میدان مدرس و معضل ترافیکی بلوار شهید رجایی از محورهای پرتردد و مسیرهای منتهی به خروجی شهر همدان محسوب می شود که این روزها با حجم ترافیکی بالایی مواجه شده و بوق، ترافیک، وقف طولانی مدت، نه تنها گریبان رانندگان و مسافران ورودی به محدوده این میدان بلکه همه ساکنان را گرفته و صدای گلایه مردم را بالا برده است.
این چالش در بیشتر مواقع سبب کلافگی شهروندان، هدر رفت زمان آنها و حتی گاهی ایجاد نزاع و درگیری بین رانندگان و عابران در خیابانهای پرتردد میشود همچون کلاف سردرگمی است که باز کردن گرههای کور آن نیازمند برنامه ریزی، طراحی و تدابیر هوشمندانه و مدبرانه است تا از وارد کردن هرگونه لطمه جبران ناپذیر به شهر و شهروندان جلوگیری شود.
در همین راستا، مجموعههای مدیریت شهری همدان به منظور کاهش این معضل پیچیده، تدابیری را اتخاذ و پروژههایی را طراحی کردهاند تا بتوانند حتی به میزان کمی از بار ترافیکی خیابانهای پرتردد بکاهند که از جمله این طرحها و پروژهها میتوان به احداث تقاطع غیر همسطح در میدان مدرس اشاره کرد که بازتاب و واکنشهای زیادی را از سوی مسئولان استانی در بر داشته است.
میدان مدرس همدان که موضوع احداث تقاطع غیرهمسطح در آن مطرح است یکی از نقاط حساس و شریانی از جهت ارتباطی و عبور و مرور در این شهر به شمار میرود که ایجاد هر نوع طرح ترافیکی و سازه ای مانند تقاطع غیرهمسطح در این باره نیازمند بررسی دقیق و کارشناسی شده است و بدون دیدگاه و رویکرد تخصصی نمی توان تصمیم به اجرای چنین طرح هایی گرفت.
در آذرماه 1401 خبری با عنوان "میدان مدرس پل میشود" از سوی رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهر منتشر شد مبنی بر اینکه مطالعات اجرای تقاطع غیرهمسطح در میدان مدرس در مراحل پایانی است واعتبارات لازم آن در بودجه سال آینده لحاظ خواهد شد، این درحالی است که در سال گذشته نیز اعضای شورا بر این موضوع تأکید بسیاری داشتهاندوگفتهاند این تقاطع به صورت زیرگذر یا روگذر اجرا شود به طوری که اجرای این پروژه براساس مطالعات و بررسیها به تشخیص مشاور طرح است و حمایت خود را به عنوان نمایندگان مردم در پارلمان محل برای خدمت رسانی و رضایتمندی مردم در کنار شهرداری اعلام کردند.
اما سرانجام پس از گذشت چندین ماه، معاون هماهنگی عمرانی استانداری مخالفت خودش را برای اجرای تقاطع غیر همسطح مدرس در یکی از رسانهها اعلام کرد و در این خصوص اینگونه توضیح داد که کارشناسیهای لازم و تخصصی برای احداث چنین پروژهای در یکی از نقاط حساس و شریانی همدان انجام نشده است.
در پیرو این نیز، انتشار خبری با عنوان "مخالفت استانداری همدان با احداث تقاطع غیر همسطح در میدان مدرس" از زبان رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر در یکی از رسانه ها واکنش ها و بازتاب زیادی در فضای مجازی به همراه داشت استانداری در خصوص خبر تقاطع غیرهمسطح مدرس جوابیهای را منتشر کرد.
در جوابیه آمده است:
اولاً جلسات شورای هماهنگی ترافیک استان (همتا) معمولاً به ریاست معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار یا مدیرکل دفتر فنی استانداری برگزار میشود و طبق روال عادی این شورا، جلسهی بررسی طرح اجرای تقاطع غیرهمسطح شهید مدرس نیز به ریاست معاون هماهنگی امور عمرانی وقت (آقای تیموری) و بدون حضور شخص استاندار محترم برگزار گردیده و به صورت مشروط به انجام اقداماتی توسط شهرداری به تصویب رسیده و مجدداً در جلسه دیگری در همان شورای همتا و این بار به ریاست مدیرکل دفتر فنی استانداری و باز هم بدون حضور شخص جناب آقای دکتر قاسمیفرزاد استاندار محترم همدان به دلیل عدم انجام تعهدات از سوی شهرداری و برای پیشگیری از مشکلات بعدی برای مردم شریف دارالمؤمنین و دارالمجاهدین، ملغی گردیده است. فلذا ادعای واهی عضو شورای شهر مبنی تصویب از طرف استاندار و لغو آن کاملاً غلط است و وی بدون اطلاع از جزئیات موضوع، مصوبه و لغو آن را به استاندار محترم نسبت داده! که این عمل به هر دلیلی اعم از بیاطلاعی یا دلایل دیگر! از طرف عضو شورا، مذموم است.
ثانیاً همانطور که گفته شد مصوبهی شورای همتا که در اظهارات عضو شورای شهر آمده، به صورت مشروط به تصویب رسیده و با توجه به اینکه تاکنون هیچگونه پیوست تحقیقاتی برای آن از سوی شهرداری ارائه نشده، لغو شده است.
در ادامه به شرایط شورای همتا که بنا بر اعلام دبیرخانهی این شورا تاکنون هیچیک از شرایط ذیل از سوی شهرداری رفع نگردیده و مستندات آن به دبیرخانه شورای هماهنگی ترافیک استان ارسال نشده است و دلیل اصلی لغو مصوبهی قبلی نیز عدم انجام این شروط میباشد:
1- عدم ارسال پیوستهای اجرای تقاطع
2- عدم معرفی مسیر جایگزین تردد خودروها در زمان اجرای تقاطع غیر همسطح با توجه به عدم وجود معابر موازی جایگزین با ظرفیت مناسب جهت انحراف جریان ترافیک در طول دوره ساخت پروژه
3- وجود کلونیهای جمعیتی متراکم و تبعات ایمنی و اجتماعی انتقال جریان بلوار رجایی در دوره ساخت به معابر محلی با عرض کمتر از ۸ متر
4- عدم ارائه برنامه مرحلهبندی اجرایی بخشهای مختلف پروژه و برنامه انحراف ترافیکی متناسب با هر مرحله جهت کمینهسازی بروز مشکلات ناشی از تأخیر و ازدحام برای شهروندان
5- عدم ارائه برنامه اجرایی برای جابهجایی تأسیسات زیربنایی گاز، آب و سایر تأسیسات عبور خط اصلی انتقال آب شهر همدان ۲ خط ۶۰۰ مترمکعب و یک خط ۹۰۰ مترمکعب از تقاطع
6- عدم اخذ مجوز لازم از پدافند غیرعامل
7- عدم تخصیص منابع مالی مورد نیاز پروژه
با توجه به موارد فوق مصوبه ۱ یازدهمین شورای همتا به شماره ۱۱۴۲۸۱ مورخ ۱۴۰۱/۱۰/۱۸ در خصوص احداث تقاطع غیر همسطح در تقاطع مدرس لغو گردید.
در صورت اصرار شهرداری به اجرای پروژه جابجایی رفیوژ بلوار شهید رجایی، موضوع ابتدا در شورای هماهنگی ترافیک شهرستان همدان مطرح و در صورت تصویب در آن شورا و متعاقباً در شورای همتا، قابلیت اجرا دارد.
ثالثاً مطابق با نظر متخصصان امر، منطقهی میدان مدرس یکی از شریانهای اصلی شهر همدان است و ایجاد یک کارگاه عمرانی و یا گودال بزرگ در منطقه و رهاسازی فعالیت عمرانی توسط شهرداری باعث آغاز مشکلات عدیدهی احداث تقاطع غیر هم سطح و ایجاد یک پروژه فرسایشی چندین ساله خواهد شد چراکه با توجه به بافت منطقهی منوچهری و عدم معرفی مسیر جایگزین و راهکارهای پیشگیری از آسیب به زیرساختهای شهر همدان از سوی شهرداری، امکان وقوع هرگونه حادثهای در منطقه وجود دارد، لذا منطقی به نظر میرسد که از بروز حادثه جلوگیری شود.
رابعاً بر کسی پوشیده نیست که شهرداری همدان هر ماه برای تأمین حقوق چند هزار پرسنل تحت امر خود مجبور به وام گرفتن از بانک میشود و حتی پیشبینی مناسبی از هزینهی پروژه مذکور ندارد چراکه طبق برآورد کارشناسان فقط هزینهی جابجایی تأسیسات در چنین پروژهای معادل کل اعتباری است که شورای شهر و شهرداری برای اجرای این پروژه در نظر گرفتهاند!
در مورد ادعای دیگری که فرد مذکور در خصوص کمیسیون ماده ۵ در مصاحبهی خود داشته است نیز باید گفت: کمیسیون ماده پنج برای ایجاد درآمد و تغییر کاربری سرانههای عمومی و فضای سبز که ریههای شهر محسوب میشود؛ نیست و برای رفع تعارضات احتمالی در طرح تفضیلی میباشد، فلذا نگاه برخی افراد به این کمیسیون به عنوان مولد نقدینگی نشان از عدم شناخت قوانین و مقررات مدیریت شهری است!
گفتنی است در سال ۱۴۰۲ تعداد ۳۶ جلسهی کمیسیون ماده پنج در استانداری همدان برگزار شده که طبق اعلام دبیرخانه این کمیسیون در ادارهکل راه و شهرسازی، تعداد ۱۴ جلسهی آن مربوط به شهر همدان بوده است، پس عضو شورای شهر بازهم بدون اطلاع از موضوع و بدون شناخت نسبت به قوانین جاری کشور، مشکلات مالی شهرداری را به دلیل عدم برگزاری جلسات کمیسیون ماده پنج دانسته! که مشخص است چنین موضوعی نیز صحت ندارد.
از آنجایی که هدف از اجرای این پروژهها کاهش بار ترافیکی و زمان سفرهای درون شهری و همچنین ایمنسازی، کاهش تصادفات و تسهیل دسترسیهای عبوری شهروندان است، سبب شد متخصصان حوزه شهری را گرد یک میز نشانده تا پس از سالها برای رفع این معضل ترافیکی چاره اندیشی کنند اما آنطور که شواهد نشان میدهد کارشناسان و متخصصان این حوزه هنوز به یک جمعبندی واحدی برای اجرای این پروژه نرسیدهاند.
گفتنی است که در حال حاضر تمامی شهروندان این ادعا را دارند که میدان شهرک مدرس دارای مشکل ترافیکی است بنابراین پیشنهاد میشود در مرحله نخست مسأله ترافیک این منطقه توسط یک مشاور صاحب صلاحیت از لحاظ کارشناسی بررسی شود که آیا در این منطقه ترافیک وجود دارد و در صورت وجود داشتن این ترافیک در چه سطح و محدودیتی است، از همین رو انتظار میرود این موضوع با کار کارشناسی خوب و با یک افق ترسیمی آینده نگرانه ای از سوی شورای ترافیک استان پیش رود تا این پروژه در مرحله برگزاری تشریفات قانونی و با انتخاب یک مشاوره صاحب صلاحیت رنگ عملیاتی به خود بگیرد.
گزارشهای تحلیلی درباره این موضوع در شمارههای بعدی منتشر خواهد شد.
