16 تا 22 مهرماه هر سال را هفته ملی کودک مینامند و شعار این هفته را در سال جاری «حال خوش کودکی، رنگ خوش زندگی» انتخاب کردند. 2روز ابتدایی این هفته «کودک، صلح، بازی و نشاط» و «کودک، حقوق اجتماعی، آموزش، امنیت و سلامت» نامگذاری شده که ارتباط مستقیمی با محل زندگی کودکان دارد. شاید این شعارها را بتوان تفسیری از شهر دوستدار کودک دانست که یونیسف مطرح کرده و به همین بهانه گریزی به اقدامات همدان در این حوزه بزنیم.
براساس آمار رسمی کشور در سال 1395، 24درصد از کل جمعیت کشور را جمعیت زیر 18سال یعنی قشر کودک و نوجوان تشکیل میدهد. این جمعیت یعنی 19میلیون نفر جامعه هدف شهرهای دوستدار کودک محسوب میَشوند. از بین 9کلانشهر، ۳۱مرکز استان، ۱۴۰۰ شهر و ۳۸هزار روستا و دهیاری کشور تاکنون فقط 12شهر در فهرست شهرهای پایلوت دوستدار کودک قرار گرفتهاند، اما آنطور که مهدی جمالینژاد، معاون عمران و توسعه شهری و روستائی وزیر کشور عنوان میکند دستورالعمل شهرهای دوستدار کودک در سازمان شهرداریها و دهیاریها تهیه و سال 97به همه شهرها ابلاغ شده است.
حدود یک دهه است که طرح شهر دوستدار کودک به طور جدی در سطح کشور عنوان شده و سال 96 بود که در انتخابات شورای پنجم شهر همدان همین موضوع مطرح و بعدها با پیگیری کمیسیون فرهنگی شورای شهر از تابستان ۹۷ کارگروه شهر دوستدار کودک در مرکز مطالعات شورای شهر تشکیل شد.
شهر دوستدار کودک، چه شهری است؟
طبق تعریف یونیسف، شهر دوستدار کودک یعنی «شهر یا اجتماع محلی که در آن نظرها، نیازها، اولویتها و حقوق کودک، بخشی جداییناپذیر از سیاستها، برنامهها و تصمیمهای عمومی باشد. تا همه کودکان و جوانان بتوانند از کودکی و جوانی خود لذت ببرند و از طریق احقاق برابر حقوق خود در شهر و اجتماع محلیشان، تواناییهای بالقوه خود را بهطور کامل به فعل درآورند.
از نظر یونیسف شهر دوستدار کودک باید به مشارکت و تأثیر کودکان در تصمیمات شهر، اظهار نظر آنها درباره شهر دلخواه خودشان، مشارکت در زندگی خانوادگی، محلی و اجتماع، بهرهمندی از امکانات اساسی مانند مراقبتهای بهداشتی و آموزشی، نوشیدن آب سالم و دسترسی به پاکیزگی مناسب، محافظت از استثمار، خشونت و کودکآزاری، تأمین عبور و مرور تنها و ایمن از خیابانها و امکان دیدار و بازی با دوستان، داشتن فضای سبز برای حیوانات و گیاهان، زندگی در محیط بدون آلودگی، شرکت در مراسم فرهنگی و اجتماعی و بودن یک شهروند برابر با دسترسی به همه امکانات صرف نظر از نژاد، مذهب، جنسیت، درآمد یا ناتوانی متعهد باشد.
گامهای همدان برای شهر دوستدار کودک
معاون شهرسازی و معماری شهرداری همدان فرایند شهر دوستدار کودک را یک فرایند جهانی عنوان کرد که بهتازگی شکل و رنگ بهتری در دنیا به خود گرفته است.
امیر فتحیاننسب با تأکید بر اینکه ایران از قوانینی که یونسکو برای ایجاد شهرهای دوستدار کودک برنامهریزی کرده، پیروی میکند، گفت: یکسری ضوابط به ما ابلاغ شده و شهرداری همدان فرایند کاندیداتوری و پایلوت شدن و گرفتن شهر دوستدار کودک را آغاز کرده است.
وی بچههایی با نیازهای ویژه، کمتوان جسمی و حرکتی و با سطح اقتصادی پایین را از اهداءف اصلی شهر دوستدار کودک عنوان کرد و گفت: اطلس کودکان تهیه و پارک خلاقیت و مهارت نیز طراحی شده که نخستین نوع آن در کشور است.
فتحیاننسب با بیان اینکه حدود ۹۰ شهر ایران برای این عنوان کاندید شدهاند، ادامه داد: براساس بررسیها، همدان به عنوان کاندیدای شهر دوستدار کودک انتخاب و برنامهریزی شده و امیدواریم در سالهای آینده اقدامات مؤثری برای حضور بچهها در شهر اتفاق بیفتد تا از کاندیداتوری به پایلوت شهر دوستدار کودک برسیم.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری همدان پیشبینی کرد که تا ۱۰ سال آینده همدان شهری باشد که بچههای آن آرامش بهتری داشته باشند و مبلمان شهری و پیادهروها و پارکهای مناسب برای این قشر وجود داشته باشد.
فتحیاننسب افزود: پس از پایلوت بودن به نشان شهر دوستدار کودک میرسیم؛ سال آینده قدرت پایلوت بودن را خواهیم داشت و ظرف 3 یا 4 سال به نشان شهر دوستدار کودک میرسیم.
در شهر همدان متأسفانه چشمانداز امیدوارکنندهای در پیگیری و اجرای برنامههای دوستدار کودک مانند ایجاد فضاهای بازی برای کودکان با نیازهای ویژه، ایمنسازی عبور و مرور، اجرای مراسم خاص کودکان، ساخت اتاقهای مادر و کودک و سایر طرحهای الزامی شهر دوستدار کودک وجود ندارد و تبدیل همدان به یک شهر دوستدار کودک بسیار دور و دستنیافتنی به نظر میرسد.
برای اینکه طبق پیشبینیها همدان در 10 سال آینده به شهری مناسب برای کودکان تبدیل شود، رویکرد متولیان امر نسبت به کودک و نوجوان باید تغییر کند، آنها باید پیش از هر چیز کودک و نوجوان را بهعنوان شهروند بپذیرند و سهم و حقوق آنها را متناسب با جمعیت رعایت کنند و در نظام برنامهریزی و بودجهریزی مدنظر داشته باشند.
