راهکار کمیته فنی برای حفظ کتیبه های 2500 ساله

نرده کشیدیم؛ حل شد

 پس از انتشار فیلم و عکس از یک شهروند یا گردشگر نا آگاه که از کتیبه های گنجنامه بالا میرفت برای ثبت عکس یادگاری ، و بازخورد تند رسانه ها در زمینه فقدان مدیریت محیطی در اطراف این جاذبه تاریخی برای کتیبه ها نرده آهنی ساخته شد.

بر خلاف انتظاری که میرفت برای حفاظت این میراث 2500 ساله از تکنولژی روز استفاده شود  نهایت خلاقیت تصمیم گیری ها به ایجاد نرده های آهنی و موانع فیزیکی مقابل کتیبه های هخامنشی در دامان الوند خلاصه شد.

 نبود راهکار بهره بردن از علم ژئوفیزیک شناسائی و با بهره گیری از داده‌های

کارشناسان حوزه میراث فرهنگی بر این باورند آثار حکاکی شده بر روی دیواره‌های سنگی، میراث فرهنگی این مرزوبوم و نشان از تمدن‌های غنی ایران زمین است که حفاظت ومرمت آنها وظیفه تیم‌های علمی با همکاری متخصصان مرتبط است.

ژئومورفولوژی، زمین شناسی و ژئوفیزیک از جمله این علوم می باشند.در زمینه حفاظت از کتیبه های گنجنامه  باید تلاش شود  شرایط ساختمانی و درز و شکاف و شکستگی‌های ریز در کتیبه ها بعنوان یک اثر ملی 2500 ساله  به کمک داده‌های حاصله از علم ژئوفیزیک شناسائی وبا بهره گیری از داده‌های زمین شناسی و ژئومورفولوژی نوع تخریب وراهکارهای حافظت ارائه گردد که به نظر میرسد این مهم محقق نشد.

کتیبه‌‌ ۲۵۰۰ ساله گنجنامه بارها و بارها از سوی برخی افراد ناآگاه مورد بی‌مهری قرار گرفته ‌و در جدیدترین اتفاق، تصویر یک شهروند نا آگاه در حال بالا رفتن از کتیبه‌ها رسانه ای شد این اتفاق در حالی رخ داد که ‌جمعیتی هم نظاره‌گر این ‌حرکت بودند.

کتیبه‌های گنجنامه از آثار تاریخی به جا مانده دوران هخامنشیان و یک اثر مستند و بیانگر هویتی مردمان ساکن الوند از دیرباز تا امروز است. این قدمت ریشه در تاریخ همدانی دارد که از ردپای ماد تا هخامنشی و اشکانیان و آثار دوره اسلامی در آن مشهود است.

 داستان دنباله دار بی توجهی

داستان بی‌توجهی به کتیبه‌های گنجنامه و محوطه آن که از گزینه های اصلی بازدید گردشگران در سالهای متمادی بوده و هست، داستان امروز و دیروز نیست، از نبود مدیریتی واحد برای ساماندهی این فضا گرفته تا رها شدن کتیبه‌ها به حال خود، ترافیک‌های سنگین مسیر دسترسی، غرفه‌های بی‌سامان برای عرضه محصولات متنوع از صنایع دستی و خوراکی تا پهن شدن بساط دود و قلیان و بسیاری از موارد دیگر که همگی گویای رهاشدگی این محوطه گردشگری به حال خود است.

پس از مدتها بالاخره در ماه های اخیر به دستور استاندار همدان بعد از انتشار فیلم بالارفتن یک جوان از کتیبه‌های گنجنامه، ‌معاون اقتصادی استانداری همدان ‌بازدیدی از کتیبه‌های گنجنامه انجام داد که خروجی آن تصمیمی برای ایجاد حفاظ با هدف نگهداری از این میراث تاریخی غنی در برابر حوادث غیر قابل پیش بینی است.

اینکه آیا  نرده  کشی می تواند مانع آسیب به کتیبه های گنجنامه شود را می توان در نمونه های مشابهی در کشور دید که با وجود نرده هم آثار تاریخی تخریب شده اند، اما تا زمانی که این محوطه با پایش تصویری و حضور نیروی انسانی مورد مدیریت قرار نگیرید نمی تواند مشکلات آن را حل و فصل کرد.

 تخریب بیولوژیکی سنگ های تاریخی

یک کارشناس ارشد مرمت اشیاء تاریخی و فرهنگ معتقد است : مشکلی که در سراسر جهان وجود دارد، تخریب بیولوژیکی سنگهای بناهای به یاد ماندنی و بقایای باستان شناسی است. در واقع رشد و توسعه بسیاری از ارگانیسمها بر روی این آثار باعث فروپاشی سنگ میشود و حفاظت از آن را مشکلترمیسازد. گلسنگهایکی از عواملی هستند که با عث تخریبات شدیدی بر روی آثار سنگی در طول زمان خواهند شد.

در کشور ایران آثار با ارزش سنگی متعددی وجود دارد که زینب حقیقت گفت: نیازمند محافظت و نگهداری در برابر این عوامل می باشد. در صورت اهمال و نادیده گرفتن این بخش از آسیب ها بر روی سطوح آثار سنگی، در آینده شاهد محو شدن کتیبه های میخی و نقش برجسته هاخواهیم بود. با توجه به مطالب ارائه شده باید به دنبال راه حلی بود تا روند تخریب بیولوژیکی متوقف یا حداقل کند گردد. روشهای زیادی برای این امر وجود دارد که هرکدام معایب و مزایای خود را داراست.

از نگاه این کارشناس، برخی از روشهایی که در گذشته کاربرد داشته، با آزمایشات انجام شده و با توجه به معایب فراوان آنها،در حال حاضر منسوخ شده اند. اخیراً روشهای جدیدی برای پاکسازی یا به حداقل رساندن میزان رشد گلسنگ‌ها بر روی آثار سنگی معرفی شده است. از جمله این روش ها می توان به روش دمش یخ خشک،نوار فلزی، نانو ذرات مس، نصب پوشش و زهکش، بیولوژیکی و شوک حرارتی اشاره کرد.

 جلوه گری میراث هخامنشی بر روی کتیبه های گنجنامه در دل صخره های الوند

به گزارش همدان پیام، کتیبه های گنجنامه، سنگ نوشته هایی به یادگار مانده از دوران هخامنشی است که بر دل صخره های الوند حکاکی شده و با جلوه گری سحرانگیز خود، غنای تاریخی دیار هگمتانه را به اذهان بازدیدکنندگان یادآوری می کند.

کتیبه های گنجنامه یکی از معروف ترین و شناخته شده ترین آثار تاریخی دیار هگمتانه است، این 2 کتیبه نوشتارهایی از دوران داریوش و خشایارشای هخامنشی است که بر دل صخره‌های الوند در فاصله پنج کیلومتری غرب همدان و در انتهای دره سبز و خرم و عباس‌آباد حکاکی شده ‌است.

به گفته کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، کتیبه های گنجنامه در اواسط قرن نوزدهم میلادی توسط اوژن فلاندن نقاش و جهانگرد فرانسوی و پاسکال کست مورد بررسی و گرته برداری قرار گرفت.

سپس سر هنری راولینسن انگلیسی توانست با استفاده از این سنگ نبشته ها، اقدام به رمز گشایی خط میخی پارسی باستان کند که کلیدی برای مطالعه خطوط میخی عیلامی و بابلی شد.

سنگ نوشته های باستانی گنجنامه در مسیر یکی از شعبات اصلی راه شاهی قرار داشته که در عهد هخامنشیان ،هگمتانه پایتخت تابستانی شاهان هخامنشی را به غرب و جنوب کشور مرتبط می ساخت واز راه های پر رفت وآمد و امن دوران باستان محسوب می شده است.

در این مکان سنگ نوشته داریوش کبیر در سمت چپ و کتیبه خشایارشا در سمت راست آن و کمی پائین تر از کتیبه نخست قرار دارد.

این کتیبه ها که در سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید به سه زبان پارسی باستان، ایلامی و بابلی هر کدام در 20 سطر و از چپ به راست و به خط میخی حکاکی شده اند.

آب و هوای مطبوع کوهستان، انداز زیبای دشت میشان و وجود آبشاری با 12 متر ارتفاع که از بلندی های کوه الوند جاری است در کنار کتیبه‌های باستانی گنج ‌نامه فضایی بکر و و تفریحی را برای گردشگران فراهم کرده تا با درنگی چند ساعته در این منطقه تاریخی و طبیعی خاطره ای به یادماندنی از سفر به دیار به الوند در خاطر گردشگران ثبت شود.

وجود قندیل‌های یخی در فصول سرد، زیبایی این آبشار را دوچندان و خیل عظیمی از یخ نوردان را به خود جذب می‌کند و در فصول گرم سال نیز علاوه بر حضور گردشگران، صخره نوردان در صخره های اطراف این آبشار سنگنوردی می کنند و از جذابیت های شگرف این مکان لذت می برند.