به گفته محققان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان، گسترش تولیدات کشاورزی و کاهش نزولات آسمانی در سال های اخیر موجب افت سطح آب های زیرزمینی استان همدان شده است لذا توسعه آبیارهای نوین در این برهه از زمان نجات بخش منابع آبی و خاکی است.
آنها معتقدند، دشتهای این استان سالانه با یک متر افت مواجه هستند و ۱۳ دشت نیز در وضعیت ممنوعه و یکی از دشت های استان در وضعیت ممنوعه بحرانی قرار دارند.
از طرف دیگر در استان همدان سه حوزه آبریز اصلی وجود دارد و حجم آب رودخانه های استان ۵۳۰ میلیون متر مکعب بوده و سالانه ۲۵۰ متر مکعب با کسری مخزن در استان مواجه هستیم.
در همین راستا لازمه جلوگیری از بحران آب، بالا بردن میزان بهره وری از این محصول است که موجب می شود مصرف آب کاهش یابد و این مهم زمانی میتواند محقق شود که برنامه ریزان با استفاده از دانش مدیریتی، استفاده از فناوری های نوین و کمک به کشاورز برنامه های خود را تدوین کنند.
بنا به گفته عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات، منابع طبیعی و کشاورزی همدان، برای کم کردن میزان مصرف آب لازم است افزون بر بالا بردن بازدهی آب، روش های نوینی برای آبیاری در دستور کار قرار گیرد و شیوه انتقال آب نیز اصلاح شود؛ راهکاری که در همدان با راهبرد اجرای طرح آبیاری زیرسطحی برای نخستین بار در کشور همراه شد.
به گزارش ايرنا، علی قدمی فیروز آبادی معتقد است در استان همدان به دلیل اضافه برداشتهایی که از منابع زیرزمینی صورت گرفته سالانه ۹۰ سانتیمتر تا یک متر افت سطح ایستابی داریم که یکی از روش هایی که میتواند با این معضل مقابله کند افزایش بهرهوری مصرف آب است.
وی میگوید بهرهوری آب در مزارع همدان 6/1 کیلوگرم بر مترمکعب است و این در حالی است که بهرهوری مصرف آب در کشور43/1 کیلوگرم بر مترمکعب است که استفاده از سیستم آبیاری نوین در این استان در کاهش مصرف تاثر گذار بوده است.
قدمی فیروزآبادی با اشاره به اینکه بیش از ۹۰ درصد مزارع استان به سیستمهای نوین آبیاری مجهز شدهاند، بیان کرد: از ۱۶۵ هزار هکتار اراضی مستعد آبیاری تحت فشار استان همدان ۱۵۵ هزار هکتار آبیاری تحت فشار اجرا شده است.
عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان گفت: با توجه به تغییر اقلیم در استان آبیاری بارانی جوابگو نیست و باید آبیاری میکرو را در برنامه قرار دهیم.
قدمی فیروزآبادی خاطرنشان کرد: کشت زیر سطحی برای نخستین بار در مزرعه یونجه این مرکز به وسعت یک هکتار انجام شد چرا که یونجه یکی از محصولات پرآببر است.
وی خاطرنشان کرد: طرح تحقیقاتی آبیاری زیرسطحی یونجه از سال های گذشته در برخی مناطق کشور و استان همدان اجرا شده است.
قدمی فیروزآبادی با بیان اینکه کاهش میزان مصرف آب در آبیاری زیرسطحی مزارع یونجه به کمتر از هفت هزار مترمکعب در هکتار می رسد، یادآوری کرد که در روشهای دیگر این میزان ۱۶ هزار مترمکعب برآورد شده است.
وی با بیان اینکه در روش آبیاری زیرسطحی از تبخیر آب جلوگیری میشود، ادامه داد: جلوگیری از تلفات تبخیر، روان آب سطحی، تلفات نشتی و عمقی آب از مزایای آبیاری زیرسطحی است.
این استادیار دانشگاه افزایش عملکرد محصول یونجه را از دیگر مزایای آبیاری زیرسطحی این محصول دانست و بیان کرد: افزایش کمی و کیفی محصول یکی از مزیتهای آبیاری زیرسطحی در یونجه است بهطوریکه در این روش علاوه بر افزایش عملکرد افزایش کیفیت محصول را خواهیم داشت.
قدمی فیروزآبادی با اشاره به اینکه در آبیاری زیرسطحی مواد غذایی و آب دقیقا به پای ریشه گیاه تزریق میشود، گفت: کاهش هزینه های کارگری، جلوگیری از سرقت تجهیزات آبیاری، کاهش مصرف انرژی از دیگر مزایای سیستم آبیاری زیرسطحی است.
وی هزینه اجرای آبیاری زیرسطحی در هر هکتار را ۶۵۰ میلیون ریال ذکر کرد و افزود: با افزایش سطح زیرکشت، هزینهها سرشکن میشود و حتی به ۴۰۰ میلیون ریال هم میرسد.
همدان رتبه ششم تولید شکر کشور
عضو هیأت علمی و رئیس بخش چغندرقند مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان نیز گفت: چغندرقند از جمله مهمترین محصولات راهبردی در کشور است و ۶۰ درصد شکر کشور از چغندرقند تولید میشود.
مهدی حسنی با بیان اینکه سالانه ۲.۵ میلیون تن شکر در کشور مورد نیاز است که ۴۰ درصد آن از طریق نیشکر خوزستان تولید میشود، گفت: همدان یکی از مستعدترین شهرهای تولید چغندرقند است و رتبه ششم تولید این محصول را به خود اختصاص داده است.
وي اظهارکرد: برای تولید ارقام مقاوم باید منابع مقاومت را شناسایی کنیم که در این راستا ارقام مختلف چغندر قند در میکروپلاتها کشت شده و مقاومت گیاه نسبت به بیماری ریزوکتونیا را بررسی میکنیم.
حسنی ادامه داد: در نهایت ارقام مقاوم به عنوان منابع ژنتیکی برای تلاقی و تولید هیبرید مقاوم استفاده میشود.
حسنی با اشاره به اینکه چغندرقند یک محصول پر آببر است، بیان کرد: در آبیاری غرقابی مزارع چغندرقند ۱۲ هزار مترمکعب آب در هر هکتار مصرف میشود اما در سیستم آبیاری که به کشاورزان چغندرکار توصیه میشود آبیاری قطرهای است که مصرف آب را به نصف کاهش میدهد.
وی با بیان اینکه آبیاری قطرهای باعث افزایش کارایی، عملکرد و مقاومت به بیماریهای چغندرقند شده است، ادامه داد: با وجود اینکه چغندرقند یک محصول پرآببر است اما کارایی چغندرقند در مصرف آب بسیار خوب بوده به طوریکه ضریب تبدیل چغندرقند خوب است.
