| پنجشنبه - 13 بهمن 1401 - شماره 4521 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
کد مطلب: 135943 |
تاریخ انتشار: 1402-09-28 - 07:00 |
تعداد بازدید: 43 |
|
|
|
|
یلدا؛ تبلور آیین كهن ِ ایرانیان به کاروان آثار جهانی پیوست
یادداشت
در هفدهمین نشست کمیته حفاظت از میراث ناملموس بشری یونسکو که به میزبانی کشور مراکش طی هفته اخیر برگزار شد، ایران نیز از ۶ پرونده پیشنهادی توانست ۴ پرونده را با همکاری کشورهای دیگر ثبت کند. در این میان یکی از نفسگیرترین پروندهها، «یلدا / چله» بود که پیش از این نیز توسط کارشناسان یونسکو پذیرفته نشده بود و این بار حدود ۴۰ دقیقه از وقت نشست را به خود اختصاص داد تا در همکاری مشترک ایران و افغانستان به ثبت جهانی برسد.
یلدا متعلق به تمام مردم دنیا است. ریشهها و مبنای یلدا از خانوادهمحوری، توجه به بزرگتر، ارزشها و فضائل انسانی و از همه مهمتر همگرایی در میان جامعه که از خانواده شروع میشود، نشأت میگیرد که اسلام روی این مسأله تأکید
زیادی دارد.
امسال اتفاق خجستهای رقم خورد و آن مهم، این بود که سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در توییتر اعلام کرد: شب یلدا (شب چله) به عنوان میراث فرهنگی ناملموس مشترک افغانستان و ایران ثبت کرد.
آیین شب یلدا از كهنترین آداب و رسوم مردمان ایران زمین است و قدمتی طولانی دارد. رسمی دیرینه برای انتظار زایش خورشید كه با خود مهربانی، امید و شادی را به ارمغان می آورد و پیروزی نیكی بر بدی را بشارت میدهد.
یلدا، واژه سریانی به معنای ولادت، زایش و زادروز خورشید(مهر، میترا) است كه در دوره ساسانیان به زبان فارسی راه یافت. این كلمه به شب نخست زمستان و شب پایانی پاییز گفته میشود.
آیین شب یلدا در باور ایرانیان باستان به گونهای بود كه تاریكی در آن، شكست میخورد، روشنایی پیروز و خورشید زاده میشد، روزها رو به بلندی میگذاشت و تابش نور ایزدی فزونی مییافت. به همین دلیل آنان، شب پایانی فصل پاییز و روز نخست زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید میخواندند و برای آن جشن بزرگی برپا میكردند.
پیشینه آیین شب یلدا در كلام فردوسی شاعر بزرگ ایران به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران نسبت داده شده و ابوریحان بیرونی نیز از این جشن با نام میلاد اكبر نام برده كه منظور از آن را میلاد خورشید عنوان كرده است.
جشن شب چله، ریشه در رویدادی كیهانی دارد. برپایی این آیین با حركت سالیانه خورشید رقم میخورد. هنگامی كه خورشید به پایینترین نقطه افق جنوب شرقی میرسد، این امر سبب كوتاه شدن طول روز و افزایش زمان تاریكی شب میشود. اما با آغاز زمستان یا انقلاب زمستانی، خورشید دگربار به طرف شمال شرقی باز میگردد كه نتیجه آن افزایش روشنایی روز و كاهش شب است.
به عبارت دیگر، در 6ماهه آغاز تابستان تا آغاز زمستان، در هر شبانه روز خورشید اندكی پایین تر از محل پیشین خود در افق طلوع میكند تا در نهایت در آغاز زمستان به پایینترین میزان جنوبی خود با فاصله 23،5 درجه از شرق برسد.
از این روز به بعد، مسیر جابه جایی های طلوع خورشید برعكس میشود و دوباره به طرف بالا و نقطه انقلاب تابستانی باز میگردد. آغاز بازگشت خورشید به طرف شمال شرقی و افزایش طول روز، در اندیشه و باورهای مردم باستان به عنوان زمان زایش یا تولد دوباره خورشید دانسته میشد كه آن را گرامی میداشتند.
پیشینیان ایران در این شب آیینهایی را برگزار میكردند و بر این باور بودند كه در این هنگامه به انتظار زایش دوباره خورشید، خواب از چشم میرود و بیداری تا بامداد
ادامه دارد.
بزرگان خانواده به نماد كهنسالی خورشید گرد هم جمع میشدند و سفرهای می گستراندند و در آن خوراكیهای تر و خشك چون انار، هندوانه و آجیل بر روی آن میگذاشتند كه این سفره در قدیم «میَزد» نام داشت.
اهمیت و جایگاه این آیین در میان ایرانیان سبب شد كه سازمان میراث فرهنگی در 1387 هجری خورشیدی، مراسم شب یلدا را به عنوان یكی از آیینهای باستانی ایران در تقویم این مرز و بوم به ثبت برساند.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
نشر و نقل مطالب فقط با ذکر نام روزنامه همدان پیام
بلامانع است.
|
|
|
روزنامه همدان پیام (
اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي،
سياسي، ورزشی )
صاحب امتياز و مدير مسئول:
نصرت ا... طاقتي احسن
-
سردبير: يدا... طاقتي
احسن
نشاني: همدان، خيابان
شريعتي، ابتداي خيابان مهديه،
ساختمان پيام
تلفن: 38264433
(081)
- فکس: 38279013
(081) - سازمان
نیازمندی: 38264400
(081) - ايميل:
info@hamedanpayam.com |
|
