زادروز پزشک دانشمند و نامدار ایرانی«حکیم ابوعلی سینا» و «روز پزشک» امسال درحالی از راه رسید که همه بر این اد عا صحه می‌گذارند که تیم پزشکی به‌دلیل شیوع ویروس منحوس کرونا در کشور سنگین ترین مسئولیت را بر عهده داشت.
امروز می‌توانیم از خودگذشتگی و شهادت صدها تن از پزشکان و مدافعان سلامت در دفاع از سلامت بیماران و آحاد مردم در بحران همه‌گیری کرونا را نمونه‌ای از ایفای این مسئولیت اخلاقی و اجتماعی در جامعه پزشکی ایران دانست که تا همیشه ردپای این رشادت‌ها در حافظه تاریخ خواهد ماند. به یادگار ماندن سخنان آنان که در این مدت بیش از همیشه در مسئولیت خطیر پزشکی نقش ایفا کردند، هدفی شد تا در این نوشتار لحظاتی پای صحبت دکتر علیرضا مدرکیان، رئیس سازمان نظام‌پزشکی استان همدان بنشینیم. بخشی از این گفت‌وگو را در ذیل می‌خوانید.
متولد چه سالی هستید چند کلامی از خودتا بگویید.
من متولد 1351 و کارمند رسمی سازمان تأمین اجتماعی هستم. در سازمان تأمین اجتماعی پزشک معتمد بیمارستان آتیه هستم، پیش‌تر هم در سازمان نظام پزشکی بودم و شخصیت مدیریتی ندارم.
برای حضور در سمت فعلی‌ام یک برنامه انتخاباتی پیش آمد و بنده به لطف هکاران مورد اقبال آنها قرار گرفتم، 2 فرزند دارم و همسرم نیز پزشک است. درحال حاضر مسئولیت ریاست سازمان نظام پزشکی استان همدان را بر عهده دارم.
سالی که پشت سر گذاشتیم و پیش رو داریم سال متفاوتی است و درگیری‌هایی که پزشکان داشتند به توصیف نمی‌آید اما اگر می‌توانید به گوشه‌ای از روزهای آغاز تا امروز کرونا اشاره کنید و از شرایط کاری همکاران پزشک بگویید.
کرونا با آنکه اتفاق تلخی بود اما خدمت در این دوران برای تیم پزشکی مبارک بود؛ با اینکه کار ما خیلی زیاد شد و انرژی زیادی از ما گرفت اما در نهایت حال امروزمان خوب است.
وقتی شرایط شیوع ویروس کرونا در کشور رقم خورد نگرانی و ابهامات زیادی از این بیماری داشتیم و داریم. حتی برای تأمین وسایل حفاظتی یکسری کمبودها داشتیم و در شرایط مختلف چالش‌هایی پیش‌بینی می‌شد اما با همت متولیان و تیم پزشکی و مدافعان سلامت از این بحران درحال عبور هستیم و روزبه‌روز موانع را بیشتر حل‌وفصل می‌کنیم.
آنچه ارزشمند بود تمام‌قد پای کار آمدن پزشکان در همدان بود. من خودم فکر نمی‌کردم همکاران من این‌چنین جانانه پای کار بایستند. در عرصه خدمت‌رسانی پزشکان به بیماران در سراسر کشور ما عزیزانمان را از دست دادیم، روزهای نخست حتی اطلاعاتی دقیق از بیماری نداشتیم اما همکاران بدون لحظه‌ای درنگ پای کار ایستادند و این جانفشانی و خدمتگزاری را در اولویت‌های خود قرار دادند.
آیا توانستید برخی بحران‌ها از مراجعه مردم به اماکن بیمارستانی تا مطب‌ها را با اعمال برنامه‌هایی مدیریت کنید؟
برای مدیریت بحران درمان همان روزهای نخست از پزشکان همدان خواستیم مطب‌ها را باز نگه دارند و الحق پزشکان این کار را کردند تا مراجعات مردم به بیمارستان‌ها کم شود. هماهنگی‌ها و تعهد خدمت‌ها در استان همدان فوق‌العاده بود، به‌گونه‌ای که 150 نفر از پزشکان در هر حیطه‌ای، از ماما تا فوق‌تخصص مطب‌هایشان را باز نگه داشتند که مردم به بیمارستان‌ها نروند و مبتلا نشوند.
برای این منظور صد نفر از پزشکان در کمتر از یک روز اعلام آمادگی کردند که در فرایند اطلاع‌رسانی مجازی برای مشاوره پزشکی دادن به بیماران همراه باشند.
به این ترتیب روزانه هزار و 500 مشاوره پزشکی به مردم ارائه شد، این انسجام هماهنگی و تعهد خدمتی به ما نشان داد مردم به توصیه‌های پزشکان اعتماد دارند و حرف‌های تیم پزشکی برایشان یک مرجع است و فهمیدیم این اعتماد بی‌دلیل نیست؛ زیرا در هر شرایط سختی ما هر وقت از همکارانمان هر چه خواستیم عمل کردند.
در این مدت آیا پیش نیامد از پزشک بودنتان گلایه کنید، خسته شوید؟
نکته تأمل برانگیز این بود که ما می‌دیدیم همکارانمان از دست می‌روند، حتی پزشکان صاحب‌ناممان در بیمارستان‌ها بستری شدند و برخی از آنها تا مراحل بحرانی هم پیش رفتند با آنکه دیدن این صحنه و شنیدن این اتفاقات ما را خیلی متأثر می‌کرد ولی ذره‌ای در انگیزه خدمتی ما تأثیری نداشت، حتی هیچ کدام از ما یک ثانیه به این فکر نکردند که کار را ترک کنند.
خودتان هم می‌دانید پزشکان شرایط اقتصادی مطلوبی دارند و حتی اگر آنها 6 ماه که هیچ اگر ۲ سال هم مطب نروند هیچ اتفاقی برایشان نمی‌افتد اما با این تفاسیر در چنین شرایطی همه پای کار بودند در هر رده و سنی، در بیمارستان‌های شیفت‌های 8، 12، 24 با آن پوشش‌های خسته‌کننده محافظتی در محل کار می‌ماندند و کار می‌کردند.
آیا در ارتباط برقرار کردن با مردم و انتقال توصیه‌های پزشکی در مدت شیوع کرونا خود را موفق می‌دانید؟
مردم به توصیه‌های پزشکان اعتماد دارند وقتی ما به مردم گفتیم وسایل حفاظتی استفاده کنید و در خانه بمانید، شاهد بودیم آنچنان شهر خلوت شد که در تمام خیابان‌های پرترافیک همدان در ظرف چند ساعت خبری از تردد خودروها نبود. پس از آن مردم به‌شدت رعایت موازین بهداشتی را افزایش دادند و این‌گونه آمار‌ها رو به بهبود رفت و این حاصل اعتماد متقابل مردم و جامعه پزشکی بود.
اعتماد مردم به جامعه پزشکی ماحصل زحمات پیشینیان ما از گذشته تاکنون بوده و این سبب شد که مردم این اعتماد را به جامعه پزشکی داشته باشند.
نظارت بر مطب‌ها و واحدهای درمانی مورد مراجعه مردم در مدت شیوع کرونا چگونه بود؟
در مطب‌ها اطلاع‌رسانی درباره کرونا دادیم و پروتکل‌های بهداشتی را اعلام کردیم. یکسری مطب‌ها بودند که باید خدماتشان کم می‌شد، به آنها ابلاغ شد و از آنها خواستیم که خودشان را با پروتکل‌ها وفق دهند و بازدید کردیم اگر پروتکل‌ها انجام شده بود به آنها مجوز فعالیت دادیم.
برخی مطب‌ها در اجرای پروتکل‌ها مشکل داشتند به آنها تذکرات شفاهی و کتبی دادیم و دوباره بازدید کردیم و حالا در شرایط خوبی در استان هستیم.
تأکید کردیم نوبت‌دهی‌ها بیشتر به سمت تلفنی و اینترنتی برود، اکنون هم به‌دلیل اینکه مشاوره‌های مجازی را ساماندهی کنیم با معاونت درمان دانشگاه هماهنگ هستیم که دوباره مشاوره‌های پزشکی را با یک شکل و شمایل قانونی در همدان راه‌اندازی کنیم.
چرا برخی مطب‌ها همیشه شلوغ و نوبت‌دهی‌ها 6 ماهه و یکساله است، برای این معضل چاره‌ای دارید؟
دلیل زیاد بودن تعداد مراجعان به برخی مطب‌های همدان این است که پزشکان در همدان توانمندی و حاذق بودنشان زبانزد است و بسیار مورد اقبال مردم استان‌های همسایه هم هستند و البته هزینه‌های درخواستی آنها پایین‌تر است، از سال‌ها پیش در همدان هزینه پزشکی مدیریت‌شده است و از استان‌هایی هستیم که زیرمیزی در آن معنا ندارد.
پزشکان همدانی در طبابت عملکرد خوبی دارند، همه اینها سبب شده که بار مراجعه از استان‌های دیگر در همدان زیاد باشد و من خواهش می‌کنم بیماران همدانی که برایشان امکان دارد برای درمان‌های سطحی و عادی‌تر به پزشکان کم‌مراجعه‌تر مراجعه کنند تا حجم حضور در مطب‌ها مدیریت شود.
امیدوارم بتوانیم یک کتاب راهنمایی پزشکی تدوین کنیم و هم بتوانیم در بستر اینترنتی اطلاعات را نشر دهیم اما هنوز مردم ما به شیوه سنتی علاقه‌مندتر هستند و چاپ کتاب با اطلاعات پزشکان خیلی تأثیرگذار است.
مردم با نوبت‌گیری اینترنتی آشنایی ندارند، اگر یک کتابچه‌ای تدوین کنیم که اطلاعات پزشکان هم در آن باشد که بتوانیم در سطح شهر توزیع کنیم و مردم با تلفن این ارتباطات را بگیرند این مهم می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
در این ایام نترسیدید که خودتان کرونا بگیرید؟
به هر حال ما هم نگران می‌شویم اما واقعیت این است که احتمال ابتلا را می‌دادم و می‌دهم اما این احتمال ابتلا در عملکرد و فعالیت‌هایم تأثیرگذار نبوده، سعی کردم کارهای اضافه‌تری در طول روز انجام دهم و پروتکل‌ها را به‌شدت رعایت کنم؛ از شستن لحظه‌به‌لحظه دست‌ها تا استفاده از مواد ضدعفونی کننده و ماسک، ولی نترسیدم چون احتمال ابتلا برای همه ما وجود دارد.
چند بار تست دادید؟
یکبار آزمایش سرولوژی دادم که البته علایمی نداشتم و تست منفی بود.
اگرچه این منفی بودن خوب نیست یعنی به آن معناست که در بدن من آنتی‌بادی تشکیل نشده و مستعد ابتلا هستم. اگر تست مثبت باشد علامت خوبی است، به آن معناست که فرد پیش‌تر مبتلا شده است و پادزهر در بدن هست ولی وقتی نیست یعنی یا فرد گرفته و پادزهر تولید نشده و یا اصلا نگرفته است.
آیاخانواده شما از شرایط ناراضی نیستند؟ از خاطرات این روزهایتان کمی بگویید.
تحمل شرایط برای همه دشوار است، البته همسر بنده هم پزشک هستند، پزشکی مسئولیت و شغل ماست هر شغلی یک مزایا و یک خطرات و یک امتیازاتی دارد.
شرایط می‌گذرد اما من همیشه نگران عواطف دخترم پس از تمام شدن کرونا هستم؛ یک دختر 5 ساله دارم وقتی من به خانه می‌روم او مثل گذشته دوست دارد من بغلش کنم و ببوسمش اما در این ۶ ماه مجبور شدم هر بار او به سمتم آمد برای حفظ سلامتش از خودم دورش کنم و دل او را بشکنم.
نمی‌توانم برای او توضیح بدهم که کرونا چیست؟ وقتی از او فاصله می‌گیرم هم حال خودم بد می‌شود و هم شاید این اتفاق برای همیشه در ذهنش بماند و پدرهایی همچون من ده سال دیگر هم نمی‌توانیم توضیح بدهیم که «دخترم اگر آن روز بغل من می‌آمدی مریض می‌شدی» ولی این حس بد همیشه در ذهنش می‌ماند.
مدت‌ها مجبور می‌شدم که مادرم را نبینم. یک وقت‌هایی در آسانسور می‌ایستادم و مادرم در خانه را باز می‌کرد و من با مادر حال و احوال می‌کردم و برمی‌گشتم؛ اینها خاطراتی از روزهایی است که اصلا جذاب نبود، این روزها دوره سختی است به هر حال گویا هزینه شغل ما را اطرافیان ما هم می‌دهند.
حرف آخر
همکاران عزیز، روز پزشک بهانه‌ای برای این است که برایتان آرزوی تندرستی کرده و خسته نباشیدی جانانه تقدیم کنم.
امسال بیشتر از هرسال، خانواده جامعه پزشکی شامل پزشکان، پرستاران و سایر زحمتکشان عرصه سلامت نشان دادند که اهل عمل هستند و تعارف ندارند و حضور شبانه روز آنها در عرصه خدمات‌درمانی رساندن به مردم را ارج می‌نهیم.
امید آنکه این روزهای تلخ بگذرند و همه با هم در روزهایی مملو از آرامش و تندرستی روزگار بگذرانیم.
