شهردار پاشنه کشیده برای خانه‌های تاریخی

■ حسینی: خانه‌های تاریخی هویت شهر هستند

شهردار همدان در راستای نظارت بر حفظ خانه‌های تاریخی با تشکیل گروه‌های کارشناسی جدی به این مسأله ورود کرد.
در روزهای اخیر سید مسعود حسینی با تشکیل گروه‌های کارشناسی و متخصص در حوزه تاریخی و گردشگری با بررسی آمار خانه‌های تاریخی و شناسایی آنها عنوان کرده است که خانه‌های تاریخی هویت شهر است آنها را حفظ می‌کنیم.
ورود جدی شهردار همدان به پرونده خانه‌های تاریخی این‌روزها برای دوستداران میراث‌فرهنگی روزنه امیدی باز کرده است مبنی بر آنکه شاید از این پس شاهد تخریب هیچ بنای واجد ارزش تاریخی در همدان نباشیم .
در ادامه جلسات شهرداری روز گذشته همچنین نشستی بین شهردار و اعضای کمیته گردشگری شورای شهر با حضور رئیس کمیسیون فرهنگی و گردشگری در سالن جلسات شورای شهر برگزار شد.
خروجی این جلسات یک هدف را دنبال می‌کند آن هم حفظ خانه‌های تاریخی است که ریشه در تاریخ مردمان ایران‌زمین دارد.

 تخریب زنجیره‌ای خانه‌های تاریخی
در ماه‌های اخیر تخریب خانه‌ها در بافت‌های تاریخی همدان شکلی زنجیره‌ای به خود گرفته است، به گونه‌ای که در کمتر از یک ماه و بدتر از آن در کمتر از یک روز سومین و چهارمین خانه‌ تاریخی که وضعیتی مشابه 2 خانه‌ تاریخی دیگر در همدان داشتند با وجود قرار گرفتن در بافت تاریخی این شهر تخریب شدند. با تخریب 2خانه  دیگر در روزهای اخیر، یعنی خانه «خانجانی» و «خوشبخت»  به نظر می‌رسد تخریب میراث‌فرهنگی در همدان، به اتفاقی طبیعی تبدیل شده است.
دهم مهرماه۱۴۰۰ تخریب پر سر و صدای مدرسه تاریخی «ظفر» رخ داد و یک‌ هفته پس از تخریب مدرسه، خانه‌ تاریخی دکتر شیری هم در حالی که مراحل ثبت در فهرست آثار ملی را می‌گذراند، تخریب شد.
 در نخستین تخریب یعنی مدرسه ظفر، شهرداری، مالک را مقصر دانسته بود که بدون مجوز دست به تخریب این مدرسه زده و حتی شورای شهر هم جلسه‌ای تشکیل داده بود تا از تکرار این اتفاق جلوگیری کند، اما هنوز نتیجه‌ای از جلسه بیرون نیامده بود که لودرها خانه‌ شیری را در کمتر از 3 روز تخریب کردند.
پس از گذشت کمتر از ۱۰روز از دومین تخریب، خبر رسید 2 خانه تاریخی دیگر یکی منسوب به «خانجانی» در محله آقاجانی‌بیگ تخریب شد.
فاجعه‌بارتر از همه این بود که پرونده ثبت خانه دکتر شیری در وزارت میراث‌فرهنگی اتاق به اتاق می‌گشت و قبل از اینکه شماره ثبت آن صادر شود، اسیر چنگال‌های لودر مکانیکی شد.
صحبت به لودر و تخریب و هویت به خاک سپرده شده که می‌رسد نوک پیکان اتهام به سوی مالکان نشانه می‌رود، مالکانی که تنها منافع مالی را دنبال می‌کنند و این بناها را حراج کرده و شهر را از برکات آنها محروم ساختند.

 حال پریشان خانه‌های ثبت شده
اما کاش موضوع را از بعد دیگری هم بررسی کنیم، فارغ از اینکه مخالف تخریب خانه‌های تاریخی هستیم آن هم با هر بهانه‌ای و به دست هر کسی؛ ما به راستی اگر این بنا که نمونه‌ای است مثل مشت در برابر خروار، ثبت می‌شد سرنوشتی بهتر از حال داشت؟ مگر خانه شهبازی و دیگر میراث تاریخی که به ثبت رسیدند امروز وضعیت خوبی دارند؟
پاسخ این پرسش روشن است، آنها آرام‌تر می‌میرند و کمی دیرتر اسیر چنگال‌ نیستی می‌شوند، چون به ثبت رسیده‌اند و مالک یا مالکان نمی‌توانند آن را از بین ببرند، بنابراین مجموعه‌ای از هویت و صدالبته تاریخ این شهر را زیر خروارها خاک رها می‌کنند تا کم‌کم ستون‌های قدیمی و زوار دررفته‌شان‌ شانه از زیر بار تاریخ خالی کنند.
گویی این سرنوشت تلخ از پیش نوشته شده‌ بناهای تاریخی همدان به تدریج مسری می‌شود و چندی دیگر به جای بناهای تاریخی ثبت شده یا نشده بافت در هم تنیده سیمان و آهن سر به فلک می‌کشد و دیواری بین انسان و آسمان می‌شود.
 بدون شک برای حفظ بخشی از گذشته شهر تمدن‌ها راهی وجود دارد؛ چون همت مسئولان، برقراری اتاق فکر، همراهی دستگاه‌های ذی‌ربط و توجه به فرهنگسازی.

  بناهای تاریخی امروزسرمایه‌های اقتصادی فردا
استادیار معماری دانشگاه بوعلی‌سینا در این‌باره می‌گوید: حدود ۲۰۰ بنای تاریخی واجد ارزش در همدان وجود دارد که عمر اکثر آنها به اواخر دوره  قاجار، پهلوی اول و دوم بازمی‌گردد.
منصور محمدیان بناهای تاریخی همدان را علاوه بر ارزش تاریخی جزو سرمایه‌های اقتصادی همدان می‌د‌اند چراکه طبق سند آمایش سرزمین یکی از محورهای توسعه استان گردشگری است پس حفظ و حراست این بناها برای آیندگان جدی‌تر از آنچه تصور کنیم به شمار می‌رود.
اما تخریب خانه‌های تاریخی که در همدان به یک روند تبدیل شده است این ظرفیت را از بین می‌برد و عملاً دست ما برای برنامه‌ریزی اقتصادی و تولید ثروت در زمینه گردشگری در آینده را در پوست گردو می‌گذارد.
وی درباره وضعیت فعلی میراث تاریخی همدان بیان می‌کند: بناهای تاریخی شهر همدان یا به ثبت رسیدند و دارای کد هستند یا هنوز فرایند اداری مربوط به ثبت آنها طی نشده و برخی در مرحله اجرا قرار دارند، اما همه آنها سرنوشتی مشابه پیدا می‌کنند و تخریب می‌شوند.