دغدغه نوجوانان امروزی میداند و میگوید: اینکه چه لباسی بپوشم؟ این هم یکی دیگر از سؤالاتی است که همیشه جوانان از والدینشان میپرسند. چندین دست لباس دارند، ولی موقع انتخاب لباس متحیرند که چه لباسی بپوشند. نوجوان از هیچ لباسی برای مدت طولانی راضی نیست و فکر میکند که اگر هر روز لباس جدیدی برایش بخرند، وضعش از آنچه هست، بهتر میشود. مرتباً به سر و وضعش میرسد، این لباس را نپوشیده، آن یکی را امتحان میکند. هنوز از پیراهنی استفاده نکرده به بهانه قشنگ نبودن، آن را به کناری میاندازد یا به دوست تازهاش میبخشد. از شلوارهای نخی و پشمی بیزار است. بیشتر دور و بر شلوار جین پرسه میزند و تا بالاخره چند تایی دست و پا نکند، دست از تلاش برنمی دارد.
البته عدهای دیگر، اصلاً به سر و وضع خود اهمیت نمیدهند. هر چه دم دستشان میآید، می پوشند و دنبال مُد و این جور چیزها نیستند و به هر چه برسند، قانعاند، آنها بس که از ریخت و قیافه خویش بیزارند، هیچ فکر نمیکنند با پوشیدن لباس و یا تغییر آن بهتر میشوند؛ بنابراین به کلی همه چیز را رها میکنند. آنچه مسلم است، بیشتر این واکنشها طبیعی و اقتضای سن آنهاست. والدین وقتی به طبیعی بودن این گونه عکس العملها واقف باشند، صبوری لازم را برای تغییرات خواهند داشت و در مقابل چنین رفتارهایی برخوردهای از پیش تعیین شده انتخاب خواهند کرد.
متأسفانه پیروی از مُد و پوشیدن لباسهای ناهمگون، نوعی واکنش ستیزه جویانه نوجوانان نسبت به مسائل و موضوعاتی است که در جامعه میگذرد و آنها با این مسائل مخالفند و به این ترتیب، ناخشنودی خود را ابراز میدارند. پیروی از مُد گاهی هم، وسیلهای برای اعلام جنگ به بزرگترها و احتمالاً دهن کجی به اجتماع است. نوجوان میخواهد به نوعی ناسازگاری خود را با محیط ابراز کند، چون راهی نمی یابد، ناچار به پیروی از مُد که یکی از این وسیله هاست متوسل میشود. بعضی از نوجوانان بدان لحاظ دنبال مُد میروند، چون مایلند مورد توجه قرار گیرند.
مادر یک دانش آموز 14 ساله هم اینگونه اظهار نظر میکند: نوجوانی به عقیده من حساسترین بخش زندگی یک فرد محسوب میشود زیرا شخصیت اصلی در این دوره شکل میگیرد و اینکه یک فرد موفق باشد یا نه از نوجوانی تأثیر میپزیرد.
به اعتقاد اطهری نوجوانان در یک دوگانگی شخصیتی به سر میبرند رفتار آنها نه در بخش کودک و نه جوانان است ؛البته تأکید بیشتر جامعه ما بر جوانان و کودکان است نوجوانان چندان دیده نمیشود این افراد در موقیعت کودک و بزرگی مانده است؛ بنابراین از ثبات رفتاری لازم برخوردار نیستند.
دلیل رفتارهای ناپخته را میتوان در نبود آموزش از سوی مدرسه و خانوداه دانست.
او می افزاید: من و همسرم به عنوان پدر و مادری که اهل مطالعه هم هستیم هنوز نمیدانیم با یک نوجوان چگونه رفتار کنیم حتی نمی دانیم از کجا باید مشاوره بگیریم به عقیده من باید نکات آموزشی در این زمینه در سرفصلهای آموزشی دیده شود.
به طبع هر چه ميزان اختلافات ميان والدين با نوجوانان بيشتر باشد رفتارهاي ناسازگارانه ضد اجتماعي را براي آنان به ارمغان ميآورد صفاتي چون : مسئوليت ، عشق ،پايداري ،استقلال تنها از فردي تراوش ميكند كه داراي خود باوري مثبت و روابط خوب اعضا يك خانواده باشد و به دنبال روابط خوب ،احساس امنيت است كه فضاي خانه را براي افراد سرشار از محبت ميكند و افراد از طريق آن عامل است كه هويت خودرا توسعه ميدهند.