| پنجشنبه - 13 بهمن 1401 - شماره 4521 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
کد مطلب: 49740 |
تاریخ انتشار: 1393-06-09 - 05:00 |
تعداد بازدید: 538 |
|
|
|
|
سهم ناچيز نمايشگاه در ترويج كتابخواني
نویسنده : امير بختياريان
تحلیل
برگزار كنندگان نمايشگاه كتاب استاني، مهمترين هدف برگزاري نمايشگاه را در استانها ترويج فرهنگ كتابخواني معرفي ميكنند، اما در عمل سندي ارائه نميدهند كه اثبات كند اين سري از نمايشگاهها توانسته باشد فرهنگ كتابخواني را در كشور رواج دهد.
البته ترديدي نيست كه برگزاري هر نمايشگاه بزرگ و كوچكي در ترويج كتاب و كتابخواني مؤثر است ولي لازم است بررسي شود تا چه اندازه هزينههاي برگزاري يك نمايشگاه كتاب توجيه كننده فوايد برگزاري آن است.
به عبارت ديگر اگر برگزاري نمايشگاه كتاب را بتوانيم از جنبه “هزينه- فايده” بررسي كنيم، آن وقت بهتر ميتوانيم تصميم بگيريم كه اجرای آن را در سطح استانها ادامه دهيم و يا از ابزارهاي ديگري براي ترويج كتاب و كتابخواني استفاده كنيم.
در اين راستا، يكي از دلايل پايين بودن سرانه مطالعه در كشورمان را گران بودن كتاب عنوان کرده و به همين دليل در نمايشگاه، كتاب را با تخفيف چشمگير به خريدار عرضه ميكنند. با اين حال به نظر نميرسد كه بین گراني كتاب و نخواندن آن ارتباط محكمي برقرار باشد. اساساً بايد گفت كتاب گران نيست حتي در مقايسه با بسياري از كالاهاي فرهنگي ديگر ميتوان گفت ارزان است. ولي با اين حال حضور كمرنگي در سبد هزينه خانواده دارد و هزينه خريد كتاب دليلي فرعي براي پايين بودن فرهنگ مطالعه است؛ چراكه تنها راه براي مطالعه خريدن كتاب نيست.
امروزه در استان همدان 87 كتابخانه عمومي فعال است و در اين كتابخانهها در مجموع نزديك به يك ميليون جلد كتاب عرضه ميشود.
حتي نهاد كتابخانهها اين تعهد را دارد كه اگر كتابي در كتابخانهاي موجود نبود عضو ميتواند سفارش دهد تا كتابخانه آن را براي او تهيه كند. اين تعداد كتابخانه با اقبال خوبي از سوي مردم موجه نيست و گذري در كتابخانهها بيانگر آن است كه اغلب مراجعاني كه در سالنهاي قرائت مشغول مطالعه هستند در حال مطالعه كتابهاي درسي و يا كنكوري هستند و كتابخانه بيشتر در خدمت كنكور و مدرسه است تا كتاب و كتابخواني.
در كنار كتابخانههاي عمومي، دهها كتابخانه بزرگ و كوچك در سطح استان و زيرنظر نهادهاي مختلف اداره ميشود و برخي از آنها داراي منابع بسيار ارزشمندي است.
براي نمونه ميتوان به كتابخانه آيتا... معصوميهمداني اشاره كرد كه از نظر كتابهاي خطي و همينطور ناياب گنجينه بسيار ارزشمند كتاب در غرب كشور محسوب ميشود. اما مراجعان محدودي دارد و يا كتابخانه دانشگاه بوعليسينا و خيلي از مراكز ديگر علمي و فرهنگي ديگر كه مستقل از نهاد كتابخانههاي عمومي، كتابخانه دارند و همه اينها با كمترين حق عضويت سالانه كتاب به اعضاي خود امانت ميدهند. بنابراين طرح اين ادعا كه كتاب به دليل گران بودن خوانده نميشود ادعاي قابل دفاعي در شرايط كنوني نيست و اگر بپذيريم كه چون كتاب گران است خواننده ندارد پس بايد به اين پرسش پاسخ دهيم كه چرا كتابخانهها از خواننده كتاب خلوت است؟ به همين دليل تخفيف 10 درصدي ناشران در نمايشگاه به علاوه تخفيف 20 درصدي اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي نميتواند موجب ترويج مؤثر كتاب و كتابخواني شود.
در این مورد ایرادی كه به نمايشگاه كتاب استاني وارد است حضور پررنگ ناشران كتابهاي كمك درسي در اين نمايشگاه است. سود سرشاري كه اين ناشران در طول سال از چاپ كتاب كمك درسي و كنكوري ميبرند به كنار، سهم پررنگ آنها در نمايشگاه استاني چنان است كه ساير ناشران به ويژه ناشران كتابهاي ارزشمند يا تمايلي به شركت در نمايشگاه ندارند و يا اغلب حضوري غيرمؤثر در نمايشگاه دارند و در حالي كه كتابهاي كمك درسي و كنكوري بخش عمده يارانه نمايشگاه را از آن خود ميكند ناشران حرفهاي در اين رقابت جا ميمانند و به آثار آنها از طرف مشتريان نمايشگاه اقبال بسيار كمتري ميشود.
اين مشكل در حالي روي ميدهد كه اساساً هدف نمايشگاه كتاب استاني نبايد ترويج مطالعه كتابهاي كمك درسي باشد. به همين دليل شايسته است برگزاركنندگان نمايشگاههاي كتاب استاني آماري از انتفاع هر ناشر از يارانه ناشي از تخفيف 20 درصدي كتاب منتشر كنند تا روشن شود نفع اصلي از برگزاري نمايشگاه از آن چه كساني است. كتابخوانهاي حرفهاي يا كساني كه ميتوانند مستعد مطالعه كتاب باشند و يا ناشران كتابهاي كمك درسي؟
هدف دومي كه از برگزاري نمايشگاه كتاب استاني مطرح ميشود عرضه كتاب به خوانندگان علاقهمند شهرستاني است كه از بازار پررونق عرضه كتاب در تهران دور مانده و از انتشار بسياري از كتابها به دليل اين دوري بيخبر ماندهاند. واقعيت اين است كه اين هدف هم با نمايشگاه كتاب استاني محقق نميشود؛ چراكه تعداد كتابهايي كه در نمايشگاه عرضه ميشود با کتابهای تازه انتشار تناسبي ندارد و هزاران كتاب ارزشمند به دلايل مختلف از جمله محدوديت فضا يا شركت نكردن ناشران صاحبنام بينصيب از عرضه ميماند. اصلاً جاي دوري نرويم همين همدان خودمان و همين چند كتابفروشي معتبر اما كوچك در شهر چقدر كتابهايي كه دارند اما در نمايشگاه اخير خبري از آنها نيست. از سوي ديگر، فروش اينترنتي كتاب نيز امروزه توانسته است بخش مهمي از عرضه كتاب به دورترين نقاط كشور را فراهم كند و آن قدر که ميتوان از اين ابزار براي ترويج كتابخواني استفاده كرد از نمايشگاه كتاب كه در نقاطي محدود از كشور و در زمانهايي محدودتر برگزار ميشود، نميتوان بهره برد.
با لحاظ اين دو نكته به نظر ميرسد لازم باشد در برگزاري نمايشگاه پرهزينه كتاب در استانها تجديدنظر شود و براي ترويج كتابخواني از ابزارهاي كاراتري استفاده شود. مدارس در اين مورد مأموريت سنگيني برعهده دارند كه تاكنون توجهي به آن نشده است.
مدارس ما دانشآموزان را علاقهمند به كتاب و كتابخواني نميكنند، اساساً كمتر معلمي را ميتوان يافت كه با كتاب وارد كلاس درس شود (یاد آقای مودب دبیر ادبیات دبیرستانهای همدان افتادم. هرگاه وارد کلاس میشد چند کتاب تازه برای معرفی همراه داشت) و يا از كتاب خواندن در كلاس درس سخن بگويد. برنامه كتابخواني اگر در مدارس به صورت مستمر و برنامهريزي شده برگزار شود ميتوان اميدوار بود جامعه اندكاندك به سمت كتاب تمايل بيشتري پيدا كند و بخواهد بخشي از نياز خودش را از درون كتابها بجويد.
برگزاري برنامه معرفي كتاب، برنامه كتابخواني، نقد كتاب، دعوت از نويسندگان و منتقدان كتاب بخشي از اين كارهاست كه ميتواند هم در مدارس و هم در مراكز فرهنگي چون فرهنگسراهاي شهرداري برگزار شود تا كتابخواني به تدريج به يك فرهنگ بدل شود.
خلاصه اينكه ترويج كتابخواني نياز به برنامهريزي مستمر و هميشگي دارد و نمايشگاه يك هفتهاي كتاب و تخفيف 30 درصدي فروش، كار مؤثري براي ترويج اين فرهنگ نيست و بهتر است هزينه قابل توجه برگزاري اين رويداد در جاي صحيحتري مصرف شود.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
نشر و نقل مطالب فقط با ذکر نام روزنامه همدان پیام
بلامانع است.
|
|
|
روزنامه همدان پیام (
اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي،
سياسي، ورزشی )
صاحب امتياز و مدير مسئول:
نصرت ا... طاقتي احسن
-
سردبير: يدا... طاقتي
احسن
نشاني: همدان، خيابان
شريعتي، ابتداي خيابان مهديه،
ساختمان پيام
تلفن: 38264433
(081)
- فکس: 38279013
(081) - سازمان
نیازمندی: 38264400
(081) - ايميل:
info@hamedanpayam.com |
|
