فصل نقل و انتقالات فوتبال ایران در شرایطی سپری میشود که مشکلات زیادی در این بازار آشفته به چشم میخورد. مشکلاتی که بخش عمده آن ناشی از دولتی بودن باشگاهها و خرج از جیب دولت است.
نقل و انتقالات دوره نخست در فوتبال ایران به لحاظ زمانی با ۱۲ هفته برابر با یکسوم دوره برگزاری لیگ و به لحاظ ریالی حدوداً با ۳۰ درصد کل مبلغ قراردادهای بازیکنان فوتبال ایران برابری میکند.
طولانی شدن زمان دوره نخست بازار نقل و انتقالات و آشفتگیهای معمول در این بازار و توجه بیشتری که جامعه و رسانهها به رویدادها و اخبار فوتبال دارند سبب شده است حساسیتهای اجتماعی به مبادلات این بازار، افزایش یابد و واکنشهای متفاوتی را برانگیزد.
التهابات بازار نقل و انتقالات فوتبال، همچون بسیاری از پدیدهها ناشی از عوامل و علل متعددی است که توجه به آنها میتواند به رویکردهای مناسبی برای کارآمدی و تنظیم بازار نقل و انتقالات منتهی شود.
بر این اساس، بخشی از واقعیات بازار نقل و انتقالات فوتبال را میتوان به شرح ذيل قرار داد.
نخست اينكه بازار نقل و انتقالات فوتبال همچون هر بازار دیگری باید از اصل عرضه و تقاضا پیروی کند و عرضه، باید کافی، کیفی و متناسب با نیاز و تقاضا باشد و این در حالی است که بيشتر باشگاههای لیگ برتر فوتبال ایران در بازار نقل و انتقالات به واقع، متقاضی هستند نه عرضهکننده.
باشگاههای لیگ برتر فوتبال به ویژه باشگاههای بزرگ و دارا (متمول) علاوه بر اینکه در سمت عرضه، نقش فعال ندارند بلکه به سمت تقاضا فشار وارد میآورند.
از سويي عرضه باشگاههای بزرگ و متمول به بازار نقل و انتقالات فوتبال، معمولاً عرضه با کیفیتی نیست زیرا بازیکنان خروجی این باشگاهها دارای سن بالا و کیفیت فنی و روحی نامناسبی هستند. اغلب بازیکنان خروجی سرخابیها و تا اندازهای سپاهان و تراکتور در باشگاههای کوچکتر حتی به اندازه یکسوم مبلغ قراردادشان مفید و کیفی نبودهاند و کم توجهی یا کم تجربگی مدیران باشگاههای دیگر سبب شده که به جای فرصت دادن به بازیکنان شایستهتر و جوانتر، شاهد خریدهای بیکیفیت و گران از محل خروجی سرخابیها و سپاهان و تراکتور باشیم.
همچنين کم توجهی آشکار به تیمهای پایه، فقدان برنامه مستمر و منسجم استعدادیابی و استعدادپروری، سمت عرضه در بازار نقل و انتقالات فوتبال ایران را ضعیف كرده و با افت کیفیت روبهرو شده است.
يك رقابت نابرابر در ميدان يارگيري
رقابت جوانمردانه و سالم، اصل مهم دیگری است که باید بر هر بازاری از جمله بازار نقل و انتقالات لیگ فوتبال، حاکم باشد در حالی كه چیرگی باشگاههای دولتی بر لیگ فوتبال ایران و مالکیت و کنترل دولت بر باشگاههای بزرگ و فراهم نبودن زمینه مناسب برای فعالیت باشگاههای خصوصی، امکان رقابت سالم و جوانمردانه را از باشگاههای خصوصی سلب كرده است.
باشگاههای دولتی از یکسو با فشار به سمت تقاضا و از سوی دیگر با کاهلی در سمت عرضه و از جهتی با نقض آشکار اصول بازار، میدان فعالیت و عرصه رقابت را برای دیگر باشگاهها در بازار نقل و انتقالات، تنگ و پر هزینه کردهاند.
دخالت بعضی افراد با عنوان نیکوکار ورزشی یا عابر بانک و.... با تزریق غیر حرفهای و ضد ساختاری منابع مالی به بازار نقل و انتقالات اما سبب در هم شکستن اصول بازار و نهادینه شدن آشفتگی در بازار نقل و انتقالات و حاکمیت روندهای غیر شفاف بر این بازار شده است.
در این راستا جا دارد مسئولان وزارت ورزش و مسئولان ارشد فوتبال کشور حداقل در کنار دخالتهای دستوری در بازار نقل و انتقالات، به مدیریت باشگاههای تحت کنترل خود لزوم پرهیز از همراهی با این عوامل و افراد را آموزش دهند و ورود نقدینگی به بازار نقل و انتقالات فوتبال را به روندها و فرایندهای مالی مشروع و شفاف محدود کنند.
وجود دادهها و موازین حرفهای نیز از جمله لازمههای هر بازاری است. بازار نقل و انتقالات فوتبال ایران فاقد سامانهها، موازین حرفهای و دادههای فنی لازم برای رتبهبندی بازیکنان، مهارتافزایی مدیران، ارزشگذاری عوامل ورزشی و ابزارهای تنظیم بازار است.
باشگاههای فوتبال ایران، غالباً برنامه راهبردی و عملیاتی روشن و کارآمدی ندارند، بنابراین در بازار نقل و انتقالات نیز در حقیقت بیبرنامه هستند.
نبود يك آناليز قوي
مدیران باشگاههای فوتبال ایران، آنالیز و تحلیل درستی نسبت به کارکردها و تحرکات بازار نقل و انتقالات ندارند بنابراین به چگونگی یک مذاکره و یک خرید موفق در بازار اشراف ندارند.
مفاد و مدت قراردادهایی که در دوره نخست نقل و انتقالات منعقد میشود به شدت در ادامه فعالیت و کیفیت روابط باشگاه و بازیکن تأثیرگذار است و حتی در تعیین حجم و کیفیت نقل و انتقالات بعدی نیز مؤثر واقع میشود.
البته کمتر مدیر باشگاهی را میتوان نام برد که به این مسأله توجه داشته باشد. از جمله علل این ضعف، بیثباتی در مدیریت باشگاههای فوتبال است. بیثباتی در مدیریت باشگاه، فرصت بهرهمندی مؤثر و کارآمد از فرصتها و بازارها از جمله بازار نقل و انتقالات را از باشگاهها میگیرد.
