به قلم فروتن

"همدان در جنگ جهانی دوم" منتشر شد

کتاب همدان در جنگ جهانی دوم به قلم مجید فروتن توسط انتشارات چنار منتشر گردید.

اشغال همدان توسط قوای متفقین در حوادث جنگ جهانی دوم باعث تحولات زیادی در تمامی ساختارهای آن شد. حادث شدن جنگ سبب افزایش گرانی، کمبود ارزاق، قحطی نان، تبعید و زندانی شدن مخالفان، گسترش مهاجرت، فترت کار فرهنگی در این منطقه گردید. علاوه بر شرایط بحرانی جنگ و پیامدهای متعدد به منطقه به عنوان ضلع منفی جنگ تا حدودی فعالیت‌های اجتماعی در همراهی مردم در زمان جنگ ضلع مثبت جنگ را پدیدار کرد.

 باید معتقد بود جنگ برای منطقه علاوه بر تبعات منفی آن، تبعات مثبتی نیز به همراه داشت که باعث ایجاد همبستگی، ایستادگی در مقابل بیگانگان، افزایش فعالیت‌های خیرخواهانه، گسترش فرهنگ عیاری گردید. جنگ برای همدان پیامدهای موقت و پایدار، مستقیم و غیر مستقیم در دوران جنگ و پسا جنگ ایجاد نمود. برخی مختص جنگ و در دوره کوتاه مدتی شکل گرفت و برخی بلند مدت از زمان جنگ شروع و تا دوران پسا جنگ ادامه یافت.

این تحقیق فقط نگاهی روایی به دوران جنگ جهانی دوم در همدان ندارد بلکه در پی یک نگاه تحقیقی و تحلیلی بر مبنای روایت منابع، اسناد و گزارش‌ها سعی دارد با دید تاریخی- اجتماعی پیامدها و اوضاع و شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منطقه را بررسی نماید و ترسیم و تصویری از اقدامات و حوادث و نقش‌های اجتماعی در این دوره ارائه نماید تا پیامدها و تحولات این حادثه مهم تاریخ معاصر در همدان برای آیندگان ضبط و ثبت گردد. نیز این نوشتار فقط به‌دنبال مباحث و اتفاقات جنگ و اقدامات دول متفق در همدان زمان جنگ نیست بلکه به بیان عملکرد و پیامدهای مثبت و منفی جنگ در مباحث اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی این منطقه و دلایل شکل گیری و بوجود آمدن آن‌ها می‌پردازد.

موضوع این تحقیق بررسی تحولات و پیامدهای جنگ جهانی دوم بر ساختار اجتماعی، اقتصاد و فرهنگی همدان(1315-1325ش.) می‌باشد و در پی پاسخ به این سوال است که حادث شدن جنگ جهانی دوم و اشغال همدان چه پیامدها و تاثیرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر این منطقه داشته است؟

فصل اول کتاب با عنوان همدان در دوران اصلاحات پهلوی اول به بررسی تحولات همدان در نوسازی شهری، اصلاحات آموزشی و فرهنگی در مدارس، متحدالشکل شدن لباس و کشف حجاب، وضعیت ساختار بهداشت و درمان، امور نظامی و قضایی پرداخته شده است.

در فصل دوم تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی همدان در زمان جنگ جهانی دوم مورد بررسی قرار گرفته است در این قسمت مباحثی چون اقشار اجتماعی همدان، فعالیت‌های اقتصادی در حوزه شهری، روستایی و عشایری، فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی و مذهبی این دوره مورد تحلیل قرار گرفته است.

فصل سوم تحقیق اختصاص به پیامدهای جنگ جهانی دوم بر ساختار اجتماعی همدان دارد و به بررسی پیامدهای اجتماعی این دوره چون واکنش مردمی به حضور اشغالگران، مقاومت‌ها، بحران عمومی در برخورد قهری بیگانگان، بحران نان و بازداشت و تبعید مخالفان، مهاجرت و افزایش ناامنی و نارضایتی، پیامدهای حضور آوارگان لهستانی در همدان، نمایندگان همدان در دوران جنگ و ویژگی تشکل‌های اجتماعی و واکنش‌های مردم به آن‌ها پرداخته است. فصل چهارم به موضوع پیامدهای جنگ جهانی دوم بر ساختار اقتصادی همدان پرداخته است و در سه حوزه کشاورزی، تجارت و صنایع تاثیرات جنگ را بر آن‌ها بررسی نموده است.

کمبود و احتکار گندم، افزایش بیکاری و کاهش تولید، گرانی و جیره بندی ارزاق کم شدن میزان تجارت داخلی و خارجی و رکود صنایع از پیامدهای اقتصادی جنگ در همدان است. فصل پنجم پیامدهای جنگ دوم جهانی را بر ساختار فرهنگی همدان مورد بررسی قرار داده و در این قسم به واکاوی وضعیت انجمن‌های ادبی و فعالیت‌های مطبوعات همدان، پیامدهای جنگ در آثار شاعران همدانی و مراکز و آثار جنگ جهانی دوم در همدان پرداخته شده است.