بهمن ماه 1398 بود که همدانیها برای اخذ نشان شهر دوستدار کودک از سازمان جهانی یونیسف (صندوق کودکان ملل متحد) دست بکار شدند و رسانه ها اظهارامیدواری کردند که این شهر برای پیوستن به جمع سه هزار شهر دارای این برند جهانی تلاش کند .
اما همدان برای تبدیل شدن به شهر دوستدار کودک درهمان ابتدای راه مانده است این را ما نمیگوییم بلکه کارشناسان و شرایط موجود این مهم را تایید میکنند .
ویژگی شهرهای دوستدار کوک چیست؟
شهرهای دوستدار کودک به دلیل اینکه زیر نظر سازمان ملل و صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف) قرار دارند، برنامه محور، منظم و دارای روند مشخص هستند و برای اخذ نشان باید استانداردها به خوبی لحاظ شود.
تحقق این نشان مهم به راحتی دست یافتنی نیست و دارای یکسری معیارها است و در مرحله ابتدایی داوطلب شدن برای شهر دوستدار کودک ممکن است چهار تا پنج سال به طول می انجامد و کشور مورد نظر در صورت اجرای مناسب برنامهها بر روی نقشه یونیسف به رنگ قرمز مشخص میشود.
در پی مشاهدات میدانی و گفتوگوهایی که با کارشناسان و اساتید حوزه گردشگری مطرح شد به نظر میرسد همدان برای تبدیل شدن به شهر دوستدار کودک در همان قدمهای نخست باقی مانده است .
پیرو جلسه کمیته ملی هماهنگی شهر دوستدار کودک مورخ سیزدهم خرداد 1399 در وزارت کشور و در چارچوب همکاریهای مشترک این وزارتخانه با یونیسف برای اجرای ابتکار جهانی شهرهای دوستدار کودک در ایران، پس از بررسی نتایج ارزیابی شهرهای متقاضی پایلوت شهر دوستدار کودک، 12 شهر بر اساس ارزیابی عملکرد بهعنوان شهرهای منتخب برای پایلوت شهر دوستدار کودک انتخاب شدند که (به ترتیب الفبا) عبارتند از شهرهای اِوز، بندرعباس، تبریز، تهران، رشت، سمنان، شیراز، کرمان، گرگان، مشهد، همدان و یزد که مرحله پایلوت بودن این شهرها رسماً پس از امضای تفاهمنامه میان شهرداری شهرهای پایلوت و وزارت کشور شروع شد.
شهر دوستدار کودک محدود در اخبار رسانه و تبلیغات
متأسفانه تنها کار انجام شده در این راستا اقدامات رسانهای و تبلیغاتی است و مدیران شهری فقط پیشنهاد احداث چند پارک بهعنوان پارک کودک را دادهاند.
شهر دوستدار کودک این نیست بلکه یک رویکرد و نگرش است که میبایست از جز تا کل در ارتباط با برنامهریزی شهر همیشه پیوست در این زمینه داشته باشیم؛ بنابراین اگر شهر همدان بهدنبال آن است که در حوزه شهر دوستدار کودک ویژندسازی کند میبایست دید در برنامهریزی شهر هریک از بخشها چه کمکی میتواند به تحقق این امر کند.
معیار و ملاک اصلی در تحقق شهر دوستدار کودک این است که بر اساس روحیه و روانشناسی کودک فضای شهری را به گونهای طراحی و ساماندهی کنیم که نهایتاً منجر به امنیت و آرامش کودک شود، این موضوع از ابعاد مختلفی قابل اجرا است که یکی از مسائل آن نقش فضای سبز و پارکها بهشمار میرود.
امکانات و خدمات همه پارکها، بوستانها و فضای سبز شهری باید به گونهای طراحی و تعریف شوند که کودک بتواند بهراحتی، با آرامش خیال و با در نظر گرفتن کیفیت خاصی از امکانات آن بهرهمند شود، مثلاً در این زمینه نقش حضور خانواده به همراه فرزندان، نقشی که این فضاها میتوانند در اختیار آنها بگذارند و یا نزدیکی و دسترسی به پارکها به فضای زندگی کودکان، یکی از شاخصههای اصلی در این زمینه است.
علیرغم پیشرفتها، شهرها و محلات گذشته، بنا به تجربه قدیمیترها در کودکیهایشان، بیشتر دوستدار کودک بودند تا حال حاضر، زیرا در گذشته حداقل در محلات، فضای باز وسیعی برای کودکان وجود داشت و با هممحلهایها بازی میکردند اما امروز بهمعنای واقعی این فضای جمعی برای بازی کودکان بهویژه واحدهای همسایگی وجود ندارد، تأکید کرد: بنابراین از اولویتهای مهم دسترسی به فضاهای باز جمعی، بازی کودکان است که میتواند ما را به شهر دوستدار کودک نزدیک کند.
نکته بعدی ابزار و مبلمان شهری است که متأسفانه برای هیچ یک از گروههای سنی مناسب نیست چه برسد به گروه سنی کودکان؛ در شهر دوستدار کودک نوع صندلی، نیمکتها، نوع وسایل ورزشی و تمام ابراز و امکاناتی که در محیط شهری داریم میبایست با مقیاس کودک همخوانی داشته باشد که متأسفانه در این زمینه نیز برنامهریزی خاصی در همدان مشاهده نمیشود.
ازجمله مواردی که در مبلمان شهری شهر دوستدار کودک باید مورد توجه قرار گیرد موضوع رنگ است؛ رنگ میتواند شادی، نشاط و هیجان را در کودک افزایش دهد.
علاوه بر این ساختار کفسازی محیط شهری نیز از دیگر مؤلفههایی است که میبایست مورد توجه قرار گیرد و حتی سیستم معابر و شبکه شهرها هم از لحاظ ایمنی و امنیت باید به گونهای طراحی شوند که در خدمت کودک باشد.
در حال حاضر در دنیا شهرهایی که برای شهر کودک کار میکنند محیطهای بازی دارند که خود دارای حالت کارآفرینی و مهارتآموزی است تا بتواند خلاقیت را در کودکان شکوفا کند.
شهر دوستدار کودک، شهر یا اجتماع محلی است که در آن نظرها، نیازها، اولویتها و حقوق کودک، بخشی جداییناپذیر از سیاستها، برنامهها و تصمیمهای عمومی باشد. چشمانداز ابتکار شهر دوستدار کودک یونیسف این است که همه کودکان و جوانان باید بتوانند از کودکی و جوانی خود لذت ببرند و از طریق احقاق برابر حقوق خود در شهر و اجتماع محلیشان، تواناییهای بالقوه خود را بهطور کامل به فعل درآورند. این ابتکار، با حمایت دولتهای ملی و محلی، سازمانهای مردمنهاد، بخش خصوصی، رسانهها، دانشگاهها و با همکاری یونیسف، بیش از 30 میلیون کودک را در سه هزار شهر و جامعه محلی در بیش از 40 کشور تحت پوشش قرار داده است.
حال آنکه طبق استانداردهای اعلامشده دریافت نشان و برند شهر دوستدار کودک یونیسف زمانی صورت میگیرد که شهر مورد نظر چرخه شهر دوستدار کودک را بهصورت موفقیتآمیز تکمیل کرده باشد. یقیناً در مرحله پایلوت، شهرها بهعنوان «شهر دوستدار کودک» بهرسمیت شناخته نشده و نشان یا عنوان رسمی دریافت نمیکنند. بر این اساس همدان در کنار چند استان دیگر پایلوت اجرای طرح «شهر دوستدار کودک» شده اما بهنظر میرسد اقدامات در خور شأن این عنوان در همدان انجام نشده و راه تا رسیدن به اهداف تعیینشده بسیار است.
به هر ترتیب با توجه به آنچه گفته شد سال 99 سازمان دهیاریها و شهرداریهای وزارت کشور آییننامه اجرایی شهرهای دوستدار کودک را ابلاغ کرد در سالهای اخیر چند شهر هم با همکاری یونیسف و وزارت کشور بهعنوان پایلوت شهرهای دوستدار کودک معرفی شدند باوجود مصوبات و آییننامههای متعدد اما هنوز در شهری همچون همدان بهعنوان یکی از کاندیداها در این عرصه خبری از دوستدار کودک شدن نیست. حال آنکه در همان سال شورای عالی معماری و شهرسازی الزامات و ضوابط عام شهر دوستدار کودک را تصویب کرد.
تعداد محدودی از خانه های بازی، محیط های دوستدار کودک، عدم وجود فرهنگسراهای فعال کودک، کمبود فضاهای آموزش غیر رسمی و نیز تعداد بسیار محدودی از راهنمایان گردشگری تخصصی کودک نشان از ضعف در بدنه مقصد دوستدار کودک دارد که امید است با تفکرات و تصمیمات خوب مدیریت شهری مرتفع شود و گردشگری کودک در این مقصد ارتقا یابد.
اگر سری به محدوده بازی کودکان پارک مردم حتی پارک کودک همدان بزنید متوجه میشود که کفپوشها در برخی از مناطق مناسب بود و یا تعداد آن به لحاظ استقبال کودکان آنقدر کم است که بیشتر بساط دعوای کودکان را فراهم کرده تا بازی آنها، از طرفی اما بازهم مشکل روشنایی و ایمنی وسایل قابل رؤیت است.
بر خلاف آنکه همدان شهری با محوریت پیاده راه است اما توجه به کودکان به لحاظ مبلمان شهری، رنگآمیزیها، غرفههای کتابخوانی و دیگر موارد مشاهده نمیشود کوتاه سخن آنکه شهر همدان در شعار شهر دوستدار کودک است و بس .....
سیاستگذاریهای شهر دوستدار کودک در همدان سیاستهای درستی نبوده است و همه وعده ها در کاغذ و جلسات مانده است .
مدیران شهری همدان میگفتند تلاشهای زیادی میشود که همدان به شهر دوستدار کودک تبدیل شود اما آنچه انتظار میرود از شهر دوستدار کودک در همدان محقق نشد .
