باتوجه به مشاهده افزایش تردد چینیها در هواپیماهای مسافربری ایرانی، «دنیایاقتصاد» با بررسی سبک سفرها و مقاصد گردشگری چینیها سهم ایران را در مقاصد برتر پرسفرترین مردمان جهان اندازهگیری کرده است تا معمای چینیها در توریستهای خارجی ایران را پاسخ دهد.
بازگشت گردشگران چینی به بازارهای جهانی، سال۲۰۲۳ را سال نزدیکی به سطح ۲۰۱۹، تبدیل کرده است که کشورهای جهان بار دیگر در جذب هرچه بیشتر مسافران چینی به رقابت پرداختهاند و در این راستا، شکلهای جدیدی از بازاریابی را با توجه به تغییر سبک سفر چینیها بهکار گرفتهاند. ایران نیز همانند دیگر کشورها و همچون روال گذشته پیش از همهگیری، چین را بهعنوان اولین کشور مبدأ جذب توریست درنظر گرفته است و باتوجه به افزایش هرچه بیشتر مراودات سیاسی و اقتصادی بین دو کشور، تمرکز بر شرق بیش از گذشته در سیاستهای گردشگری سیاستگذاران قرار داده است.
براساس مشاهدات برخی همکاران رسانه ای در بازگشت از چین در هواپیمای ایرانی، تنها چند مسافر ایرانی در پرواز حضور داشته و غالب مسافران هواپیما را مسافران چینی تشکیل میدادند.
در دیدگاه نخست این فرضیه شکل میگیرد که باتوجه به لغو روادید ایران و تلاش متولیان در جذب هرچه بیشتر گردشگران چینی، در سال پساکرونا، ایران به یکی از مقاصد گردشگری چینیها تبدیل شده و سرانجام به سهم یک درصدی از مسافران چینی دست خواهیم یافت. زیرا براساس آمار اداره ملی آمار چین، گردشگران چینی در سال۲۰۱۹ نزدیک به ۱۷۰میلیون سفر خارجی داشتهاند و بیش از ۲۵۰میلیارد دلار در سفرهای خود هزینه کردهاند و پس از سهسال سخت بهدلیل محدودیتهای کرونایی، همزمان با بازگشایی سفرها، با سفرهای هجومی بینالمللی در سال۲۰۲۳ مواجه شدهاند. طبق گزارش COTRI، امسال پیشبینی میشود که سفرهای خارجی چین تقریبا به دو سوم بالاترین میزان سال۲۰۱۹ برسد و با حدود ۱۱۰میلیون گردشگر گذرگاه مرزی از چین را بهبود بخشد و حدود ۸۰درصد از گردشگران چینی به بازارهای جهانی بازگردند.
این استقبال چینیها از سفرهای بینالمللی، همزمان با اذعانات برخی فعالان گردشگری ایران در چند مقصد پیشرو مبنی بر افزایش ورود گردشگران چینی به ایران، اینگونه بهنظر میرسد که سایتهای گردشگری ایران سرانجام توانستند نظر چینیها را به خود جذب کنند و سهمی از گردشگران چینی را به خود اختصاص دهند. اما آنچه مسافران ایرانی هنگام ورود به فرودگاه تهران با آن مواجه شدند، آماده شدن جمعی از مسافران چینی برای ادامه مسیر به کشوری دیگر بود. براساس شرایط پیشآمده، معادلات و فرضیه مبنی بر مقصد هدف بودن ایران برای این گروه از چینیها، تقریبا حذف شده و فرضیه جدیدی جایگزین آن میشود.
بنابراین، این فرضیه قوت میگیرد که ایران محل گذر چینیها برای سفر به مقاصد اطراف ایران همچون امارات، روسیه، کشورهای حوزه قفقاز و کشورهای حوزه خلیجفارس است.
در این گزارش، ضمن بررسی کشورهای هدف چینیها برای سفرهای پساکرونایی باتوجه به دادههای شرکتهای معتبر جهانی، به ارزیابی افزایش یا کاهش چینیها به ایران و تغییر سبک سفرهای چینیها میپردازد. پس از آنکه چینیها از آغاز سال۲۰۲۰، با شدیدترین محدودیتهای سفر مواجه شدند و در سال۲۰۲۲ با اعمال سیاست «کووید صفر» به اوج خود رسید، سرانجام در ژانویه۲۰۲۳ محدودیتها کاهش یافت و پس از دو ماه کاملا برداشته شد و این نویدی به جهان برای بازگشت گردشگری به سطح پیش از کرونا است.
آمارهای ارائهشده از سوی شرکتهای رزرواسیون جهانی نشان میدهد که چینیها بیش از هرچیزی علاقهمند به سفر به کشورهای آسیای شرقی بهویژه ژاپن، سنگاپور، کره جنوبی، تایلند، ویتنام، هنگکنگ، مالزی و اندونزی هستند و پس از آن خاورمیانه، ایالات متحده، اروپا و استرالیا بیشترین میزان رزرو را به خود اختصاص داده است. اما در کنار این مقاصد روسیه، نیوزیلند، آرژانتین، کنیا، آفریقای جنوبی، کوبا، عمان و قطر نیز توجه چینیها را به خود جذب کرده است.
طبق دادههای Ctrip، رزرو سفر توسط ساکنان چینی خارج از سرزمین اصلی نسبت به دوره تعطیلات سال گذشته ۶۴۰درصد رشد داشته است و بانکوک، سنگاپور، کوآلالامپور، چیانگ مای، مانیل و بالی بهترین مقصدها بودند. Ctrip گفت که رزرو هتلهای خارج از کشور توسط مسافران چینی نسبت به سال گذشته چهار برابر شده است. همچنین طبق گزارش شرکت عملیات تجاری بینالمللی گروه Trip.com تایلند در حال حاضر بهترین انتخاب برای گروههای تور چینی است و پس از آن مالدیو و مصر قرار دارند. گردشگران چینی نیمی از گردشگران تایلند را به خود اختصاص دادهاند و پیشبینی میشود تا پایان سال۲۰۲۳ بین ۱۲ تا ۱۵میلیون چینی به این کشور سفر کنند. این لیست کشورهای اول هدف چینیها، نشان میدهد که ایران همچنان نتوانسته است جایگاهی در لیست انتخابی مقاصد گردشگری چینیها بهدست آورد. اما سوالی که مطرح میشود این است که چرا گفتهها حاکی از افزایش گردشگران چینی به ایران است؟
در سال۹۸ پیش از همهگیری کرونا، براساس آمارهای ارائهشده از سوی متولیان گردشگری، سهم ایران از گردشگران چینی ۳۲هزار نفر بوده است و هدف سیاستگذاران ایرانی باتوجه به بالاترین مراوادت سیاسی و مبادلات اقتصادی با چین، هدف خود را تا سال۱۴۰۰، جذب ۲میلیون گردشگر یعنی یکدرصد از کل گردشگران چینی قرار داد. همهگیری کرونا منجر به تعطیلی سفرهای بینالمللی و حذف گردشگران چینی از جهان شد و طی ۳ سال گذشته هیچ گردشگر چینی وارد ایران نشده و تنها گروههای تجاری و سیاسی در سطح محدود به ایران آمدهاند.
با وجود اینکه سخن از افزایش گردشگر چینی به ایران میشود، هیچ آمار شفاف و روشنی وجود ندارد که این افزایش در مقایسه با سال پیش از کرونا صورت گرفته یا درمقایسه با سه سال گذشته است که هیچ گردشگر چینی به ایران سفر نکرده است؟ و نکته دوم اینکه، افزایش چینیها در مقایسه با دیگر گردشگران خارجی تحقق یافته یا این امر بهدلیل افت شدید گردشگران اروپایی و دیگر کشورها نسبت به گذشته به ایران مطرح میشود؟
همچنین، عدم شفافیت و نبود منبع آماری رسمی در حوزه گردشگری، مانع از تفکیک گردشگران تفریحی از هیاتهای تجاری، بهداشتی و تحصیلی میشود؛ زیرا باتوجه به افزایش روابط اقتصادی و سیاسی بین ایران و چین، بخش بزرگی از مسافران چینی به ایران را هیاتهای تجاری برای کار و زندگی تشکیل میدهند.
