با توجه به نقش اصلی و حیاتی عنصر خاک در شکلگیری انسان و حیوان و گیاه و هر موجود نفسکشی در روی کره خاک و بلکه دیگر کرات ناشناخته کائنات، سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (فائو) 15 دسامبر مصادف با 14 آذرماه را «روز جهانی خاک» نامگذاری و اعلام کرده است.
خاک چون هر عنصر حیاتبخشی از منظر مسلمانان جهان دارای اهمیت و ارجمندی ویژهای است و مصداق روان و باور قلبی که از «خاکیم و به خاک هم برمیگردیم»، نشانه پایبندی انسان مسلمان به اشارههای خداوندی در قرآن کریم است.
خاک به لحاظ ماهیت حیاتبخش و نقشآفرینش در شرع مقدس اسلام چون آب جاری و کُر از عناصر پاککننده شناخته میشود و جایی که آب نباشد، میتوان با خاک آلودگیها را از دسترس زدوده و پاک کرد. اما چه غفلتها و چه دلبستگیهای عمر بر باد ده و ویرانگری در دنیای انسانها باعث میشود که با دستان خودمان در طول تمام ادوار بشری رگهای حیاتیِ بودن و زیستن خودمان را آلوده سازیم، ببُریم و لگدمال کرده و به بازیچههایی تبدیل کنیم، بر کسی معلوم نیست و خودمان هم نمیدانیم!!!
بشر در روی کره خاکی با وجود انفجار جمعیت و افزایش لحظهای نیاز بشری به غذا و با وجود اینکه میدانیم همین خاک مولود غذا و منشأ حیات است ولیکن آن را همچنان لگدمال میکنیم و با انواع سم و بیماریها آلوده میسازیم و خاک را میکُشیم، غافل از اینکه شاخه درخت تنومندی که روی آن نشستهایم و از خطرات و آسیبهای روزگار ایمن گرفتهایم، ارّه میکنیم و تیشه میزنیم و دور نیست آن زمان که با همان شاخه بریده به اعماق نیستی و فنا سقوط خواهیم کرد.
بشر میلیونها سال است با هر وسیله و با هر بهانهای ذره، ذره و توده، توده از خاک عزیز را که میلیاردها سال زمان برده تا به وجود آمده است، از دامن هستی جدا میکند، غافل از اینکه برای تشکیل یک ذره خاک جدید کنشها و واکنشهای طبیعی بلندمدتی لازم است و به گفته دانشمندان و مهندسان خاک، 700 سال زمان میبرد تا با فرآیندهای گوناگون طبیعی خاکی به اندازه یک سانتیمتر مکعب با قابلیت پرورش گیاه به وجود آید و چنانچه شرایط اقلیمی و طبیعی و محیطی برای طی پروسه زمان تشکیل 700 ساله خاک فراهم نباشد، این زمان 4 هزار سال به درازا میکشد.
بر اساس آمارهای موجود که از سوی سازمان جهاد کشاورزی کشورمان اعلام میشود، بر اثر غفلت و بیتوجهی کاربران مختلف سالانه 17 تن خاک در گستره ایران دچار فرسایش و نابودی میشود. رقم 17 تن برای کشوری که بیش از 80 میلیون نفر جمعیت دارد و در حال توسعه هم هست، رقم کوچکی نیست و در درازمدت فاجعهای غیرقابل جبران به بار میآورد.
به گفته آقای قاسم اسدیان، رئیس مرکز تحقیقات وآموزش کشاورزی استان همدان، میزان فرسایش سالانه خاک در استان همدان 7/16 درصد است که این رقم در کشورمان 5/16 و میانگین جهانی آن 5/2 است و نشاندهنده سرعت عمل فرسایش خاک به دلایل دخالت انسان و طبیعت در کشورمان میباشد.
بنابر بر اعلام سازمانهای تحقیقاتی از بین ملل مختلف یکی از آسیبهای مهم و غیرقابل جبرانی که باعث مرگ و فرسایش خاک در جهان میباشد، رهاسازی آلایندههایی مانند مواد شیمیایی و شوینده و پلاستیکها و شیشهها و سایر آلودهکنندهای زیستمحیطی است که راحتطلبی و بیخبری انسانها آن را شایع میکند.
