خواهرخواندگی، اصطلاحی که میتواند برخی از شهرها را به واسطه داشتن ویژگیهای مشترک به یکدیگر نزدیک کند.
انعقاد قراردادهای خواهرخواندگی قدم در تقویت روابط اقتصادی، علمی و فرهنگی شهرهاست اما گاهی نیز پیش میآید که در مرحله اجرا جدی گرفته نشده است.
همدان به عنوان یکی از شهرهای گردشگری کشور و پایتخت تاریخ و تمدن ایران، 6 خواهر خوانده با حدود یک میلیون و 800 هزار نفر جمعیت دارد که به باور بسیاری از کارشناسان آنطور که باید و شاید نتوانسته از ظرفیت روابط با آنها بهره ببرد و در جهت تقویت توان اقتصادی خود استفاده کند.
خواهران همدان از کجا آمدند؟
نخستین پیمان خواهرخواندگی شهر همدان در دهه ۷۰ با کولاب تاجیکستان منعقد شد و مهمترین دلیل انعقاد این پیمان مقبره میرسید علی همدانی عارف پرآوازه شهر همدان در کولاب بود، بعد از عقد خواهرخواندگی بین همدان و کولاب یکی از چهارباغهای مهم شهر همدان به نام «کولاب» نامگذاری شد.
در دهه 80 نیز شهرهای اسپارتای ترکیه، بخارای ازبکستان و ارفورت آلمان به جمع خواهرخواندههای همدان پیوستند؛ خواهرخواندههایی که تاکنون برای اقتصاد، فرهنگ و گردشگری استان خروجی مدونی نداشتند.
تاجیکستان کولاب، تاجیکستان از ۲۰۰۴ ، ترکیه اسپارتا، ترکیه: از ۴ مه ۲۰۰۹، ازبکستان بخارا، از ۱۶ دسامبر ۲۰۱۱،روسیه یکاترینبورگ، از ۱۴ آوریل ۲۰۱۴، ایران بم، ایران از سال ۱۳۹۸ اینها شهرهایی هستند که بیشتر آنها از سابقه تمدنی و موقعیت قابل توجه در عرصه فرهنگ و اقتصاد بهرهمند هستند و همدان با آنها پیمان خواهرخواندگی دارد.
یکی از راهکارهای تقویت دیپلماسی شهری، خواهرخواندگی شهرها است که زمینه را برای افزایش ارتباطات میان فرهنگها و ارتقای تعاملات انسانی میان ساکنان شهرها فراهم میآورد. شهر همدان با 6 شهر عقد خواهرخواندگی دارد و مدیران شهری و استانی به نظر میرسد در تلاش برای تقویت و گسترش آن به لحاظ کمی و کیفی هستند.
پس از سالها آمارها میگویند، تهران با ۲۲ شهر، اصفهان با ۱۶ شهر، مشهد با ۱۳ شهر و تبریز نیز با ۱۶ شهر و همدان با ۶ شهر خارجی و یک شهر داخلی پیمان خواهرخواندگی دارند ، اما چرا همدان از این خواهر خواندهها تاکنون بهرهای نبرده است .
جای پرسش است خواهرخواندگی همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین با شهرهای مختلف چه ثمری داشته باشد؟ ثمره قراردادهای خواهرخواندگی همدان با شهرهای خارجی چه بوده؟ آیا این خواهرخواندگی گرهای از مدیریت شهری ما باز کرده است؟ اگر انعقاد این قراردادها اقدامی نمایشی نیست پس چه نامی میتوان روی آن گذاشت؟ با کدام خواهرخوانده کار به جایی مطمئن بردیم که حالا رخت خواهرخواندگی دیگری را برای همدان بر تن دیگر شهری دوختهایم؟
فعالیت در حوزه بینالملل مثلثی دارد
رئیس کمیسیون گردشگری و سرمایهگذاری شورای اسلامی شهر همدان در این زمینه اظهار میکند: مباحث حوزه بینالملل متأثر از فضای بینالملل و ملی کشور است و موردی نیست که در سطح شهر بتوانیم تعیین کنیم تا این مراودات گسترش اساسی پیدا کند.
حمید بادامی نجات میافزاید: زمانی که سطح تعاملات با یک کشور در سطح خاص باشد و توسعه یا کاهش پیدا کند، بهطور قطع بر تعاملات شهرها و سطح خواهرخواندگی تأثیر میگذارد.
وی با بیان اینکه برای فعالیتها در حوزه بینالملل مثلثی داریم که یک ضلع آن مدیریت شهری، ضلع دوم مردم و ضلع سوم کالبد شهر همدان است، میگوید: برای هریک باید در حوزههای مختلف تعامل و برنامه داشته باشیم، البته این برنامهریزی از ابتدای سال جاری انجام شده است و طبق این برنامه، در حوزه بینالملل باید از دریچههای مختلف، ظرفیت اقتصادی با شهرهای خواهرخوانده را فعال و برای مردم شهر استفاده کنیم.
بادامی نجات عنوان کرد: پیمان خواهرخواندگی رابطهای دوستانه و هدفمند است که به منظور تبادل اطلاعات و تجارب و توسعه مناسبات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، شهری، فنی و سیاسی میان یک جامعه شهری با جامعه شهری مشابه خارجی برقرار میشود.
وی با بیان اینکه در اطلاعرسانیها باید برای مردم مشخص شود که چه ظرفیتهای فرهنگی، هنری و اقتصادی وجود دارد، میافزاید: در زمینههای علمی باید بتوانیم فعالیتهایمان را گستردهتر کنیم، البته در حوزه گردشگری توافقات خاص و ویژهای انجام میشود که پیوستن به کمیته ابتکار احیای جاده ابریشم کمیته آسیا و اقیانوسیه سازمان شهرهای متحد و حکومتهای محلی با نام UCLG ASPAC BRLC از مصادیق آن است، همچنین پیوستن به شبکه شهرهای خلاق جهان که در سالهای گذشته انجام شده است و در حال حاضر اعلام میزبانی این رویداد بزرگ، از جمله اقدامات صورت گرفته است.
بادامی تأکید کرد: مبحث خواهرخواندگی تنها شامل اشتراکات نمیشود یا تنها باعث نزدیکی دو شهر در کشورهای مختلف به یکدیگر نمیشود. به نظرمیرسد باید در دنیای جدید که اتفاقاتی از جمله تحریمها کمر به محصور کردن کشورها بسته باید در این قراردهای مثبت به دنبال راه هایی برای رسیدن به اهداف کلی بود اهدافی که خیر دنیوی آن بتواند بسیاری از مشکلات را حل کند و دشمنان را از رسیدن به اهداف شوم خود ناکام .
خواهرخواندگی پیمان همکاری بلندمدت
یک کارشناس برنامه ریزی گردشگری نیز در این زمینه میگوید: در اروپا این پیوند را «شهرهای دوقلو» و در آمریکا آن را «خواهرخواندگی» مینامند؛ در شوروی سابق هم به این پیوند «برادرخواندگی» میگفتند. سابقه این پیوند به پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ برمیگردد که در آن برهه برای نخستینبار بین شهرهای کشورهای اروپایی برقرار شد.
رضا مراحم پور گفت: خواهرخواندگی پیمان همکاری بلندمدت و رسمی دو شهر است که بین شهرداران دو شهر برای ایجاد همبستگی و اتحاد بیشتر انسانی و فرهنگی منعقد میشود بهطوریکه میتوان گفت پیمان خواهرخواندگی باعث رشد و توسعه پایدار شهرها و تعاملات فرهنگی دو شهر میشود.
وی عنوان کرد: خواهرخواندگی با اهداف مختلفی بین دو شهر صورت میگیرد که حرکت در مسیر دو رخداد مهم جهانی «شهری شدن جهان» و «ظهور شهرهای جهانی» و ایجاد فرصتهای گردشگری و تعاملات فرهنگی در راستای معرفی همهجانبه شهر درعرصه بینالمللی از مهمترین اهداف توافقات خواهرخواندگی بین دو شهر است.
تاکنون شهرهای زیادی در ایران با سایر شهرهای دنیا پیمان خواهرخواندگی منعقد کردهاند به طوریکه تهران، شیراز و اصفهان بیش از هر شهری خواهرناتنی دارند.
کاتالیزوری بینظیر برای رشد اقتصادی، فرهنگی شهرها
به عقیده یک کارشناس شهری روابط خواهرخواندگی کاتالیزوری بینظیر برای رشد اقتصادی، فرهنگی شهرها است چرا که در پیمان خواهرخواندگی تبادل اطلاعات، تجربیات و توسعه مناسبات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، شهری، فنی و سیاسی میان یک جامعه شهری با جامعه شهری مشابه خارجی برقرار میشود. حال میخواهیم بدانیم آیا خواهرخواندهها رسم خواهریشان را به جا آوردهاند؟
سیما محبی معتقد است: مسائل سیاسی و تحریمهای اعمال شده، قراردادهایی از این قبیل و تفاهم نامهها را تحت الشعاع قرار داده و امکان استفاده از آنها نیست. تفاهم خواهرخواندگی منوط به سفر به شهرهای میزبان و برگزاری جلسات متعددی است که انجام این کار با برخی کشورهای اروپایی و حتی آسیایی ممکن نیست .
وی گفت: عقد خواهرخواندگی بین شهرهای مختلف در صورتی که تمام زمینهها فراهم باشد، مثبت است. براساس ظرفیتهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و ظرفیتهای یکسانی که شهرها با هم دارند، عقد خواهرخواندگی منعقد شده و مبادلاتی انجام میگیرد.خواهرخواندگی از نظر ایجاد ظرفیتهای فرهنگی، اقتصادی و سرمایهگذاری برای شهرها مثبت است.
تفاهمنامه خواهرخواندگی همدان و بخارا 4 ماهه شد
مهر ماه 1402 بود که استاندار همدان از عقد تفاهمنامه خواهرخواندگی میان شهرهای همدان و بخارا به منظور ارتقای تعاملات فرهنگی و اقتصادی به رسانهها خبر داد. این اتفاق را میتوان جدیدو جدی ترین پیمان خواهر خواندگی همدان عنوان کرد .
علیرضا قاسمی فرزاد در زمان یاد شده افزود: خواهرخواندگی شهرهای همدان و بخارا با هدف افزایش تعاملات و تبادلات اقتصادی، فرهنگی و گردشگری به امضای وزرای امور خارجه ایران و ازبکستان رسید.
به نقل از استاندار این تفاهمنامه گام بلند دیگری برای معرفی جهانی همدان است و روزی مطرح شد که این تفاهمنامه با اعزام هیأتهای تجاری طرفین بزودی اجرا خواهد شد و تأثیر بسزایی در برقراری مناسبات میان ۲ طرف در حوزههای مختلف از جمله بازرگانی، گردشگری و مباحث فرهنگی خواهد داشت از آنجا که بخارا از شهرهای بزرگ و فارسی زبان ازبکستان و محل ولادت شیخالرئیس ابن سینا مردی که آرامگاه شهیرش در دامان الوند ( همدان ) قرار دارد است میتوان خوش بین بود این عقد خواهری نسبت به دیگر تفاهمنامهها برای همدان جدیتر است. این مهم را تحقق وعده استاندار با سفر به همراه تیم تجاری وسیاسی به ازبکستان در روزهای اخیر تأیید کرد .
حال باید منتظر ماند و دید عواید این تفاهمنامهها آیا مردم هر دو شهر را نیز منتفع خواهد کرد و یا به یک یا دو سفر رسمی بین مسئولان ارشد دو شهر خلاصه میشود.
