| پنجشنبه - 13 بهمن 1401 - شماره 4521 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
کد مطلب: 137275 |
تاریخ انتشار: 1403-01-18 - 10:01 |
تعداد بازدید: 76 |
|
|
|
|
 حماقت و جهالت به جنگ تاریخ و تمدن آمده است
تخریب آثار باستانی؛ از کتیبهها تا استرمردخای
نویسنده : مریم مقدم
گردشگری
دفتر کاری حوزه میراث تاریخی در سال 1402را در حالی بستیم و سال را به پایان بردیم که آسیب به کتیبه های گنجنامه تیتر تلخ رسانه امان شد و خاطره ای تلخ در خاطرمان نقش زد.
حالا در آغاز سال کاری نو این دفتر را در سال 1403 در حالی گشودیم که فیلمی مبنی بر پرتاب کوکتل مولوتف توسط عدهای ناشناس به محوطه مقبره استرومردخادی در شهر همدان در فضا مجازی خبر ساز شد .
این اتفاق که بامداد سهشنبه ۱۴ فروردین رخ داد نگرانی ها را در بین دوستداران میراث فرهنگی بیشتر کرد که نکند تکرار در خطای انسانی به عادت و بی تفاوتی تبدیل شود .
در زمینه کتیبه های گنجنامه نبود دوربین مدار بسته خود عاملی برای نگرانی مضاعف برای شناسایی عاملان تخریب بود اما از آنجا که محوطه این مقبره مجهز به دوربینهای مداربسته است ، برهمین اساس کار شناسایی عاملان این اتفاق و نیت آنها در دستور کار مراجع انتظامی قرار گرفت.
از این جهت که حافظان میراث تاریخی و فرهنگی و متولیان استانی و شهری همه و همه برای حفاظت از داشته های تاریخی پای کار هستند هیچ تردیدی نیست اما تجهیزات برای حفاظت از آثار باستانی در استان کامل است و آیا فرهنگ برخی از مردم برای حفاظت از داشته های تاریخی غنی است ؟
حال خوب و بد را به آسیب تاریخی گره زدیم
یک کارشناس میراث فرهنگی می گفت : حال خوب و بد ، جنگ و کینه و کدورت های عصرهای حاضر نمیتواند عامل رفتارغیر انسانی و غیر حرفه ای با آثاری باشد که تاریخ در بطن خود نشان آنها را جای داده است .
این جمله باز میگردد به پرتاب نارنجک به کتیبه های هخامنشی برای نشان دادن هیجان احتمالی از چهارشنبه سوری و نوشتن یادگاری بر در و دیوار آثار تاریخی و به آسیب رساندن به محوطه تاریخی استر مردخای که هر یک برای ایران و جهان به واسطه شماره ثبت شده در فهرست آثار ملی یا جهانی دارای اعتبار است .
فقر سواد، فهم غلط از دین یا بی مسئولیتی
در این زمینه یک باستان شناس نیز میگوید : نوع مواجهه با مردم، القای اهمیت میراث فرهنگی، شیوه حفاظت از جمله شاخصههایی است که در اخلاق و عمل حرفهای باستانشناسی باید لحاظ شود.
شیشه گر با تاکید بر اینکه مردم هر محوطه باستانی میتوانند حامی آثار تاریخی منطقه خود باشند گفت: ضروری است که جوامع محلی وارد میدان شده و همگام با میراث فرهنگی به صیانت از آثار تاریخی بپردازند.
این باستانشناس پیشکسوت عنوان کرد: آگاهسازی و آگاهیبخشی مردم و شناساندن هویت تاریخی به آنها مهمترین عاملی است که میتواند جاودانگی آثار تاریخی را رقم بزند.
بخش بزرگی از تاریخ باستانی و آثار مهم تاریخ کشورهای همسایه که زنجیر وار به قدمت تاریخی ایرانی گره خورده نیز در سالهای گذشته مورد آسیب قرار گرفت . طی چند دهه اخیر پس از حضور داعش در عراق شاهد نابودی و یا سرقت آثار تاریخی بوده ایم.
در قرآن هم مجوز برای تخریب آثار باستانی و تمدنی وجود ندارد
در ارتباط با این ویرانگری ها که هراز گاهی به سوژه رسانه ها و شبکه های اجتماعی تبدیل می شود، بحث های مختلفی هم شکل می گیرد با طرح این سوال که آیا علت حمله به آثار باستانی فقط به باورهای ذهنی و دینی مرتبط است؟
در اولین نگاه، این ویرانی ها و تخریب ها و سرقت ها ، اگرچه برای مردم هر منطقه معنایی جز از بین رفتن هویت و باقی ماندن تلی از خاکستر و نابودی تاریخ و فرهنگ ندارد، اما برای نسل های آینده گواهی بر بی مسئولیت انسانهای عصر امروز است.
جدا از مسئولیت خطیر نگهبانی از آثار تاریخی که بر عهده ما نسل امروز است یکی از دلایلی که در این چارچوب می توان به آن استناد کرد، اینکه در کتاب خدا (قرآن) تاکید یا نشانه ای از دادن مجوز برای تخریب و ویرانی آثار باستانی و تمدنی وجود ندارد و به تبع آن این رفتارها که بر اثر جنگ یا نفرت از هر آئینی دست به تخریب آثار بزنیم رفتاری غیر حرفه ای است.
نکته دیگر اینکه اگر چنین مجوزی حتی در روایات و احادیث از مقدسین و بزرگان صدر اسلام هم وجود داشت، بسیاری از این آثار حداقل در منطقه اسلامی می بایست درهمان دهه های اول تاریخ اسلام نابود می شد.
دراین میان برخی هم معتقدند، جبر تاریخ است و نمی توان جلوی این ویرانگری های وندالیستی را گرفت! می گویند این روحیه وندالیستی در همه جوامع وجود دارد که در آن عطش ویرانگری بی داد می کند. بر این اساس، هرگاه زمینه ها و بسترهای این تخریبگری آماده شود، تفاوتی ندارد که بهانه مذهبی و دینی و قومی باشد یا اجتماعی و سیاسی!
تاریخ میگوید این بنا بارها مورد سرقت قرار گرفته
حسن افشاری، کارشناس ارشد تاریخ و همدانپژوه در این زمینه میگوید: از مطالب قابلتوجه خاطرهنویسان دوره قاجار به ویژه قهرمان میرزا سالور ملقب به عینالسلطنه و علی خان دولو ملقب به ظهیرالدوله، توصیف آثار باستانی، ابنیه تاریخی، بقاء و تفرجگاههای همدان است از جمله اماکنی که عینالسلطنه به تشریح آن پرداخته، آرامگاه اِستر و مُردخای است. این بنا بارها مورد سرقت قرار گرفته و از قرار خاطرات ظهیرالدوله و عینالسلطنه، از تاج شاهی بهمن و اِستر، تا لوح آزادی یهودیان و قندیلهای آویزان در بالای مقبره، به نیرنگ یهودیان ساکن همدان و یا تاجران یهودی آمده از دیگر کشورها و البته با همکاری نگهبانان و متولیان آرامگاه به سرقت رفته و به خارج از کشور فرستاده شدهاند. عینالسلطنه در اینباره مینویسد: «شعبان ۱۳۴۱ برابر با اسفند ۱۳۰۱- با مهذبالدوله به مقبره اِستر و مُردخای رفتیم.
مدتی طول کشید که متولی که به او مرید میگفتند، آمد. خیلی کند و کاو کرد تا با کلید چوبی درب سنگی را باز کرد. آن وقت درب کوچک چوبی را باز کرد. داخل شدیم. صحن کوچکی دارد، کتیبه خط عبری داشت. در صفحهای هم احکام عشره درج بود. مرید معمم یهودی میگفت تاج ملکه اِستر را از سوراخ گنبد سرقت کردهاند و باز با افسوس زیاد میگفت تاریخ صندوق مُردخای را هم مرید لعنتی دزدید فروخت.
چرا باید از یادگار گذشتگان حفاظت کنیم؟
تمام چیزهایی که ازنیاکان و اقوام به جا مانده است و بخشی از آن از گذشتگان برای ما به جای مانده و از آن ملت است و همه بسیار ارزشمند میباشند که به فرهنگ یک مرزوبوم مربوط میشود.
این آثار، حاصل زندگی و تلاش مردمی است که در گذشته زندگی میکردهاند و برایما به جاگذاشته شدهاندکه همه انسانها باید قدردان آن باشند.
همه ما ایرانی ها از اینکه ایران هم جزو کشورهای مطرح جهان از نظر داشتن آثار تاریخی و فرهنگی بسیار است، به خود می بالیم. بر طبق آماری که توسط سازمان جهانی یونسکو ارائه شده، ایران جزو ۱۰ کشور دارای بیشترین آثار ثبت شده درفهرست یونسکو است. اما در کشورهای دیگر فقر سواد فرهنگی آسیبهای بیشماری به آنها وارد کرده است.
انهدام آثار در موزه نینوا
از جمله اتفاقات تلخ انهدام آثار در موزه نینوا بود. داعش هفتم اسفند سال ۹۳ ( ۲۶ فوریه۲۰۱۵) عملیات تخریب تندیسهای تاریخی در موزه نینوا درشهر موصل را در قالب یک ویدئو به نمایش گذاشت که تصاویری را نشان می داد در آن تکفیری ها با تیشه و چکش و سرنگون کردن مجسمه ها به جان آثار موجود در موزه افتاده بودند.
ویران کردن شهر باستانی نمرود
منطقه ای در ساحل دجله، در حدود ۳۰ کیلومتری جنوب شرق موصل، جای دیگری بود که تکفیری ها این بار به بهانه نمرود آنجا را ویران کردند. شهر تاریخی نمرود در ششم مارس ۲۰۱۵ مورد حمله داعش قرار گرفت و تکفیری ها با بولدوزرها و ماشین آلات سنگین آثار تمدن آشوری را در شمال عراق که مربوط به قرن ۱۳ پیش از میلاد است، با خاک یکسان کردند. سازمان یونسکو نیز این اقدام را جنایت جنگی خواند و باستانشناسان آن را فاجعه توصیف کردند.
ویران کردن شهر باستانی هترا یا الحضر
داعش در شانزدهم اسفند ۱۳۹۳ (۷ مارس ۲۰۱۵) شهر باستانی هترا (الحضر) واقع در ۱۵۰ کیلومتری جنوب غرب موصل، متعلق به دوران اشکانیان را مورد حمله قرار دادند و بخش زیادی از آن را ویران کردند.
بنای اِستر و مُردخای آسیبی ندیده است
حمیدرضا حیدری ، معاون میراث فرهنگی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در زمینه اتفاقی که در محوطه استر رخ داد به رسانه ها گفت: در پی پرتاب چند کوکتل مولوتف به محوطه مقبره اِستر و مُردخای، بنا هیچ آسیبی ندیده است. بامداد سهشنبه عدهای اقدام به پرتاب چند کوکتل مولوتف در محوطه استر و مردخای میکنند که خوشبختانه اتفاق خاصی نیفتاده و به بنای هیچگونه آسیبی نرسیده است.
فرماندار همدان هم در مصاحبهای اعلام کرد: این اتفاق بامداد سهشنبه ۱۴ فروردین رخ داده که محوطه این مقبره مجهز به دوربینهای مداربسته است و برهمین اساس کار شناسایی عاملان این اتفاق و نیت آنها در دستور کار مراجع انتظامی قرار گرفته است.
حبس از یک تا ۱۰ سال پاسخ به عطش ویرانگری
در زمینه شرایط پیش روی آسیب رسانان به میراث تاریخی یک جرم شناس تاکید کرد که آسیب رساندن و نوشتن یادگاری بر روی آثار تاریخی و بهطورکلی وارد کردن هرگونه آسیب خواسته یا ناخواسته به آثار تاریخی مشمول مجازات حبس از یک تا ۱۰ سال خواهد شد.
وحید سلطانی پاجی ، در اینباره به رسانه ها گفت: همگی وظیفه صیانت و حفاظت از آثار تاریخی کشورمان را برعهده داریم، همه ما در برابر حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی مسئولیم تا نسل های آینده نیز از آن بهره ببرند و با هویت ملی- اسلامی ما آشنا شوند و ضمن بالیدن به این میراث، آن را به نسل های پس خود نیز انتقال دهند.
این جرم شناس ادامه داد: یکی از موضوعاتی که بازدید کنندگان از اماکن تاریخی باید به آن آگاهی داشته باشند عدم اقداماتی است که به مجموعه خسارت وارد میکند.
در مواردی مشاهده می شود برخی بازدیدکنندگان اقدام به نوشتن یادگاری بر روی آثار و بناهای مختلف کرده و برای این کار از ابزار مختلفی استفاده میکنند که حتی موجب تخریب تمام یا قسمتی از محل نیز میشود.
این افراد باید بدانند که قانون مجازات اسلامی به موجب ماده ۵۸۸، این اقدام را که خرابی وارد آورده است جرم تشخیص داده و مرتکب آن به حبس از یک تا ۱۰ سال محکوم خواهد شد و باید خسارات وارده را نیز جبران کند. سلطانی با بیان اینکه نوشتن یادگاری یا هر اقدام آسیبزای دیگر به آثار و میراث تاریخی جرم است، گفت: این رفتار نامناسب گرچه از سوی عده قلیل و انگشتشماری انجام میشود، اما اثر آن تا مدتها در برابر نظر دیگر بازدیدکنندگان باقی میماند.
وی ادامه داد: در برخی مجموعه ها نیز بعضی گردشگران نیز از محل ممنوعه عبور کرده و با نشستن ، بالارفتن، ایستادن بر رو یا در کنار اثر آسیبهای جدی به کالبد اثر وارد میکنند. این رفتار ها نیز از مصادیق تخریب بوده و به مجازات ماده ۵۸۸ یعنی همان حبس از یک سال تا ده سال و جبران خسارت وارده منتهی خواهد شد.
این جرم شناس با بیان اینکه برخی پس از دستگیری ادعا میکنند که انگیزهشان تخریب نبوده و قصد عکس انداختن و ... را داشتند، گفت: انگیزه در ارتکاب این عمل مجرمانه تاثیری در تحقق جرم ندارد و به واسطه اهمیت حفظ میراث فرهنگی قانون گذار این مجازات را در نظر گرفته است. در این موارد پلیس هم میتواند با چنین جرائمی برخورد کند. کوتاه سخن آنکه بناهای و اماکن باستانی و یا هنرهای دستی یا آثار ناملموس مانند آداب و رسوم یک منطقهکه امروزه در حفظ آن برای آیندگان میکوشند.
میراث فرهنگی و صنایع دستی منحصربهفرد،غیرقابل جایگزین و در میان نسلها از ارزش و احترام برخوردار است و برای حفظ آن ارث همه و همه فارغ از هر دین و آئین و باوری باید تلاش کرد.
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
نشر و نقل مطالب فقط با ذکر نام روزنامه همدان پیام
بلامانع است.
|
|
|
روزنامه همدان پیام (
اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي،
سياسي، ورزشی )
صاحب امتياز و مدير مسئول:
نصرت ا... طاقتي احسن
-
سردبير: يدا... طاقتي
احسن
نشاني: همدان، خيابان
شريعتي، ابتداي خيابان مهديه،
ساختمان پيام
تلفن: 38264433
(081)
- فکس: 38279013
(081) - سازمان
نیازمندی: 38264400
(081) - ايميل:
info@hamedanpayam.com |
|
