کم‌کم به پایان دوران ماموریت‌شان نزدیک می‌شوند. ماموریتی که شاید برای بعضی‌هاشان چهار سال دیگر تمدید شود. مردان راس ۱۸ وزارتخانه دولت اول روحانی فارق از هر جناح‌بندی و خط‌کشی، کارنامه‌ای چهارساله از خود به جا گذاشته‌اند که در پایان راه باید بررسی شود.
به گزارش ایسنا، پس از آنکه در ۱۳ مرداد ۹۲ حسن روحانی با ادای سوگند در مجلس شورای اسلامی دولت یازدهم جمهوری اسلامی ایران را تحویل گرفت ۱۸ نفر را به عنوان وزرای پیشنهادی به مجلس معرفی کرد که از این میان وزرای پیشنهادی سه وزارتخانه (علوم، تحقیقات‌وفناوری، آموزش‌وپرورش و ورزش‌وجوانان) نتوانستند از مجلس نهم رای اعتماد بگیرند اما در مهر ۹۲ تکلیف این سه وزارتخانه هم مشخص شد تا دولت یازدهم کار خود را با تمام قوا آغاز کند. در میانه راه و در آبان ۹۵ بود که سه وزیر (فرهنگ‌وارشاد اسلامی، آموزش‌وپرورش و ورزش‌وجوانان) از قطار کابینه پیاده شدند تا دولت با آمدن وزرای جدید یکدست‌تر شود.
کار اداره این ۱۸ وزارتخانه در طول این چهار سال فراز و نشیب‌های زیادی داشته و هرکدام از وزرا نقاط قوت و ضعفی داشته‌اند. اما به هر حال نباید فراموش کرد هیچ وزیری دوست ندارد در دوران مسئولیتش وزارتخانه متبوعش با چالش و مشکل اساسی روبرو شود. داستان این ۱۸ وزارتخانه هم از این قاعده مستثنی نیست و هریک از وزرا در دوران فعالیت‌شان تلاش کرده‌اند وزارتخانه تحت امرشان به نحو احسن اداره شود.
برجام؛ میوه وزارت خارجه ظریف
محمدجواد ظریف که با ۲۳۲ رای موافق به وزارت رسید به عنوان شخصی که با تحصیلات مرتبط و سال‌ها سابقه فعالیت در زمینه سیاست خارجی شایستگی حضور در راس دستگاه دیپلماسی کشور را داشت از همان روز اول کار خود ماموریت ویژه‌ای را به عهده گرفت. به سرانجام رساندن مذاکرات پیچیده هسته‌ای که بیش از ۱۰ سال بی‌نتیجه ادامه داشت باری بود که بر دوش ظریف و همکارانش گذاشته شد. ظریف تمام تمرکز دو سال اول وزارت خود را روی مذاکرات هسته‌ای گذاشت و در طول این مدت مذاکره با آمریکا در طول برجام را به جریان انداخت (که قبل از آن مذاکره مستقیم بین وزرای دو کشور وجود نداشت) و سرانجام میوه برجام را به ثمر رساند.
پس از برجام تعامل با اروپا مجددا از سر گرفته شد که حضور حدود ۷۰ مقام خارجی از روسای دولت تا وزرای خارجه در مقطع زمانی کوتاه‌مدتی پس از برجام و حضور روسا و مقاماتی که بیش از ۱۲ سال به ایران سفر نکرده بودند از اثرات آن به حساب می‌آید. دیدارهایی که منافع سیاسی و اقتصادی زیادی برای ایران به همراه آورد. از سوی دیگر کم شدن رابطه با عربستان و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس آن هم به دلیل برخی سیاست‌های کلان و همچنین دشمنی این کشورها با ایران، رابطه پر فراز و نشیب با ترکیه که با آغازموضوع سوریه به سمت منفی شدن رفت اما گسسته نشد و کم شدن ارتباط با شرق از جمله نقاط ضعف دستگاه دیپلماسی کشور در طول چهار سال وزارت ظریف محسوب می‌شود.
علوی؛ اطلاعاتی مهربان
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمود علوی وزیر همیشه خندان کابینه یازدهم است که مهربانی‌اش زیاد به چهره‌های اطلاعاتی نمی‌خورد اما در طول وزارتش به‌خصوص با تهدیدات گروه‌های تروریستی-تکفیری منطقه، اقدامات موثری صورت گرفته است. البته اقدامات اخیر تروریستی در تهران باعث انتقاداتی به علوی شد که در مقابل فعالیت‌های گسترده وزارت تحت امرش کاهی در مقابل کوه به حساب می آید. علوی با ۲۲۷ رای اعتماد از مجلس وزیر شد.
دستگیری عناصر تروریستی وابسته به داعش، دستگیری ۴۱ نفر از عناصر گروهک وهابی داعش در کشور، دستگیری باسرعت عناصر تروریست مرتبط با اقدام تروریستی تهران، شناسایی و دستگیری باند بین‌المللی قاچاق پیش‌ساز مواد مخدر در استان هرمزگان، ضربه به تیم تروریستی تکفیری در غرب کشور، از جمله فعالیت‌های وزارت سربازان گمنام امام زمان (عج) بوده است.
رحمانی‌فضلی و معضلی به نام انتخابات
هر چقدر نسبت به برگزاری انتخابات دهم مجلس شورای اسلامی و پنجم خبرگان رهبری (سال ۹۴) از وزارت کشور عبدالرضا رحمانی‌فضلی تعریف شد در انتخابات دوازدهم ریاست‌جمهوری (سال ۹۶) از او انتقاد صورت گرفت تا انتخابات ۹۶ برای او به یک معضل تبدیل شود. هرچند برگزاری انتخاباتی با این حجم از رقابت و مشارکت نمی‌توانست بدون حرف و حدیث باشد. وزیر اصولگرای کابینه روحانی با ۲۵۶ رای موافق مجلس به وزارت رسید. راه‌اندازی مجدد خانه احزاب، پیگیری حل مساله شرکت پدیده مشهد در معاونت اقتصادی وزارت کشور، پیگیری اجلاس اقتصاد مقاومتی و مسئولیت شخص وزیر کشور در سه استان در این زمینه، پیگیری و جلسات درباره مسائل آسیب‌های اجتماعی که مورد تاکید رهبر انقلاب بود و ایجاد تسهیلات برای فعالیت احزاب با دادن مجوز به احزاب جدید در کمیسیون ماده ۱۰ احزاب از جمله اقدامات چهارساله وزارتخانه زیر نظر رحمانی‌فضلی است.
دستاوردهای وزارت دفاع دهقان
سردار حسین دهقان که از استادی دانشگاه تا قائم‌مقامی وزارت دفاع را در کارنامه داشت مثل سایر وزرای دفاع‌وپشتیبانی‌نیروهای‌مسلح در این چهار سال تلاش کرد به تقویت بنیه دفاعی کشور و ایجاد دستاوردهای دفاعی جدید بپردازد. او با ۲۶۹ رای موافق مجلس، سیزدهمین وزیر دفاع جمهوری اسلامی شد.
وبگاه و نخستین ژئوپرتال مکانی کشور، طرح کالیبراسیون ارتفاع‌سنجی ماهواره‌ای، فاز اول شبکه ایستگاه‌های دائمی مرزی، سلاح‌های انفرادی کلاشینکف ۱۳۳، سلاح تک‌تیرانداز 12/7 میلیمتری نصر، رادیونرم‌افزارمالتی‌باند حمایلی واسع ۱ و نصر ۲، سامانه شبیه‌ساز میدان مین، تنها بخشی از دستاوردهای وزارت دفاع دهقان بودند که در این دوران از آن‌ها رونمایی و بهره‌برداری شد.
پورمحمدی و وزارت مجهول
حجت‌الاسلام‌والمسلمین مصطفی پورمحمدی در دولت احمدی‌نژاد وزیر کشور بود و با ۲۰۱ رای موافق مجلس به وزارت دادگستری دولت روحانی رسید. پورمحمدی وزیر وزارت‌خانه‌ای است که همچنان حوزه فعالیت‌اش برای خیلی‌ها مجهول است. وظیفه اصلی وزارت دادگستری داشتن نقش رابط بین دولت و قوه‌قضاییه است و اگر لایحه قضایی وجود داشته باشد قوه‌قضاییه آن را تنظیم کرده و وزارت دادگستری آن را به مجلس می‌برد.
با این حال بهتر شدن وضع تعزیرات و مبارزه با قاچاق و پرونده‌های قاچاق که زیرمجموعه تعزیرات هستند، راه‌اندازی زیرمجموعه‌هایی از جمله معاونت حقوق بشر و بین‌الملل از جمله فعالیت‌های وزارت دادگستری پورمحمدی محسوب می‌شود.
قراردادهای نفتی زنگنه، بازگشت پرقدرت به اوپک
ژنرال نفتی کابینه هرچند تنها ۱۶۶ رای موافق از مجلس گرفت اما نشان داد که با توجه به سابقه‌اش می‌داند چطور از پس ثروتمندترین وزارت کابینه بر بیاید. بیژن نامدار زنگنه به دلیل خاستگاه اصلاح‌طلبی‌اش با مخالفت‌های زیادی روبرو شد ولی پس گرفتن سهم ایران از اوپک کاری نبود که هر کسی بتواند آن را انجام دهد اما زنگنه توانست.
با مشخص شدن آثار برجام فروش نفت ایران بیشتر شد و تولیدی که به روزانه یک میلیون بشکه رسیده بود در این مدت به نزدیک سه میلیون بشکه رسیده است. با تحریم‌های بین‌المللی، اوپک سهم ایران را کم و دیگر کشورهای عضو را زیاد کرده بود اما زنگنه توانست در این مدت کشورهای نفتی عضو اوپک را راضی کند تا سهم ایران را پس بدهند. این کار با حضور عربستان کار آسانی به حساب نمی‌آمد اما امروز ایران توانسته سهم سابق خود را از بازارهای نفتی جهان را داشته باشد. صادرات میعانات هم در اواخر سال ۹۵ به ۴۰۰ هزار بشکه رسید که قابلیت رسیدن به ۶۰۰ هزار بشکه را هم دارد از دیگر اقدامات زنگنه به حساب می‌آید.
چیت‌چیان آب و برق می‌رساند
حمید چیت چیان با ۲۷۲ رای موافق دومین وزیری بود که مجلس رای اعتماد بالایی گرفت. تخصص او و وزارت‌خانه‌اش رساندن آب و برق به خانه‌های ایرانیان است.
برق‌رسانی به تمامی روستاهای بالای ۱۰ خانوار و برق‌دار کردن ۲۱۵۲ روستای کشور، آب‌رسانی به روستاها با هدف افزایش تعداد روستاهای برخوردار از شبکه آب مطمئن و پایداری در تامین آب شرب روستاها به میزان ۵ هزار و ۲۲۶ روستا با حدود چهار میلیون نفر جمعیت، از اقدامات چهارساله وزارت نیروی چیت‌چیان به حساب می‌آید.
نعمت‌زاده؛ پدر کابینه
وزیر ۷۲ ساله برای وزارت‌اش از مجلس ۱۹۹ رای اعتماد گرفت. از جمله انتقاداتی که به محمدرضا نعمت‌زاده مطرح می‌شود سن بالای او برای وزارت است اما پدر کابینه با پنج دوره سابقه وزارت به نوعی پدر صنعت ایران هم محسوب می‌شود و اشراف همه‌جانبه‌ای نسبت به حوزه فعالیت‌اش دارد.
کارگروه تخصیص تسهیلات به صنایع کوچک و راه‌اندازی صندوق برای پرداخت وام به آن‌ها، کاهش جرایم نابخشوده بانکی که باعث تعطیلی بسیاری از کارخانه‌های تولیدی شده بود (شش هزار که به کمتر از دو هزار رسید)، تعطیلی سایت‌های سیاسی خودرو و راه‌اندازی سایت‌هایی با بهره‌وری بالا، مشارکت و سرمایه‌گذاری در بخش خودرو از سوی طرف خارجی و حضور ایران‌خودرو و سایپا تنها با استفاده از فناوری‌های روز، از اقدامات نعمت‌زاده‌ای است که بسیاری از اتحادیه‌ها از نوع مدیریت‌اش رضایت دارند.
آرامش طیب‌نیا و کاهش تورم
وزیر جوان کابینه با ۲۷۴ رای موافق بالاترین رای اعتماد را در کابینه یازدهم از مجلس گرفت. علی طیب‌نیا آرامش عجیبی دارد که شاید با همین آرامش توانسته تورم بالای ۴۰ درصد ابتدای دولت را به کمتر از ۱۰ درصد برساند. هرچند این کاهش تورم باعث افزایش رکود شد که البته در اقتصاد به خصوص در شرایطی که وزارت اقتصاد و دارایی به طیب‌نیا رسید یعنی شرایط رکود تورمی این اتفاق اجتناب‌ناپذیر بود.
شاخص‌ترین اقدام وزارت طیب‌نیا کنترل تورم و رساندن آن از ۴۵ درصد به ۹ درصد و رساندن رشد اقتصادی از منفی ۶.۸ به ۱۲ درصد بود که البته بخشی از این رشد مربوط به نفت است. ساماندهی بدهی‌های دولت و ایجاد بازار بدهی، از اقدامات دیگری است که می‌توان از آن به عنوان فعالیت‌های وزارت طیب‌نیا نام برد.
نام آخوندی و هواپیما به هم گره خورد
وقتی نام عباس آخوندی مطرح می‌شود ناخودآگاه نام هواپیما هم به ذهن می‌رسد. آخوندی از مجلس ۱۵۹ رای اعتماد گرفت و نوسازی ناوگان هوایی ایران از جمله اقدامات مهم او به حساب می‌آید که برای این کار خرید هواپیماهایی از غول‌های جهان مثل ایرباس، بویینگ، ای‌تی‌آر با ۲۶۰ قرارداد نهایی (۲۰۰ ایران ایر و ۶۰ آسمان) صورت گرفت و ۷۳ تفاهم‌نامه امضا شد.
مهم‌ترین انتقاد به آخوندی در بخش مسکن است که با توجه به فروش تراکم برای سال‌های طولانی و اشباع بازار مسکن از نظر توزیع یک میلیون واحد خالی وجود داشت و با وجود اینکه دولت وام‌های مسکن را افزایش داد، بورس مسکن را فعال کرد و سود تسهیلات را پایین آورد اما مشکلات ناشی از گذشته باعث باقی ماندن رکود در این بخش شد که کارشناسان امید به رونق نسبی در آن دارند.
واعظی؛ وزیر سیاسی در وزارتخانه اقتصادی
محمود واعظی که از موسسان حزب اعتدال‌وتوسعه است یکی از سیاسی‌ترین چهره‌های کابینه به حساب می‌آید که با ۲۱۸ رای اعتماد در راس یک وزارتخانه اقتصادی یعنی وزارت ارتباطات‌وفناوری‌اطلاعات قرار گرفته است. موضع‌گیری‌ها و فعالیت‌های سیاسی واعظی به‌خصوص در این اواخر موجب انتقاداتی به او شد. او این روزها هم عضو کارگروهی است که در حال بررسی اعضای احتمالی کابینه آینده هستند.
مهم‌ترین اقدام وزارت ارتباطات واعظی افزایش پهنای باند و سرعت اینترنت بود.
حجتی همیشه پرکار
محمود حجتی نجف‌آبادی یعنی کار و کار و کار. او که هشت سال خانه‌نشین بود و به پرورش شترمرغ می‌پرداخت با روی کار آمدن دولت روحانی دوباره به کابینه بازگشت تا مثل همیشه بی‌سروصدا فقط کار کند.
نخستین اقدام او راستی‌آزمایی آمارها و ارقام بخش کشاورزی (که به دروغ ا علام می‌شد) و اصلاح و نهایی کردن آن‌ها و برنامه‌ریزی بر اساس این آمار به جای آمارسازی بود. اقدام دومش اجرای قوانین مصوب مجلس که بلاتکلیف بودند یا ابلاغ نشده بودند و یا ابلاغ می‌شدند و اجرایی نمی‌شدند به حساب می‌آید.
خودکفایی گندم از فعالیت‌های افتخارآمیز وزارت جهاد کشاورزی حجتی است.
قاضی‌زاده‌هاشمی؛ محبوب‌الوزرا
وزیری که با ۲۶۰ رای به وزارت رسید خیلی زود به یکی از وزرای محبوب کابینه بدل شد. چشم‌پزشک متول در وزارت‌خانه‌اش با طرح تحول سلامت بیشترین خدمت را به مستضعفین کرد تا محبوبیت‌اش در جامعه هم بیشتر شود. هرچند این طرح به خصوص در جامعه پزشکان منتقدانی دارد اما کاهش هزینه‌های درمانی و کم شدن فشار آن بر جامعه باعث شده تا پشتیبانان پر و پا قرصی هم داشته باشد.
پس از طرح تحول سلامت و کاهش پرداخت از جیب مردم، جلوگیری از ارجاع بیمار به خارج از بیمارستان، نوسازی و هتلینگ بیمارستان‌ها، کاهش قیمت داروها و افزایش دسترسی به آن‌ها، اصلاح تعرفه‌های خدمات درمانی، تکمیل خانه‌های بهداشت با تمرکز بر حاشیه کلان‌شهرها، افزایش تخت‌های بیمارستانی و برخورداری بیش از ۸۰ درصد مردم از پرونده الکترونیک سلامت از دیگر اقداماتی است که در طول دوران وزارت قاضی‌زاده‌هاشمی صورت گرفته است.
ربیعی و یک خروار کار
علی ربیعی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی علاوه بر یک خروار کاری که بر سرش ریخته با میلیون‌ها ایرانی سر و کار دارد که هر کدام توقعات به‌حق خود را دارند. او که با ۱۶۳ رای وزیر شد هر بخش وزارت‌خانه‌اش را ساماندهی کند مشکلات در بخش دیگر سر بر می‌آورد.
اما با این وجود پوشش بیمه همگانی سلامت که ۱۱ میلیون نفر بدون بیمه تحت پوشش بیمه قرار گرفتند، برگزاری سلسله جلسات هم‌اندیشی برای کودکان کار که باعث شد تعدادی از آن‌ها ساماندهی شوند و تعدادی بازمانده از تحصیل به مدرسه بازگردند، ایجاد سامانه خدمات رفاهی، ثبت‌نام کارگران ساختمانی در تامین اجتماعی، ساماندهی نسخ پزشکی و تصمیمات خاص در شورای عالی بیمه برای پوشش بیمه‌ای برخی داروهای خاص از جمله اقداماتی بوده که ربیعی در وزارتخانه شلوغ‌اش انجام داده است.
فرهادی میراث‌خوار سرپرست‌ها
فرهادی با کسب ۱۹۷ رای موافق توانسته تا کنون وزیر علوم باقی بماند.
تصویب و اجرای طرح آمایش آموزش عالی(کاهش ظرفیت مراکز آموزشی و صدور نشدن مجوزهای جدید، بازنگری رشته‌های آموزش عالی، تاسیس رشته‌های کاربردی، برنامه‌ریزی برای حرکت به سمت دانشگاه‌های نسل سوم)، ورود بخش خصوصی به حوزه تجهیز و ساخت خوابگاه‌های دانشجویی از اقداماتی بوده که در این چهار سال در وزارت پرتلاطم علوم، تحقیقات‌وفناوری صورت گرفته است.
دانش فانی نشد
برای وزارت آموزش‌وپرورش ابتدا محمدعلی نجفی که هنوز هم میان معلمان محبوب است به مجلس معرفی شد اما نتوانست رای اعتماد بگیرد و این علی‌اصغر فانی بود که با ۱۸۵ رای موافق وزیر شد. دو سال بعد فانی به خاطر برخی انتصابات در وزارت‌خانه‌اش توسط نمایندگان مجلس نهم استیضاح شد اما دوباره رای اعتماد گرفت تا به کارش ادامه دهد ولی بالاخره اختلافات داخلی در وزارتخانه کار دست‌اش داد تا یکی از سه وزیری باشد که در پاییز تغییرات کابینه یازدهم کنار می‌رود. پس از او فخرالدین احمدی‌دانش‌آشتیانی که نتوانسته بود به وزارت علوم برسد با ۱۵۷ رای موافق سکان وزارت آموزش‌وپرورش یعنی پرجمعیت‌ترین وزارتخانه کشور را در دست گرفت.
رتبه‌بندی معلمان مهم‌ترین طرحی بود که در دولت یازدهم در وزارت آموزش‌وپرورش انجام شد تا بالاخره معلمان ساماندهی شوند.
صالحی‌امیری به جای جنتی پسر
وقتی علی جنتی با ۲۳۴ رای موافق وزیر فرهنگ‌وارشاداسلامی شد خیلی‌ها از تفاوت طرز فکرش با پدرش آیت‌ا...احمد جنتی متعجب شدند اما این تنها تفاوت جنتی کوچک با بزرگ نبود بلکه بخش زیادی از کسانی که روی فرهنگ حساسیت و البته با بدنه فرهنگ فاصله داشتند سیاست‌های علی جنتی را نپسندیدند و آن‌قدر فشار آوردند تا در فصل تغییرات کابینه جنتی استعفا دهد. هرچند پا پس کشیدن‌های پی در پی جنتی در مسائل مختلف یکی از عوامل کنار رفتن او بود. بعد از جنتی معاون‌اش سیدعباس صالحی به سرپرستی وزارت ارشاد رسید و سرانجام سیدرضا صالحی‌امیری با کسب ۱۸۰ رای موافق وزیر فرهنگ‌وارشاداسلامی شد. وزیری که زیاد از عمر وزارت‌اش نمی‌گذرد.
ساماندهی مطبوعات در کارگروهی با حضور مدیران مسئول و درجه‌بندی رسانه‌ها برای فعال‌تر شدن بخش خصوصی (که یارانه بر اساس آن پرداخت می‌شود و نشریات دولتی به عنوان رقیب بخش خصوصی یارانه کمتری می‌گیرند)، راه‌اندازی سیستم توزیع نشریات و اشتراک رایگان(که باعث افزایش مخاطب مطبوعات شد)، افزایش چشمگیر سالن‌های سینما (که باعث رونق سینما شد)، تعویض گروه کارشناسی ممیزی‌های چاپ و آسان‌گیری در ممیزی‌ها برخی از اقدامات وزارتخانه عریض و طویل فرهنگ‌وارشاداسلامی بوده که البته به خاطر حاشیه‌های زیادش چندان به چشم نیامده است.
سلطانی‌فر؛ فعلا هیچ
عمر وزارت سلطانی‌فر هم چون صالحی‌امیری و دانش‌آشتیانی زیاد نبوده تا بتواند چیز خاصی از خود نشان دهد اما به هر حال در مدت حضورش تنش نسبت به دوره وزیر قبل با فدراسیون‌های ورزشی کمتر شده و وزیر ارتباط خوبی روسای فدراسیون ها دارد و در این مدت وضع بودجه فدراسیون‌ها هم کمی بهتر شده است. گرفتن مجوز لباس بسکتبالیست‌های دختر با نامه وزیر از فدراسیون جهانی یکی از اقدامات جالب و موثر سلطانی‌فر در این مدت بوده است.
به نظر می رسد با پایان یافتن کار کابینه یازدهم، رئیس‌جمهور روحانی قصد دارد پس از بررسی نقاط ضعف و قوت وزارت‌خانه‌ها و البته تفکیک برخی از آن‌ها اعضای دولت دوازدهم را پرنشاط‌تر و کارآمدتر از دولت یازدهم انتخاب کند تا مسیری که از ابتدای سال ۹۲ با سکان‌داری خود روحانی آغاز شده در سال ۱۴۰۰ به سلامت و با موفقیت طی شود.
