در دفاع از میراث شیخ‌الرئیس

مسئولان همدان برند"ابن‌سینا" را دست‌کم گرفته‌اند

ابن‌سینا و میراث علمی او به چه کار امروزمان می‌آید؟!
و از تفاخر و مباهاتی که به گذشتگان می‌کنیم چه نفعی می‌بریم؟
و چرا همدان باید ابن‌سینا را تکریم کند و آرامگاه او را به‌عنوان پایگاه علم و خرد، عزیز و محترم بشمارد؟
این پرسش‌ها و ده‌ها پرسش دیگر را می‌توان ردیف کرد و در مورد دیگر مفاخر استان و کشور نیز تکرار کرد و انتظار داشت که مدافعان ارثیه علم و فرهنگ پیشینیان پاسخی اقناعی به این پرسشها بدهند.
پاسخ کوتاه به سه پرسش این مقدمه، در زیر می‌آید:
1-  روند تاریخ علم که اینک خود رشته‌ای مهم در تاریخ به‌شمار می‌رود؛ نشان می‌دهد که هیچ علم و عالمی در دوره ما نمی‌تواند با این ادعا که عقبه‌ای در گذشته نداشته است؛ خود را تافته جدا بافته از گذشتگان بداند. حتی آن‌چه علوم مدرن از قبیل رایانه و تجهیزات جدید چه در پزشکی و سایر علوم و فناوری‌های نوین، فضایی و... حاصل تجربه و تکمیل نظریات و آموزه‌های پیشینیان است که از شرق تا غرب عالم نتیجه خشت روی خشت گذاشتن پژوهشگران و دانشمندان از هزاره‌های گذشته تاکنون است.
از سویی برخی از ابعاد میراث فلسفی شیخ‌الرئیس با وجود گذشت هزار سال، به اذعان اندیشمندان ایرانی و خارجی همچنان بالنده و زنده است و استدلال‌های فلسفی شیخ گره‌گشای مشکلات منطقی و فلسفی بویژه در دنیای اسلام است.
میراث پزشکی شیخ نیز که تنها یک کتابش به‌نام قانون، بیش از یک میلیون واژه است؛ با وجود گسترش حیرت‌انگیز پزشکی مدرن، باز هم خواهان دارد و مخصوصا در پیشگیری و بهداشت با جدیدترین نظریات پزشکی همخوانی دارد.
قسمتی از رویکرد پزشکی جهان، بیش از چهار دهه است که به سمت احیای طب سنتی "چه ایرانی و چه چینی و..." جهت گیری کرده است و با استفاده از ابزار تشخیصی مدرن، طبابت در این حوزه رونق دوباره گرفته است.
البته منکر ضعف طب سنتی در تشخیص و درمان بیماری‌های صعب‌العلاج و یا جدید نیستیم و این ادعا را که همه درمان‌ها توسط این طب قابل انجام است، قابل دفاع نمی‌دانیم.
بلکه معتقدیم طب مدرن بایستی آن‌چه از پزشکی پیشینیان و نیاکان به ارث رسیده است را با محک تجربه و گذر از امتحان‌های پزشکی، مفید و اثرگذار تشخیص می‌دهد؛ به کمک بگیرد و به یک‌باره همه میراث طب نیاکان را تحقیر  کوچک نشمارد.
2-  اما منظور ما از مباهات به گذشتگان، تفاخر منفی نیست. بالیدن به استخوان‌های مردگان رسم عرب‌های جاهلی بود و مراد ما از افتخار به گذشتگان استفاده از میراث معنوی آنان و الگو گرفتن از آموزه‌های  برجای مانده از دانش و بینش آنهاست.
اگر ما امروز به ابن‌سینا می‌بالیم بخاطر خدمات علمی وی در جهت رفاه و آسایش بشریت است که میراث او در پزشکی، جان هزاران هزار انسان را نجات داده است و نجات و اشارات او، شفا و راهنمای نظر و عمل جوامع  و نسل‌های بسیاری شده است.
او را از این‌رو می‌ستاییم که با ذهن وقاد خویش گره‌گشای بسیاری از مشکلات بشری شده است و در گسترش علم از شرق تا غرب عالم مؤثر بوده است.
3-  و اما همدان؛ که تاریخش با حضور مفاخر فرهنگی و علمی در مقایسه با دیگر شهرهای کهن جهان، سر به آسمان می‌ساید؛ میزبان آرامگاه حجت‌الحق، بوعلی است.
و چه افتخاری بالاتر از این‌که بزرگترین فیلسوف جهان اسلام و بلکه جزو نوادر دانشمندان در همه تاریخ بشریت و پزشک حاذق و نامدار همه اعصار، در این خاک آرمیده است.
پس نیکو آن است که ابن‌سینا را بیش‌ از پیش تکریم و تعظیم کنیم و از مرده‌ریگ او استفاده کنیم و قبل از هر شهر و دیار دیگری برای معرفی و گام نهادن در مسیر علم و آثار او اقدام نماییم.
ابن‌سینا، برند فرهنگی و علمی همه اعصار است و نمونه‌هایی چون او به کمتر از انگشتان دو دستند.
اگر در رقابت‌های فرهنگی که بدون اراده ما به شدت و حدّت در حال انجام است؛ می‌خواهیم از قافله توسعه عقب نمانیم به پشتوانه‌هایی چون ابن‌سینا و باباطاهر و میر سیدعلی و دیگر عالمان و متفکران این دیار، نباید پشت کنیم.
ایستادن در کنار آرامگاه بوعلی و گرفتن عکس یادگاری با این نماد خردورزی و علم‌پروری، ما را به سرعت نور در رقابت‌های تبلیغاتی به پیش می‌برد.
اگر تاکنون نتوانسته‌ایم از این برند تابناک استفاده شایسته ببریم، غافل بوده‌ایم و ضرر کرده‌ایم؛ در حالی که از عظمت شیخ چیزی کم نشده‌است.
سخن پایانی: در آستانه روز بزرگداشت ابن‌سینا در اول شهریور، که روز پزشک و روز همدان نیز نامگذاری شده است؛ سخن تلخ بر زبان نمی‌آورم.
اما شایسته نیست فقط در شعار درجا بزنیم و قول و وعده‌هایی که برای نشر آثار و رساله‌های شیخ در یک دهه پیش گفته‌ایم، روزی زمین بماند و بر روی کاغذ.
وقت گلایه نیست؛ اما نباید رگ گردن قوی کنیم و بگوییم چرا ترکیه ابن‌سینا را تصاحب کرد و چرا امارات رُبات ابن‌سینا ساخت و چرا ایتالیا الهیات شفای بوعلی را تصحیح کرد؟!
با صحبت و شعار و وعده، کاری پیش نمی رود. چاپ و نشر آثار بوعلی، هم پول و اعتبار شایسته می‌خواهد و هم زمان‌بر است؛ چیزی که متاسفانه در دایره حوصله و صبر سیاست‌مداران و مدیرانی که مسئولیتشان کوتاه است، نمی‌گنجد. مردی می‌باید از تبار علم تا این‌بار گران را به مقصد برساند و برای این جهد علمی اعتبار و هزینه کند. منتظریم. همین.