در حالی‌که شامگاه پنجشنبه 9 کوهنورد قصد صعود به ارتفاعات اشتران‌کوه لرستان را کرده بودند روز جمعه خبر مفقود شدن یک تیم کوه‌نوردی در ارتفاعات اشتران‌کوه که البته دو تن از این کوهنوردان ملایری بودند، نگرانی‌ها برای ثبت حادثه‌ای تلخ در آلپ ایران را دوباره ایجاد کرد.
موضوعی که چند ساعت بعد با پیدا شدن اجساد تعدادی از کوهنوردان، رنگ واقعیت به خود گرفت.
فرقی نمی‌کند کدام گوشه ایران و یا کدام هم وطن از کدام دیار باشد اما آذرماه سال ۹۷ بود که یک تیم کوهنورد با گرفتار شدن زیر بهمن در ارتفاعات همین کوه، غم بزرگی بر جان آلپ ایران نشاند؛ این بار تکرار این حادثه در آذرماه ۱۴۰۲ بار دیگر، با بهمن سوگ مادران را تکرار کرد.
پاییز است اما در ارتفاعات تا چشم کار می‌کند برف است و دیگر هیچ. در این بین، تنها صحنه‌ای که خودنمایی می‌کند، تیم امداد و نجات است که در جستجوی کوهنوردان، در دل ده‌ها متر برف هستند برفی که با تمام زیبایی‌هایش و البته به دلیل کم توجهی کوهنوردان زمستانی، چند داغ بر دل مادران این سرزمین نهاده است.
این اتفاق هر چند در ارتفاعات اشتران‌کوه لرستان رخ داد ولی باعث مرگ دو هم استانی از شهرستان ملایر شد.
نگاهی به بهمن‌های حادثه ساز همدان
در همدان هم، سابقه این اتفاق را داشتیم. نخستین ریزش بهمن در سال ۶۸ بود که باعث مرگ هادی ساعدی و صادق زمانی در پشت قله کلاغ‌لان در همدان شد. آن روزها کوه‌های همدان شاهد چندین روز ریزش برف شدید همراه با سرمای شدید بود و طبق پیش‌بینی‌ها کوهستان به شدت آماده ریزش بهمن بود چرا که به علت سرمای شدید برف‌ها خشک بوده و بهم نچسبیده بودند.
برف بهمن، داغ بعدی را در سال ۷۵ باز هم در کلاغ لان همدان بر دل‌ها گذاشت، سه نفر از کوهنوردان به نام‌های حمید فرخی، تورج شیری و داود رضایی هنگام عصر از طرف دوزخ‌دره به طرف پناهگاه کلاغ‌لان می‌روند که به علت بدی‌هوا و کمی‌دید از مسیر منحرف و درگیر بهمن می‌شوند.
در ادامه در سال ۸۰ یک گروه از کوهنوردان از پناهگاه کلاغ‌لان از مسیر کیوارستان به طرف گنجنامه سرازیر می‌شوند که به علت ریزش بهمن محمود مختاری جان خود را از دست می‌دهد.
4امین بهمن همدان را در سال ۹۰ در محل پیست اسکی تاریک‌دره تجربه کردیم. آن سال، برف زیادی باریده و زمینه مساعدی برای ریزش بهمن فراهم شده بود. در یک روز با آفتابی شدن هوا در روز جمعه ۱۴ بهمن ماه و رفتن اسکی بازان برای اسکی و آماده‌کردن پیست اسکی یکی از بهمن‌های بالادست، پیست اسکی ریزش می‌کند و یک مربی اسکی به نام فؤاد آزادیان و اکبر سماوات همراه با ماشین پیست‌کوب و یک اسکی‌باز به نام فرهاد آقاجانی به همراه همسرش سمیه قهرمانی در عمق زیاد بهمن مدفون می‌شوند و تلاش برای بیرون آوردن آنها چندین روز به طول می‌انجامد به طوری‌که از سه دستگاه بیل مکانیکی برای برداشتن برف استفاده شده و بالأخره اجساد در عمق بیش از پنج متر یافت می‌شوند.
حادثه دیگری تقریباً همزمان با ریزش بهمن در پیست اسکی تاریک دره اتفاق می‌افتد. دو گروه ۱۶ نفری و هشت نفری از کوهنوردان اسدآباد قصد صعود به قله کرکس را داشتند که بر اثر ریزش بهمن ۷۰۰ متر به پایین پرتاب شدند، دو نفر از آنها براثر ضربات وارده زخمی شدند و دو نفر به نام‌های سعید فریدونی و محمدرضا مطلبی بر اثر شدت جراحات و احتمالاً خفگی زیر برف جان خود را از دست دادند.
اما ارتفاعات اشتران‌کوه چگونه دو هم استانی ما را گرفت
شامگاه پنجشنبه یک تیم ۹ نفره از دورود به ارتفاعات "سنبران" صعود می‌کنند که متأسفانه درگیر بهمن می‌شوند.
این ۹ نفر از استان‌های همدان (دو کوهنورد ملایری) و هفت نفر لرستانی (یک نفر بروجردی شش نفر دورودی) بودند که چهار نفر از آنها مصدوم می‌شوند و از طریق بالگرد به بیمارستان امام جعفرصادق الیگودرز منتقل می‌شوند و پنج نفر هم در زیر بهمن مفقود می‌شوند.
رئیس هیات کوه‌نوردی و صعودهای ورزشی استان همدان با بیان این‌که جسد دو کوهنورد ملایری گرفتار در بهمن اشتران‌کوه پیدا شد گفت: این افراد به صورت آزاد در این برنامه شرکت کرده بودند.
رضوان سلماسی پیرامون آخرین اطلاعات از ریزش بهمن در اشتران‌کوه لرستان و وضعیت دو کوهنورد ملایری همراه با گروه اظهار کرد: متأسفانه هر پنج کوهنورد گرفتار در این حادثه تلخ جان خود را از دست دادند که طبق آخرین اخبار جسد این پنج کوهنورد پیدا شده است.
وی ادامه داد: اجساد این کوهنوردان از زیر آوار خارج شده و بعد از انجام روال قانونی به شهرهای خود فرستاده می‌شود.
رئیس هیات کوه‌نوردی و صعودهای ورزشی استان همدان با بیان این‌که متاسفانه دو کوهنورد فوت شده در این حادثه اهل ملایر بودند، تصریح کرد: این دو کوهنورد به صورت آزاد در این برنامه شرکت کرده بودند و هیأت کوه‌نوردی استان در جریان این موضوع نبوده است.
وی در همین باره تأکید کرد: تا آن‌جا که من خبردار شدم، این صعود به صورت آزاد رقم خورده و این کوهنوردان برنامه باشگاهی نداشته‌اند.
آلپ ایران کجاست؟
رشته‌کوه اشتران‌کوه از بلندترین رشته‌کوه‌های زاگرس است که از غرب به شهرستان دورود، از شمال به شهرستان ازنا و از شرق و جنوب به شهرستان الیگودرز محدود می‌شود؛ اشتران‌کوه به دلیل واقع‌شدن در قلب سلسله جبال زاگرس دارای قلل سرد مرتفع بالای 3 هزار و ۵۰۰ متر از سطح دریا و همچنین دره‌های نسبتاً گرم است. اشتران‌کوه رشته‌کوهی به طول تقریبی ۵۰ کیلومتر است که در جهت شمال غربی - جنوب شرقی امتداد دارد و هرساله کوهنوردان بسیاری به ویژه از استان‌های غربی را پذیرا می شود.
یخچال‌های طبیعی و دائمی این رشته‌کوه که یکی از زیباترین کوه‌های کشور به شمار می‌رود، در تمام سال از برف‌ویخ پوشیده است. اشتران‌کوه در جنوب شهر دورود و ازنا قرار دارد و به «آلپ ایران» نیز معروف است؛ البته این نام تنها به‌خاطر بلند بودن آن به آن تعلق نگرفته است؛ بلکه به دلیل شیب تند کوه‌هایش و دره‌های جوان و «وی» شکل و یخچال‌های طبیعی است.
قله «سنبران» هم به ارتفاع ۴۱۵۰ متر مرتفع‌ترین قله رشته‌کوه اشتران‌کوه است و بعد از دنا و زرد کوه سومین رشته‌کوه مرتفع زاگرس محسوب می‌شود. درباره وجه تسمیه «سنبران» باید گفت مردم بومی این منطقه اعتقاد دارند که سنبران در زبان محلی، سنگ «سفت‌وسخت و بران» معنی می‌شود و به همین دلیل هم‌نام محلی را روی این قله گذاشته‌اند.
بنابراین گزارش، بررسی حوادث گوناگون رخ‌داده در کوهستان نشان می‌دهد که بیشترین آسیب‌ها یا ناشی از بی‌توجهی به هشدارها بوده و یا به دلیل نقص در آموزش و رعایت‌نکردن آنها است.
کارشناسان می‌گویند که «شیب، یکی از مهم‌ترین عوامل اصلی سقوط بهمن است و در شیب‌های ۳۵ تا ۴۵ درجه اتفاق می‌افتد؛ پس در زمان عبور از این مناطق باید دقت لازم را داشت»؛ موضوعی که در اشتران‌کوه وقوع آن همواره محتمل است.
عموماً رانش بهمن به دو صورت در هنگام بارش و بعد از بارش شکل می گیرد که دارای انواع مختلفی چون بهمن برف تخته ای، بهمن برف پودری، بهمن برف پوسته ای و بهمن برف بهاره است. یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای مقابله با بهمن، دوری کردن از مکان‌هایی است که امکان ریزش بهمن در آنها زیاد است. کوه‌های پر از برف با دامنه‌های شیب‌دار یکی از محل‌هایی است که وقوع بهمن بسیار محتمل است. به طور مشخص دامنه‌هایی با شیب ۳۵ تا ۴۰ درجه که مملوء از برف هستند برای سقوط بهمن بسیار مستعدند.
برای مقابله با بهمن دهان خود را بپوشانید، نفس کشیدن اصل اول است. از هر روشی که در زمان وقوع بهمن به ذهنتان می‌آید برای نجات از بهمن کمک بگیرید. پا کوبیدن، لگد زدن، حرکتی شبیه شنای پروانه و هر کاری که شما را یک قدم به زنده ماندن نزدیک می‌کند. برخلاف باور عمومی که بر رها کردن کوله‌پشتی تأکید می‌کند، اگر یک کوله بر پشت خود دارید، بهتر است آن را نزد خود نگه دارید.
طبق آمار، ۱۵ دقیقه‌ی ابتدایی، گرفتار شدن در بهمن، بهترین زمان نجات یافتن است. اگر این زمان به ۲۰ دقیقه برسد، احتمال زنده ماندن به ۳۰ درصد کاهش می‌یابد.
به لطف تکنولوژی، روش‌هایی برای افزایش احتمال زنده ماندن هنگام ریزش بهمن وجود دارد. استفاده از ترنسیور بهمن (avalanche beacon) بهترین ابزار برای مقابله با بهمن است. این وسیله به امدادگران کمک می‌کند تا شما را ردیابی کنند بنابراین بهتر است از آغاز فرایند کوه‌نوردی این وسیله را به خود متصل کنید. ناگفته نماند که این ابزار، نباید شما را از رعایت نکات ایمنی هنگام کوه‌نوردی غافل کند.
ارتفاعات الوند همدان دارای ۲ پناهگاه و سه جان پناه است، تصریح کرد: شرایط لازم برای اسکان کوهنوردان در مکان‌های سرپوشیده فراهم شده است.
