ساعت ۷:00 صبح یکی از روزهای اول آذر است؛ پیرمردهای زیادی کیسه و گونی به دست با لباسهای نهچندان نو و البته مندرس منتظرند.
پیرمردهای «لبِ خیابان» به ردیف ایستاده و نشسته بر زمین و یا تکیه بر جدول کنار خیابان، امید دارند که کسی خواهد آمد و آنها را برای کار با خود خواهد برد. اما خیلی از روزها تا غروب چشمانتظار مینشینند و دست خالی به خانه برمیگردند. پیرمرد ایستگاه شریعتی سالهاست که از سن بازنشستگی گذشتهاشت، اما هنوز مجبور است کار کنند و پول به خانه ببرند.
استراحت، تفریح، سرگرمی و مسافرت برای پیرمردهای کارگر، رفتن به سر کار و به دست آوردن روزی آن روزشان است.
سن سالمندی در جوامع مختلف متفاوت است. در کشور ما سن سالمندی ۶۰ سالگی است و حتی پیشنها داده اند که بیشتر هم بشود.. در ایران و استان ما تنها انجام چند حرکت نمادین و نشست درباره سالمند، همه کاری است که برای آنها به جای برنامهریزی اساسی انجام میشود. سالمندی مرحلهای از زندگی است که هرکدام از ما به شرط عبور از حوادث مختلف، به آن میرسیم. دورهای که بسیاری از اتفاقات از جمله از دست دادن همسر، تنهایی، از دستدادن سلامت جسمی و روحی و وابستگیهای مختلف در آن رخ میدهد. پیر شدن و سالمندی در واقع دورهای از زندگی است که با احساس کمبودهای مختلف پر میشود.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان اینکه «دولت مکلّف است طبق قوانین از محل درامدهای عمومی و درامدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت های مالی فوق را برای یک یک افراد کشور تأمین کند.» تاکید کرد : «آنچه که مشهود است هم کودکان و هم سالمندان درگیر کار در خیابان یا مکان های عمومی هستند تا بتوانند بخشی از هزینه های زندگیشان را تأمین کنند و این نگران کننده است».
سید حسن موسوی چلک در گفتگو با سلامت نیوز درباره وضعیت سالمندان در ایران با بیان اینکه سالمندان در تمامی جوامع نیازمند توجه و حمایت ویژه تر هستند گفت:« سالمندان در کشورمان به چند گروه تقسیم میشوند، یک گروه سالمندانی هستند که تحت پوشش صندوق های بیمه ای هستند و مستمری دریافت میکنند و یک چتر حمایتی حداقلی دارند البته یکی از گروههایی که بیشترین اعتراضات را نسبت به پایین بودن حقوق دریافتی خود طی سال های گذشته داشته اند، بازنشستگان هستند. حتی آنهایی هم که چتر حمایتی دارند بیشتر ناراضی هستند و اعتراضات بازنشستگان در دو سه سال اخیر چه از میان قشر معلمان و چه کارگران و سایر اقشار دیگر، گویای نارضایتی آنها از وضعیت نابسمانشان است.»
2/5میلیون سالمند هیچ حمایتی دریافت نمیکنند
وی با انتقاد ازنبود آمار دقیق از میزان سالمندان فقیر در کشور گفت:«چند سال قبل معاون اسبق وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دولت قبل آماری از بانک اطلاعاتی رفاه ایرانیان اعلام کرد:که بنابر این آمار جمعیت 2میلیون و 300 هزار نفر از سالمندان، تحت پوشش هیچ نوع چتر حمایتی اجتماعی نیستند این آمار مربوط به اوایل دوران کرونا بود و بعد از آن دیگر آمار جدیدی ندیده ایم».
سالمندانی که تکدیگری و دستفروشی میکنند
وی درباره سالمندان دستفروش گفت:« حتی سالمندانی که نیازمند هستند و تحت پوشش بهزیستی و کمیتهامداد هستند و حتی کمک های غیرمستمر هم دریافت میکنند این حمایت ها با نیاز واقعی این دسته از سالمندان با توجه به تورم بالا و گرانیها تفاوت معناداری دارد و لذا وقتی ساختار رفاه و تأمین اجتماعی پاسخگوی نیازها و هزینههای آنها نیست، مجبورند به طریقی امرار معاش کنند که یا به تکدیگری روی میآورند یا دستفروشی میکنند یا بر سر چهار راهها شیشههای ماشینها را پاک میکنند و با توجه به اینکه در کدام استان زندگی میکنند فعالیتهایی را انجام میدهند تا بتوانند بخشی از هزینههای زندگیشان را از این طریق تأمین کنند. لذا نمیتوان از دستفروشی این افراد ایراد گرفت بلاخره باید هزینههای زندگیشان را تأمین کنند.»
وی تاکید کرد:« دلیل اینکه برخی سالمندان به اجبار به تکدیگری یا دستفروشی روی میآورند این است که نتوانسته ایم اصل 29 قانون اساسی را در مورد آنها رعایت کنیم. که طبق این اصل «برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، از کارافتادگی، بی سرپرستی، در راه ماندگی، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشکی به صورت بیمه و غیره حقی است همگانی. دولت مکلّف است طبق قوانین از محل درامدهای عمومی و درامدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت های مالی فوق را برای یک یک افراد کشور تأمین کند.»
یکی از مؤلفه های این اصل همانطور که اشاره شد موضوع پیری است و از طرف دیگر تأمین رفاه اجتماعی برای این گروه از جامعه در این اصل مطرح شده است وقتی ما نتوانستیم اصل 29 قانون اساسی را درباره سالمندان به گونه ای اجرا کنیم که امنیت خاطر همه جانبه داشته باشند که امنیت اقتصادی یکی از این جنبه ها است باید منتظر ظهور و بروز پدیده هایی مثل تکدیگری سالمندان و یا دستفروشی باشیم.»
در کنار کودکان کار با پدیده سالمندان کار و خیابان مواجهیم
وی گفت:« سالمند وقتی می بیند حتی اگر تحت پوشش باشد اما قطرهای از دریای نیازهایش تأمین نمیشودبه ناچار راههای دیگری برای تأمین نیازهایش انتخاب میکند کسی هم نمیتواند منکر شود که چه سالمند و چه اکثر بازنشستگان کشور حال و روز خوبی ندارند. هیچ سرشماری از سالمندان دستفروش و سالمندانی که تکدیگری میکنند نشده است و هر عددی که سازمان ها ارائه میکنند براساس مراجعه کنندگانشان است اینکه ما هیچ آماری از این دسته از سالمندان نداریم خود یک پیام از بی تفاوتی مسئولان در برابر جمعیت سالمند کشور است».
وی در ادامه گفت:« آنچه که مشهود است هم کودکان و هم سالمندان درگیر کار در خیابان یا مکانهای عمومی هستند تا بتوانند بخشی از هزینههای زندگی شان را تأمین کنند و این نگران کننده است. در قرآن آیات 23 و 24 سوره بنی اسرائیل داریم که به فرزندان تأکید میکند که در برابر والدین سالمند پر و بال تکریم بگسترانید این در حالی است که ما متاسفانه در جامعه با انواع سالمندان فقیر و دستفروش و سالمندان کار و خیابان مواجه هستیم.»
دوران بازنشستگی شروع اول بدبختی سالمندان است
وی افزود:«امروز سالمندان کشور تقریبا با حوزه رفاه اجتماعی غریبه هستند. در دنیا از دوران سالمندی به عنوان دوران طلایی یاد میشود دورانی که سالمندان به تفریح و سفر می پردازند و تجاربشان را منتقل میکنند ولی ما در کشور ما حتی سالمندانی که بازنشسته می شوند این دوران شروع اول بدبختی آنها است».
سالمندی دغدغه سیاستگذاران نیست
وی درباره سند ملی سالمندان گفت: «سالمندی دغدغه سیاستگذاران به معنایی که در عمل خودش را نشان دهد نیست. ما سیاستهای کلی جمعیت را داریم که در آن یک بند مربوط به سالمندان است یا در سیاستهای کلی خانواده یا سیاستهای کلی سلامت به سالمندان پرداخته شده است. ولی آنچه که مشخص است در عمل باید ببینیم چه اقداماتی صورت گرفته است. یک بخشی از سند ملی سالمندان را وزارت بهداشت تهیه کرده است و یک بخشی را دبیرخانه شورای ملی سالمندان در سازمان بهزیستی تهیه کرده است. اما این سازمانها مدیران مسئول و آگاه، به قوانین و وظایفشان منصوب نمیکنند».
مسئولان اجرای سند ملی سالمندان را جدی نمیگیرند
وی در ادامه گفت:«سالیان سال است جلسات شورای ملی سالمندان با حضور همه اعضای اصلی برگزار نشده است و آنها هیچ اعتقادی به مسأله سالمندان در کشور ندارند علیرغم اینکه می بینیم سرعت رشد جمعیت سالمندان در کشور رو به افزایش است و از طرف دیگر وزارت بهداشت در روز ملی جمعیت رسما اعلام کرده است پایین ترین نرخ باروری را در 50 سال اخیر در کشور داشتیم این نشان می دهد سازمان های مربوطه شرایط سخت سالمندان را جدی نگرفته اند و مطالبهگری که ضمانت اجرا داشته باشد، نداشته ایم البته پرسشگری در این شرایط خوب است اما پرسشگری و مطالبهگری در حوزه اجرای سند سالمندان به نظر بنده فاقد ضمانت اجرا است. و اگر ضمانت اجرا بر روی کاغذ داشته باشد اما در عمل اتفاقی نمیافتد و دستگاههای مربوطه اجرای این سند را جدی نمیگیرند».
