مقام معظم رهبری آیتا... سیدعلی خامنه ای(مدظله عالی)(1398) در دیدار با مسئولان نظام فرمودند: یک مطلب هم مسئله مسکنسازی است؛ اصلاً رشته مسکن از جمله رشتههای کارآفرین در کشور است. یکی از غفلتهایی که در این چند سال شد، این بود که به مسکن پرداخته نشد؛ خود تولیدِ مسکن صنایع زیادی را به کار میاندازد؛ خود تولید مسکن صنایع زیادی را به خدمت میگیرد و به کار میاندازد؛ یعنی کارآفرین است، تولیدآفرین است و خودش تولید را رونق میدهد.
الان ما نیاز داریم به مسکن در مناطق سیلزده -چه مسکنهایی که باید ترمیم بشوند، چه مسکنهایی که باید ساخته بشوند- این یک فرصت است، از این باید استفاده کرد. دستگاههایی که میتوانند در این زمینهها به دولت کمک کنند کم نیستند، بخش خصوصی در اینجا میتواند حضور پیدا کند، به همین جوانهایی که اشاره کردم میتوانید فراخوان بدهید، از اینها بخواهید بیایند کمک کنند، یک حرکت عظیم اشتغالآفرینی در کشور به وجود میآید .
در مصاحبه خبری با آیت ا... رئیسی(1400)، رئیس جمهوری با اشاره به آخرین سفر استانی خود به شیراز خاطر نشان کرد که: به عنوان مثال در پروژه بینالحرمین این شهر در مرحلهای از پروژه کار متوقف شده است. بخاطر چند خانه که جزو آثار میراث فرهنگی بوده و در این خصوص میتوان مشکل را خیلی به سرعت حل کرد. یعنی پروژه هایی در سطح کشور وجود دارد که با یک اقدام کوچک قابل حل بوده و نیازی به تمهیدات خاصی نیست که از این موارد در سایر استانها بسیار زیاد است. لذا نقطه ضعف عدم حصول نتیجه در پروژههای عمرانی عدم پایش مستمر پروژهها میباشد که موجب فرسودگی پروژهها شده است.
از همینرو برنامه دولت برای این گونه پروژهها بدین صورت هست که پروژهها بررسی – شناساییشده و سپس صورتجلسه خواهند شد. و پس از آن مسئول آن مشخص و وزرا در حضور مدیران و مردم اعلام خواهند کرد که مردم و مدیران ناظر خواهند شد و همچنین دارای سه ناطر خواهد بود. اول استاندار در سطح استان، دوم وزیر در سطح وزارت خانه و کشور و سوم معاونت نهاد ریاست جمهوری که دارای بخشی به منظور کارشناسی قبل، بررسی در حین اجرا و پیگیری پروژه تا حصول نتیجه میباشد، از همینرو پروژهها باید دارای زمانبندی بوده تا یک نظام عملی و اجرایی داشته باشیم .
یکی از مهمترین چالشهای مدیران پروژه و ساخت این است که اطلاعات مربوط به پیشرفت ساخت، به موقع جمعآوري، پردازش و مخابره نمیشود و متعاقباً تصمیمگیری به موقعی در خصوص اقدامهای کنترلی و اصلاحی صورت نمیگیرد و همین امر منجر به سرریز هزینههای پروژه و تأخیر در تحویل پروژه میشود. روشهای رایج پایش پیشرفته سیستماتیک نبوده و معمولاً زمانبر و يا تخمينهاي پرسنل میدانی همراه است.
فضای کاری بهعنوان یکی از مهمترین منابع در نظر گرفته میشود و محدودیتهایی که باید در محل ساخت و ساز مدیریت شوند. با این حال، روشهای فعلی برنامهریزی ساخت و ساز مانند نمودار گانت، نمودار شبکه و روش مسیر بحرانی اثبات شده است که برای برنامهریزی فضای کاری کافی نیست از این رو با استفاده از بعد چهارم مدلسازی اطلاعات ساخت که همان زمان است تداخل در محدوده پروژه را از بین برد و زمان دقیق انجام هر فعالیت را برنامهریزی کرد.
گزارشهای پایش پیشرفت از لحاظ بصری پیچیده هستند و به راحتی قابل درک نیستند. تصمیمگیری برای انجام اقدامات اصلاحی و تلاش برای کاهش انحرافهای از برنامه معمولاً در جلسات هماهنگی پروژه اتفاق میافتد. دامنه گستردهای از اشخاص برای مثال از کارفرما و پیمانکار گرفته تا پیمانکار جزء و رئیس کارگاهها با نظرات و دیدگاههای متفاوت فنی در این جلسات شرکت میکنند. در این ملاقاتهای چهره به چهره، لازم است که اطلاعات پیشرفت به سادگی و با سرعت بین افراد منتقل شود.
درصد پیشرفت فیزیکی همواره تابع درصدهای وزنی فعالیتها و برداشت افراد کنترلکننده از پیشرفت هر فعالیتی است. بنابراین میزان پیشرفت بستگی به رویکرد افراد، قابل تغییر بوده و در نتیجه درصد پیشرفت اعلام شده تا حدودی سلیقهای خواهد شد. علاوه بر این، اعلام پیشرفت پروژه تنها با یک عدد، نمیتواند پاسخگوی تصمیمگیران پروژههای پیچیده کنونی باشند.
با وجود پیشرفتهای اخیر در فناوریها و تجهیزات برای نظارت بر پیشرفت خودکار، اکثر شرکتهای ساختمانی در سراسر جهان از آنها برای پروژههای خود استفاده نمیکنند، این میتواند به چندین دلیل وجود داشته باشد. از جمله بهعنوان هزینه بالای فناوریها و تجهیزات، مسائل مربوط به کار، نیاز به نیروهای متخصص و از همه مهمترکمبود اطلاعات کافی در مورد تأثیر خودکار نظارت بر پیشرفت در مقایسه با معمولی نظارت بر پیشرفت در کنترل عملکرد پروژه است.
سند چشمانداز و برنامه بلند مدت پیادهسازی BIM در پروژههای عمرانی” به کارفرمایی سازمان مدیریت و برنامهریزی استان تهران و توسط دانشگاه صنعتی شریف، در سال 1400 تهیه شد. این سند با هدف تعیین مشخصات، الزامات، امکانات و زیرساختهای مورد نیاز برای توسعه مدلسازی اطلاعات ساخت (BIM) در پروژههای عمرانی در استان تهران، بهعنوان نخستین استان توسعهدهنده این تکنولوژی نوین در پروژههای عمومی کشور، تعریف شده است.
مفاهیم پایه فناوری بیم BIM و آشنایی با جزییات این مفاهیم از اهمیت زیادی برای دوری از اشتباهات الزامی میباشد. سند چشمانداز و برنامه بلندمدت پیادهسازی، مدلسازی اطلاعات ساخت در پروژههای عمرانی همزمان در سازمان مدیریت و برنامهریزی و 6دستگاه مجری پروژه، شامل شرکت آب منطقهای، شرکت آب و فاضلاب استان، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، اداره کل راه و شهرسازی، اداره کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس و شهرداری، بهعنوان نمونههایی از دستگاههای مختلف متولی و مجری پروژههای عمرانی، تهیه شده و هر یک از آنها متناسب با اهداف و نیازمندیهای تعیین شده خود از پیادهسازی BIM، چشمانداز استفاده از کاربردها و قابلیتهای مبتنی بر BIM را در روند پیادهسازی BIM انتخاب کردهاند. جهت شناسایی کاربردها (یا اهداف کاربردی) BIM در سازمان مدیریت و برنامهریزی و هر کدام از دستگاههای مشارکتکننده در تدوین سند چشمانداز و برنامه بلندمدت پیادهسازی BIM، ابتدا اقدام به مرور ادبیات تفصیلی جهت شناسایی و استخراج کاربردها و قابلیتهای استفاده شده در کشورهای مختلف شده است.
سپس، کاربردهای شناساییشده BIM در ادبیات موضوع جمعبندی و فهرست کامل و طبقهبندی شدهای از کاربردها (يا اهداف کاربردی) BIM در سایر کشورها تهيه شده است. این فهرست بهعنوان فهرست ورودی برای استخراج کاربردهای موردنیاز دستگاههای منتخب مورداستفاده قرار گرفته است. در ادامه با توجه به ماهیت کاربردهای شناسایی شده و شناخت اولیه بدست آمده از کاربردها نحوه استخراج اطلاعات از دستگاههای منتخب طرحریزی شده است.
این کاربردها و مزایای استفاده از آنها در قالب جلسات مختلف فیمابین تیم مشاور و مدیران ارشد دستگاههای منتخب توضیح داده شد. سپس، نظر مدیران ارشد این سازمانها در مورد کاربردهایی که بیشترین استفاده را برای حل مشکلات و نقاط قابل بهبود در پروژههای عمرانی هر دستگاه میتوانند داشته باشند در قالب پرسشنامه نیازمندی ها و کاربردها پرسیده شد. بدین ترتیب، بر اساس نظر مدیران ارشد دستگاه های منتخب، کاربردهای BIM که بیشترین استفاده را برای هر دستگاه می توانند داشته باشند اولویتبندی شدهاند. نتایج بدست آمده از اخذ نظر مدیران در مرحله بعد به اعضاء کارگروه هر دستگاه نیز ارائه شده و تنظیم نهایی این کاربردها در تعامل فیمابین مشاور و اعضاء کارگروه BIM دستگاههای مختلف صورت گرفته است.
در نهایت بر اساس بررسیهای انجام شده چشمانداز پیادهسازی کاربردهای اولویتدار BIM برای اجرا در پروژههای عمرانی به دو فاز ۵ ساله تقسیم شده است، که به منظور تبین چشمانداز در نظر گرفته شده برای پیادهسازی BIM، خلاصه روند طی شده و کاربردهای اولویتدار شناسایی شده برای پیادهسازی BIM در دستگاههای مختلف ارائه شده است. (مدیریت نظام فنی و اجرایی،1400) در استاندارد مدیریت پروژه، ۵ فاز وجود دارد که از آن بهعنوان فازهای چرخه حیات مدیریت پروژه یاد میشود، مانیتور و کنترل، جز فاز چهارم از فازهای ۵ گانه چرخه حیات مدیریت پروژه هستند، در این استاندارد، در کنار هم بکار گرفته شدهاند.
براساس آخرین نسخه از استاندارد مدیریت پروژه، یعنی استاندارد PMBOK ویرایش ششم، در مجموع این ۵ فاز، ۴۹ فرایند مختلف مدیریت پروژه وجود دارد که ۱۲ فرایند آن در فاز چهارم از فازهای ۵ گانه، یعنی فاز مانیتور و کنترل رخ میدهد. از این ۱۲ فرایند، ۷ فرایند (کنترل یکپارچه تغییرات، کنترل محدوده، کنترل زمانبندی، کنترل هزینه، کنترل کیفیت، کنترل منابع و کنترل تدارکات) بهصورت اختصاصی به کنترل در مدیریت پروژه اختصاص یافته، ۳ فرایند (مانیتور ارتباطات، مانیتور ریسکها و مانیتور مشارکت ذینغعان و ذیضرران یا ماتیتور دستاندرکاران پروژه) بهصورت اختصاصی به مانیتور در مدیریت پروژه اختصاص یافته، یک فرایند (مانیتور و کنترل کار پروژه) به هر دوی مانیتور و کنترل اختصاص یافته و در نهایت، یک فرایند (اعتباربخشی محدوده) نیز به اقدامات مرتبط به مغایرتهای حاصل از اجرای فرایندهای مانیتور و کنترل اختصاص یافته است.
مدیریت پروژه وظیفه دارد در حین اجرای پروژه با بکارگیری سیستمهای کنترلی خاصی به مقایسه و ارزیابی پیشبینیها با عملکرد واقعی پرداخته و در صورت مشاهده اختلافات محسوس، عکسالعملهای مناسب را انجام دهد. اساساً فرآیند کنترل پروژه، عملیات کاهش اختلاف میان طرح برنامهریزی شده و طرح واقعی در حال اجراست. بدین ترتیب کنترل پروژه از یک سو با برنامهریزی و از سوی دیگر با اجرای پروژه بهطور پویا در ارتباط است. معمولاً فرآیندهای کنترل روی 4جزء مهم یک پروژه یعنی محدوده، کیفیت، هزینه و زمان صورت میگیرد.
