تاریخ به مثابه رسانه

 اگر امروزه بپرسند که علم تاریخ با این که موضوع آن غور در گذشته است و چندان با آینده و توسعه هم‌خوانی ندارد و توان هم‌زیستی با داده‌های امروزی و فناوری‌های روز را ندارد، کارکردش در روزگار ما چیست و نقش او در عصر ارتباطات چگونه است تا این علم به یک دانش روز و مورد نیاز تبدیل شود، یا به عبارتی گذشته از تعاریف و رسالت‌هایی که گذشتگان بر تاریخ برشمرده‌اند امروز تاریخ را چگونه می‌توان با ابزارهای نوین رسانه‌ای، فناوری‌های نوین و بسترهای ارتباطی مرتبط کرد تا جایی که این علم بتواند به توسعه و تکامل جوامع انسانی کمک کند.

در میان کارکردهایی که بر علم تاریخ ذکر شده و اغلب این علم را برای واکاوی اطلاعات گذشته قلمداد کرده‌اند به این سؤال باید این گونه پاسخ داد که دانش تاریخ در عصر اطلاعات و ابزارهای نوین اطلاع‌رسانی یک رسانه بزرگ و گسترده محسوب می‌شود که از گذشته بسیار دور داده‌های زیادی را به همراه خود آورده است و آنها را به اطلاعات امروزی تبدیل کرده تا بر مبنای این داده‌ها آینده را ترسیم کنیم.

جنس تاریخ از جنس رسانه است، یک رسانه خیلی گسترده، عمیق و تأثیر گذار در عین حال پیچیده که دسترسی به داده‌های آن نیازمند پردازش‌های مختلف برای درست استفاده کردن از آنها برای توسعه جامعه و مردم است. تاریخ رسانه‌ایست از گذشته که این رسانه به زمان ما رسیده و ما را به آینده هدایت خواهد کرد و در حال حاضر نیز نقش رسانه‌ای خود را به خوبی ایفا می‌کند. آنچه که امروزه از کارکرد رسانه‌های نوین برمی‌شمارند، تاریخ نیز توانایی این کارکردها و انجام آنها را دارد.

امتیاز عمده تاریخ به مثابه یک رسانه با رسانه‌های امروزی در آن است که تاریخ خود بستر وسیعی حاوی این داده‌ها است که دیگر ابزارهای نوین رسانه‌ای از داده‌های آن استفاده می‌کنند و اطلاعات آن منبع تحلیل‌ها و تبیین از سوی آنها است.

این موضوع اهمیت رسانه‌ایی تاریخ را دو چندان می‌کند. در این رسانه همه گونه اطلاعات و داده جهت پردازش مربوط به هر بخشی به خصوص علم و دانش انسانی وجود دارد. با استفاده از این داده‌ها می‌توان تحلیل‌های خود را به روز کرد. آنها را بصورت مستند و متقن بیان داشت و به واقعیت‌های جامعه نزدیک و در نتیجه پایه‌های محکمی بر مبنای دانش و فناوری روز برای آینده و پیشرفت جامعه ترسیم کرد. همه علوم زمانه در بدست آوردن دانش گذشته و جایگاه و منزلت علمی خود نیازمند داده‌های تاریخی و رسانه‌ای به نام تاریخ می‌باشند تا از این بستر و پشتوانه در یک  شرایط و فضا واقعی به سمت جلو حرکت کنند. امروزه با توجه به تحولات سریع جوامع، دانش تاریخ نیز توانسته است به خود تحرک ببخشد و همزمان با تغییرات و تحولات روز خود را بهنگام کند و داده‌های بیشتر و صحیحی با استفاده از ابزارهای جدید و متخصصان پردازش و به همگان ارائه دهد.

در این راستا تاریخ نیز خود را به‌روز کرده و ابزارهای نوین را در خدمت خود گرفته تا فقط در گذشته غور نکند و به ذکر حوادث گذشته بسنده نکند بلکه در شرایط امروزی جامعه حضور موثر و تأثیرگذاری داشته باشد و در به روز کردن تمامی علوم دخیل باشد. بر این مبنا پایه‌های آینده‌نگری و آینده‌پژوهی را مستندتر و متقن‌تر برداشته و این رسانه به منبع بزرگ اطلاعات برای دیگر بخش-ها به خصوص در حوزه توسعه، تفکر و ایده‌پردازی تبدیل شده است. از دیگر ویژگی نقش رسانه‌ای تاریخ این است که او اطلاعات را از تمرکز خارج کرده و آنها را در اختیار همگان قرار داده  تا پردازش‌ها سریع‌تر و تصمیمات آن صحیح‌تر گردد.

هر چه داده‌های این رسانه گسترده و در تمامی ابعاد باشد و از همه ابزارها در پردازش این داده‌ها استفاده شود قطعاً می‌توان برنامه دقیقی برای توسعه جامعه تدوین نمود.