پزشکی دانشی کاربردی است که هدف آن حفظ و ارتقای تندرستی، درمان بیماری‌ها و توانمندسازی آسیب‌دیدگان است. این منظور با شناخت بیماری‌ها، تشخیص، درمان و جلوگیری از بروز آنها به انجام می‌رسد.
دانش پزشکی بر روی طیف وسیعی از رشته‌ها مانند فیزیک، زیست‌شناسی، رشته‌های مهندسی و ... بنا شده است. این دانش در یونان باستان توسط پزشکانی چون بقراط، بنیان‌گذاری شد و بعد‌ها توسط رازی و بوعلی سینا گسترش یافت. در ایران روز یکم شهریور که مصادف با زادروز بوعلی سینا است، روز پزشک نامیده شده است.
به مناسبت روز پزشک با دکتر محمدعلی امیرزرگر متخصص جراحی کلیه، استاد مرکز تحقیقات ارولوژی و نفرولوژی دانشگاه علوم پزشکی همدان و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت‌وگو کردیم. در این مصاحبه موضوعات مختلفی از طرح تحول سلامت تا جراحی پیوند کلیه در استان مورد بررسی قرار گرفت.
چرا پزشکی را به‌عنوان یک حرفه انتخاب کردید؟
از دوران ابتدایی به‌دلیل علاقه شدیدی که به طبابت داشتم از همان زمان تصمیم گرفتم با تلاش و پشتکار فراوان خودم را به هدفم نزدیک و نزدیک‌تر کنم و هرساله با کسب رتبه نخست در مقاطع مختلف تحصیلی، توانستم پله‌های ترقی را یکی پس از دیگری طی کنم و اکنون خدا را شکر می‌کنم.
لطفا درباره رشته تخصصی خود توضیح دهید؟
نجیب‌ترین عضو بدن کلیه است که 35 کار را در لحظه انجام می‌دهد و از مغز هم ارزشمندتر است. با تمام وظایفی که بر عهده دارد حتی ده درصد از آن هم باقی مانده باشد باز هم به فعالیت خود ادامه می‌دهد، می‌تواند مشکلات مربوط به بدن را حل کند و از زیر ده درصد به بعد علائم نارسایی آن ظاهر می‌شود. در این مواقع مجبور هستیم که عمل پیوند کلیه برای فرد مورد نظر صورت بگیرد. با عمل جراحی پیوند کلیه فرد می‌تواند مجددا به زندگی عادی و طبیعی خود ادامه دهد. قسمتی از سموم بدن توسط کلیه‌ها دفع می‌شود، املاح مضر و مواد زاید تولیدشده اگر در بدن می‌ماند و دفع نمی‌شد شاید در ظرف چند روز انسان توسط همین مواد زائد و سمی از پای درمی‌آمد. مواد زائدی از قبیل «کراتینین و اوره» و همچنین آب زائد که از طریق ادرار دفع می‌شوند از جمله کارهایی هستند که کلیه‌ها آن را برعهده دارند.
نوشیدن مایعات تا چه میزان به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند؟
بررسي‌ها حاكي از اين است كه در ايران برخی افراد سنگ كليه دارند، اين درحالي است كه كشور ما داراي مناطق گرم و خشك زيادي است كه متأسفانه دسترسي به آب سالم ندارند از اين رو آب كمتري مي‌نوشند و به‌دلیل تعريق زيادي كه دارند كليه‌هايشان سنگ‌ساز مي‌شود.
بهترین روش برای سلامتی بدن در هر منطقه از کشور چه مناطق کوهستانی و چه مناطق دشت و دامنه‌ها، درمان اصلی برای دفع سنگ کلیه این است که هر یک ساعت یکبار، یک لیوان آب یا چای میل شود، با این عمل به‌طور مرتب کلیه شست‌وشو می‌شود.
درحال‌حاضر چند سالی است که محققان و پزشکان می‌خواهند ارتباط بین سنگ کلیه و رژیم غذایی را مشخص کنند، هنوز ارتباطی پیدا نشده است به همین دلیل، رژیم غذایی تأثیری آنچنانی در سنگ‌سازی کلیه ندارد. مهم‌ترین عامل سنگ‌سازی به شکل موروثی است و سابقه فامیلی و ژنتیک هم در تشکیل سنگ کلیه نقش دارد.
تصفیه و یا جوشاندن آب در پیشگیری از سنگ کلیه تا چه میزان مؤثر است؟
همه ما می‌دانیم که هرچه آب آشامیدنی سالم‌تری استفاده کنیم کمتر به سنگ کلیه دچار می‌شویم ،آب به‌عنوان مهم‌ترین و پرکاربردترین نوشیدنی، نقش انکارنشدنی در سلامت انسان را بازی می‌کند. آب تصفیه‌شده با حذف املاح اضافی در کنار آلایندگی‌ها تأثیر بسزایی در پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه دارد. همچنین آب تصفیه‌شده با توجه به اینکه املاح معدنی کمتری دارد با کاهش رسوب این مواد در کلیه از ایجاد سنگ جلوگیری می‌کند و از طرفی دیگر، با نصب این دستگاه می‌توان میزان سختی آب را از لحاظ استاندارد بودن و میزان املاح آن بررسی کرد و چون سال‌های طولانی از لوله‌کشی آب‌های مناطق کشور می‌گذرد احتمال آلودگی در آب وجود دارد؛ بنابراین استفاده از دستگاه تصفیه آب می‌تواند در پپیشگیری از ایجاد سنگ مؤثر باشد، همچنین به افرادی که دارای کلیه سنگ‌ساز هستند توصیه می‌شود که از آب‌های معدنی استاندارد کارخانه‌ای که ارزش بالایی برخودار هستند برای مصرف روزانه آب آشامیدنی خود استفاده کنند.
بروز سنگ کلیه در مردان شایع‌تر است یا بانوان؟
به جز افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای هستند، سنگ کلیه در مردان نسبت به زنان بیشتر بروز می‌کند و معمولا بین سن 20 تا 50 سالگی شایع‌ترین زمان تولید سنگ است که سبب بروز علایمی همچون درد پهلو، تکرر و سوزش ادرار می‌شود و عوامل مختلفی چون ارث، آب‌وهوا، نوع تغذیه و فعالیت در میزان بروز و شیوع آن مؤثر است.
شرایط مراکز دیالیز در ایام کرونا به چه شکل بوده است؟
چون مکان دیالیز یک مکان محصور شده و حساسی است و امکان آلودگی این دستگاه‌ها وجود دارد به همین دلیل تمام دستگاه‌ها و ابزارهایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند به‌طور مرتب و روزانه ضدعفونی می‌شوند و بهترین کار برای پیشگیری از شیوع این بیماری، ضدعفونی کردن مداوم محیط و استفاده از ماسک‌های چند لایه، اسپری کردن تمام دستگاه‌ها است که از شیوع بیشتر این بیماری جلوگیری می‌کند.
آیا در ایام کرونا عمل پیوند کلیه صورت گرفته است؟
به‌دلیل شیوع ویروس کرونا و تمام بیماران پیوندی به‌دلیل اینکه از سیستم ایمنی ضعیفی برخوردار هستند و از داروهای ضعیف‌کننده سیستم ایمنی برای نگهداری پیوند کلیه مصرف می‌کنند، این دسته از بیماران بیشتر در معرض این ویروس قرار دارند؛ بنابراین بیشتر مراکز پیوند در سراسر کشور متوقف شده است و از همین هفته مرکز پیوند کلیه استان همدان هم فعالیت خود را برای عمل پیوند آغاز خواهد کرد و هر بیماری که در نوبت باشد، عمل پیوند آن انجام خواهد شد.
درباره انواع سنگ کلیه توضیح بفرمایید؟
به‌طور کلی سنگ‌ها، به‌دلیل اینکه از نفرون‌ها یا لوله‌های سازنده ادرار تولید می‌شوند و در آن ناحیه رسوب صورت می‌گیرد و کم‌کم این رسوب بزرگ شده و وارد سیستم جمع‌کننده می‌شود، اندازه آنها از چند میلیمتر یا چندین سانتیمتر است که سنگ‌های شاخ گوزنی نام دارند؛ سنگ‌های شاخ گوزنی می‌توانند بسیار سریع بزرگ شوند و در نهایت کلیه، حالب یا مثانه را مسدود کنند و به کلیه آسیب برسانند. بهترین درمان برای جلوگیری از سنگ‌سازی و رفع زودرس سنگ‌سازی در سیستم ادراری، هر یک ساعت یکبار نوشیدن یک لیوان آب یا چای است و همچنین فعالیت ورزشی روزانه مانند طناب زدن به‌صورت مرتب می‌تواند از بزرگ شدن سنگ‌ریزه‌های کلیه جلوگیری کرده و دفع سریع‌تر آنها نیز کمک می‌کند.
تاکنون چند پیوند کلیه در همدان صورت گرفته است؟
از سال 73 تاکنون بیش از هزار مورد پیوند کلیه در همدان انجام شده است، از ابتدای زمانی که پیوند کلیه در همدان انجام می‌شود فقط در یک مورد با شکست و رد پیوند روبه‌رو شده‌ایم.
بیمارانی که به‌دلیل کرونا پیوند آنها متوقف شده است و عارضه خاصی برای بیماران در انتظار پیوند به همراه ندارد این بیماران باید تا زمان پیوند از روش دیالیز استفاده کنند.
تمام مراکز پیوند کلیه در همه دانشگاه‌ها دارای یک مرکز واحد هستند؛ بنابراین در هر استانی یک مرکز پیوند کلیه وجود دارد .درصد بالایی از بیماران دیالیزی استان همدان در صف انتظار پیوند کلیه هستند اما از اسفندماه سال گذشتهویروس کرونا سبب لغو اعمال جراحی پیوند کلیه در استان شده است. با تلاش تیم پیوند کلیه استان و ایجاد فضایی مناسب در بیمارستان شهید بهشتی همدان از هفته آینده اعمال جراحی پیوند کلیه از سرگیری می‌شود.
