چنانکه در مباحث پیشین آمد، برای تحقق توسعه ناگزیر از گزینش یک شاخه به عنوان محور اصلی توسعه خواهیم بود، یعنی با عنایت به زیست بوم و جغرافیای تاریخی و طبیعی خود، می بایست دست به گزینش بزنیم که آیا قرار است این شهرستان با محوریت بخش کشاورزی خود توسعه یابد؟ آیا قرار است پیشرفت بخش صنعت محور توسعه باشد؟ آیا بخش معدن و فراوری محصولات معدنی محور اصلی توسعه خواهد بود؟ آیا این شهرستان قرار است حول محور توسعه گردشگری رشد نماید یا صنایع دستی و هنر صنعت مبلمان؟ هر کدام از این عناوین نیز خود به چند زیر شاخه تقسیم می گردند، به عنوان مثال حوزه گردشگری را می توان به بخش های متنوع گردشگری تاریخی، گردشگری سلامت، گردشگری طبیعی، گردشگری کشاورزی، گردشگری علمی و آموزشی و ... تقسیم بندی نمود که هر یک اصول، مبانی و الزامات خاص خود را داراست. فی الواقع این نوشتار در صدد است با ارزیابی هنر صنعت مبلمان منبت به عنوان یکی از بخش های مهم اقتصاد، تولید، اشتغال و ایجاد ارزش افزوده در شهرستان ملایر به عنوان محور اصلی توسعه، به قدر وسع بایسته های تحقق این مهم را تبیین و تدوین نماید.
همانطور که همگان و با عنایت به اسناد و بقایای تاریخی باز مانده در آثار و ابنیه تاریخی، از جمله بقاع متبرکه امامزادگان سام و حام می دانیم، هنر منبت روی چوب با قدمتی افزون بر یک قرن، دارای پیشینه گرانسنگی در این شهرستان بوده که در تحول تدریجی و تاریخی خود به گسترش اشتغال و تولید در زمینه مبلمان منبت و از پی آن، کسب عناوین شهر ملی و جهانی این حوزه در سال های 1396 و 1398 انجامیده است، رخدادی که با برگزاری سه جشنواره ملی و حضور در رخدادهای جهانی همچون نمایشگاه اکسپو 2022 دبی نیز گام های ارزشمندی در راستای توسعه بازار و معرفی ملایر به عنوان صاحب برندی معتبر در این حوزه برداشته شده است، لیکن پس از طی تمامی این گام های ارزشمند که با اعتقاد و تلاش بی وقفه شماری از مسئولین اجرائی و مقننه، نخبگان و علاقمندان توسعه این شهرستان محقق گردیده است، تداوم رشد و بالندگی این صنعت و ارتقاء این برند نیازمند اتخاذ تصمیماتی مهم و اساسی از جانب سیاستگذاران است.
نخستین گام در این راستا تعیین این مهم می تواند باشد که مبل و منبت در آینده اشتغال، تولید و رشد اقتصادی این شهرستان چه جایگاهی خواهد داشت، به عبارت دیگر سیاستگزاران باید برای خود تبیین کنند که تا چه میزان به حفظ اشتغال و اقتصاد این حوزه و توسعه آن طی سالهای آتی علاقمند خواهند بود، آیا قرار است مبل و منبت به عنوان یکی از محورهای اساسی توسعه شهرستان لحاظ گردد یا خیر؟
در صورتی که پاسخ به این پرسش مثبت باشد باید در گام بعد به این مهم بپردازد که در کدام زیرشاخه این هنر صنعت مایل به اعتلای اقتصادی شهرستان خواهد بود؟ آیا حوزه مبلمان منبت را از منظر صنایع دستی و جذب گردشگر و توسعه صادرات این حوزه مورد توجه قرار خواهد داد یا با عنایت به تحولات بازار جهانی و لزوم تولید صنعتی و رقابتی به سمت توسعه صنعتی این محصول و گسترش بازارهای ملی و بین المللی پیش خواهیم رفت یا در راهبردی میانه، هر دو این اهداف را دنبال خواهیم نمود، یعنی از یک سو توسعه صنعتی و تجاری را مورد توجه قرار خواهیم داد و از دیگر سو توسعه حاصل کار دست و وجه صنایع دستی این هنر و گردشگری ذیل آن را، اتخاذ هر یک از این رویکردها از جانب سیاستگذار الزامات خاصی خواهد داشت که توجه ویژه به آنها ضرورت تام دارد.
توسعه وجه تولید صنعتی مبلمان منبت
با عنایت به آنچه در بالا آمد و بایسته هایی چون لزوم انجام تحقیق و توسعه، برند سازی، استاندارد سازی، ارائه خدمات پس از فروش، عمل به تعهدات عرضه کننده، شرکت در نمایشگاه های ملی و بین المللی، توسعه بازار هدف، گسترش تعاملات خارجی، ارتقاء دانش فنی، برقراری ارتباط بیواسطه با مراکز تولید و عرضه مواد اولیه و تأمین گسترده و ارزان قیمت نهاده های این هنر صنعت و اختلاف نظر موجود فی مابین تولید کنندگان و عرضه کنندگان محصولات مبل و منبت، نمی توان در صورت تداوم روند کنونی، به حفظ اشتغال و ایجاد ارزش افزوده این شاخه در آینده امیدوار بود. به واقع با گسترشی که در بازارهای جهانی و ارتقائی که به صورت روزمره در میزان و کیفیت تولید محصولات، شیوه های بازاریابی و تبلیغات صورت می گیرد، تداوم روند تولید به شیوه کارگاه های کوچک مقیاس، آموزش بر اساس شیوه استاد و شاگردی و ارتقاء شیوه تولید بر اساس آزمون و خطا منطقی نخواهد بود، لذا یکی از انتخاب های ناگزیر سیاستگذار در این حوزه می تواند توسعه وجه تولید صنعتی مبلمان منبت طی سال های آتی باشد.
انتخابی که ضمن ایجاد فرصتهای جدید، اقدامات ویژه ای را نیز طلب می کند که در رأس آنها میتوان به موارد مشروحه ذیل اشاره کرد:
1. اجماع سازی میان تولیدکنندگان مبلمان منبت به منظور مشارکت سهامی همگان در شیوه تولید صنعتی
2. ایجاد اعتماد و ارتقاء سرمایه اجتماعی میان فعالان این حوزه
3. پذیرش تفکیک میان مالکیت و مدیریت و استفاده از دانش روزآمد مدیران توانمند ملی و بین المللی
4. توسعه مشروط حمایت های دولتی از قبیل اهداء زمین رایگان جهت احداث کارخانه، ارائه وام های حمایتی، معافیت گمرکی برای واردات مواد اولیه و ارائه یارانه و مشوق های صادراتی به منظور توسعه بازار هدف مصنوعات چوبی طی یک بازه زمانی 5 ساله
5. توجه به تحقیق و توسعه به منظور ارتقاء دانش فنی و روزآمد سازی محصولات
6. تلاش در راستای برقراری ارتباط با برندهای جهانی این حوزه و تولید و صادرات ذیل عنوان آن برند تا مرحله خود اتکایی و توان ایجاد بازار و توسعه صادرات داخلی
داود معتمد نژاد
دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی
گرایش مسائل ایران
