فردا سه‌شنبه اول ماه روزه است

باز هم دروازه‌های بهشت گشوده می‌شوند و زمین به شکرانه این نعمت سفره بی‌کران نعمت می‌گستراند. نسیمی آشنا کوچه پس کوچه‌های شهررا فراگرفته است، اشتیاقی در دل‌ها پدید آمده و روحی تازه در کالبد بشر دمیده شده است.

همه باهم قرار ضیافتی پر شور می‌نهند که دوباره عهد بندگی از سرگیرند و سرنوشتی تازه برای خویش رقم بزنند. لحظاتی که خواب هم عبادت می‌شود و شیاطین در بند و اسیر گرفتارند تا هیچ بنده‌ای از رحمت بی‌پایان پروردگار محروم نماند.

رمضان همان فرصتی است که دل‌های بی‌تاب بندگان همواره در انتظار رسیدنش هستند تا بر سر خوان پر نعمت و رحمت پروردگار پرمهرشان بنشینند و از سایه‌سار کرامت بی‌پایانش بهره‌مند گردند. دل‌ها در تمنای وصال دوست سر به آشیان محبت نهاده اند، اکنون زمان آن رسیده که غبار از دل بشوییم و جان را صفا دهیم.

ماه میهمانی خدا هر سال با شکوه و عظمت بی‌پایان در این سرزمین کهن برگزار می‌شود. هر سال چند روز مانده به رسیدن ماه بندگی، مساجد غباروبی می‌شوند و شور و شوقی وصف ناپذیر مردم کوچه و بازار را فرا می‌گیرد.

لحظه‎لحظه این ماه مبارک سرشار از زیبایی و کرامت است، از سحرهای پرمهر و دعای زیبای سحر تا لحظات عرفانی افطار و شب‌های سرنوشت‌ساز قدر که مردم را از هر سو به مساجد و مراسم‌های شب زنده‌داری روانه می‌کند تا قرآن بر سر نهند و با دلی سرشار از بیم و امید از پروردگارشان عافیت طلب کنند و با باران اشک وتوبه و دعا، سنگینی بار گناهان یک ساله را از دوش بردارند و سبکبار شوند.

مردم همدان در ماه مبارک رمضان آداب و رسوم خاصی دارند و برای این ماه مبارک ارزش خاصی قائل هستند. مردم مؤمن همدان، همانند خداجویان دیگر نقاط کشور پهناور ایران اسلامی مناسبت‌های ویژه مذهبی و ملی را با آداب و سنن ویژه‌ای برگزار می‌کنند.

آیین استقبال به این صورت است، که مردم برای آمادگی هر چه بیشتر برای گرفتن روزه در ماه مبارک رمضان، روزهای اول، پانزدهم و آخر ماه شعبان را روزه می‌گیرند. مردم همدان باور دارند، افرادی که این سه روز را روزه بگیرند، اجر و ثواب آن برابر با روزه یک ماه رمضان است.این اعتقاد به حدی در نزد مردم همدان ریشه دارد، که بیشتر آنان این سه روز را روزه می‌گیرند.

یکی دیگر از آداب و رسوم اهالی همدان کلوخ‌اندازان نام دارد. مردم استان روز آخر ماه شعبان را کلوخ‌اندازان می‌گویند، در این روزمردم شادی‌کنان با تهیه و پخت غذایی مخصوص به‌نام کباب سرداشی سفره خود را برای اطعام نیازمندان و فقرا پهن می‌کنند.

همدانی‌ها کباب سرداشی را از مخلوط گوشت چرخ کرده، سیب زمینی، پیاز، تخم‌مرغ، ادویه و گوجه فرنگی تهیه می‌کنند، مراسم کلوخ‌اندازان از اول تا پایان روز آخر شعبان ادامه دارد و پس از آن مردم، آماده روزه‌داری در ماه مبارک رمضان می‌شوند.
مردم استان پس از آن که فرزندان آنان به سن بلوغ رسیدند، از آنان می‌خواهند که در ماه مبارک رمضان روزه را کامل بگیرند.

درباره بچه‌هایی که به سن شرعی نرسیده و روزه بر آنان واجب نیست، اهالی همدان اعتقاد دارند اگر بتوانند روزه را قلاغی (کلاغی) بگیرند، خداوند اجر و پاداش روزه کامل را برای آنان منظور می‌کند. مردم همدان به روزه نیمه روز و روزه‌ای که در آن بچه‌ها از هنگام سحر تا اذان ظهر روزه خود را نخورند، روزه قلاغی می‌گویند.

یکی دیگر از سنت‌های قدیمی ماه رمضان در همدان، مراسم کیسه برکت” در روز ۲۷ این ماه است، در این روز زنان روزه‌دار در رفتن به مسجد و اقامه نماز ظهر به همراه خود پارچه ، نخ و سوزن می‌برند.

زنان مؤمن همدانی در میانه دو نماز ظهر و عصر با استفاده از این وسیله‌ها به کار دوختن یک یا چند عدد کیسه برکت مشغول می‌شوند.

به اعتقاد مردم همدان، هر فردی که به داخل این کیسه پول بریزد، خداوند به وی مال و دارایی زیاد می‌بخشد، به همین علت زنان در این روز بیش از یک کیسه برکت دوخته و آن را برای فزونی دارایی بین خانواده خود و دیگران توزیع می‌کنند.

از دیگر آداب مخصوص این ماه در همدان آیین توزیع آجیل مشکل‌گشا است، به عقیده مردم اگر ماه مبارک رمضان در روز چهارشنبه آغاز شود، این ماه بسیار پر برکت و خوش یمن خواهد بود.

به‌همین مبنا زنان با خرید و بسته‌بندی آجیل مشکل‌گشا هنگام افطار به قصد نیت و طلب حاجت به مسجد می‌روند و پس از اقامه نماز مغرب بین زنان نمازگزار تقسیم می‌کنند.مردم همدان معتقدند، هر کس مراد و حاجتی داشته باشد با پخش و توزیع آجیل مشکل‌گشا، خواسته‌هایش برآورده می‌شود.

یکی دیگر از رسوم مردم همدان در ماه مبارک رمضان جمع‌آوری خرده‌های نان سفره افطاری است، به باور مردم هر فردی که بتواند خرده نان‌های سفره افطاری را تا آخر ماه مبارک رمضان جمع کند و تا روز عید قربان آن را نزد خود نگهدارد و آنها را در آبگوشتی که از گوشت قربانی در عید قربان تهیه می‌شود، بریزد و سپس بخورد، خداوند تمام آرزوها و نیازهای وی را برآورده می‌کند.

پخت غذاهای مخصوص از دیگر آیین‌های ماه مبارک رمضان است، زنان همدانی در این ایام برای افطار، بیشتر از غذاهایی مانند آش‌رشته، فرنی، ترحلوا، طاس کباب، شامی کباب، سرداشی، بورانی و شیربرنج و برای سحری نیز رشته‌پلو، آبگوشت، و مرغ می‌پزند. پخت شیرینی‌های محلی مانند کماج، انگشت پیچ، پنجه‌خاله، یوخا، و اگرده در ماه مبارک رمضان بین خانواده‌های همدانی رواج دارد.

پخت و پز نان‌های مخصوص محلی مانند نان اوفاق،  نان گرده چرب، و نان شاتی نیز از دیگر آیین‌هایی است که زنان همدان همه ساله در ماه رمضان اقدام به تهیه آن‌ها می‌کنند.

یکی از آیین‌های جالب توجه مردم استان همدان فرستادن افطاری توسط داماد به خانه عروس است، مطابق این سنت دیرینه در ماه رمضان جوان دارای نامزد ، باید افطاری نامزدش را به خانه پدر عروس ببرد ، این افطاری شامل چند قرص نان، گرده دو زرده، برنج، روغن حیوانی، یک عددمرغ و یا ماهی، سیب سرخ، شیرینی انگشت پیچ و میوه‌های فصل است.

پس از این که افطاری از سوی داماد به خانواده عروس برده شد، خانواده عروس نیز در شب‌های آینده، خانواده داماد را برای صرف افطاری به منزل خود دعوت می‌کنند.

علاوه بر این در شهرها و روستاهای استان همدان مرسوم است که پس از پایان ماه مبارک رمضان و در روز عید فطر در تمام خانه‌ها آش رشته پخته شود، زیرا به اعتقاد مردم، پس از یک ماه روزه داری ، خوردن این غذای آبکی بسیار سودمند است.
زیارت اهل قبور، شرکت گسترده در آیین‌های شب‌های احیا و قدر، برگزاری ایام سوگواری شهادت مولی‌الموحدین امام علی(ع)، راه‌اندازی دسته‌های سینه‌زنی، نوحه‌خوانی، زنجیرزنی و عزاداری از دیگر آداب مردم شهرها و روستاهای استان همدان در ماه ضیافت خدا است.