راهی که شورای ششم باید برود

برنامه محوری اولویت مدیریت شهر

کابینه 11نفره شورای ششم شهر همدان مشخص شده و اکنون بزرگترین و نخستین انتظاری که شهروندان از این اعضا دارند انتخاب شهرداری کارآمد برای همدان است.
اگر به نوع اقدامات در دوره‌های مختلف مدیریت شهری همدان نگاه کنید متوجه می‌شوید که شهر مانند یک دفتر نقاشی شخصی شده است.
اگرچه بخشی از این مسأله در تمام دنیا و برای اجرای پروژه‌های بزرگ شهری اجتناب ناپذیر است، اما مشکل این است که در بیشتر پروژه‌های شهری همدان این شرایط تبدیل به یک وضعیت دائمی و همیشگی شده است که بافت شهری و فرهنگ شهروندی همدان را تحت‌تأثیر این نوع مدیریت سلیقه‌ای قرار داده‌ است.
با این حال همواره کارشناسان و اساتید شهرسازی و برنامه‌ریزی شهر همدان راه‌هایی را برای بهبود شرایط موجود ارائه کرده‌اند که یا به آن توجه‌ای نشده است و یا از کنار آن با بی‌تفاوتی گذشته‌اند. در همین راستا با محمد‌رضا عراقچیان کارشناس و استاد دانشگاه در زمینه شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری گفت‌و‌گویی داشته‌ایم که در زیر به بخشی از آن درخصوص انتخاب شهردار و آنچه نیاز شهر در بدنه مدیریت اجرایی است آورده شده است.
 بفرمایید که اکنون پس از پایان انتخابات شورای شهر و روی کار آمدن 11عضو جدید پارلمان شهری همدان به نظر شما در انتخاب شهردار چقدر مؤلفه بومی بودن و یا غیر بومی بودن فردی که قرار است مدیریت شهر را بر عهده بگیرید تأثیرگذار است؟
 همیشه در شهری مانند همدان که هم دارای قدمت تاریخی است و هم پشتوانه شهرنشینی در آن عمر زیادی دارد این موضوع مطرح بوده است که چه شهرداری می‌تواند در این شهر عملکرد مطلوبی داشته باشد بومی یا غیربومی؟ به عقیده من شهردار بومی حتی اگر ویژگی‌های کمتری نسبت به غیربومی داشته باشد، اما نسبت به شناختی که از شهر، مکان‌ها و رفتارهای مردم همدان دارد بهتر می‌تواند در پیشبرد اهداف و برنامه‌های شهری مؤثر باشد.

 اگرچه نگاه شما در انتخاب بومی شهردار کاملاً درست و کارشناسی است، اما در چند سال اخیر ما شاهد آن بودیم که شورای شهر برای انتخاب شهردار از کاندیداهای شهرداری برنامه می‌خواست و چندین جلسه را صرف این مسأله می‌کردند که کدام فرد و کدام برنامه را انتخاب کنند، به نظر شما همچین روندی می‌تواند در انتخاب فرد اصلح برای مدیریت شهری همدان کارآمد باشد؟
 همانطور که اشاره کردید چند سالی است که باب شده در دوره‌های مختلف شوراهای شهری نه تنها در همدان، بلکه بسیاری از دیگر شهرهای کشور برای انتخاب شهردار از افراد برنامه و چشم‌انداز مدیریتی می‌خواهند که از نگاه کارشناسی این عمل از بن غلط است و یک کار اشتباهی است که موجب شده افراد موردنظر برای شهردار شدن یکسری برنامه‌های کاغذی، کپی شده و منطبق بر دیدگاه‌های شخصی خود را به شورا ارائه دهند تا شورا پس از مصاحبه یکی از این افراد و برنامه‌ها را انتخاب کند این اتفاق در ایام انتخابات هم در بین نامزدهای معرفی شده برای شورای شهر دیده می‌شود به طوری که افراد هریک برنامه خاص خود را دارد و تصور می‌کند پس از ورود به صحن شورا باید برنامه‌هایش را اجرایی کند و همین اتفاق بزرگترین ضربه را به بدنه اجرایی، سیاست‌گذاری و مدیریت شهری وارد کرده است.

  برای جلوگیری از این آسیب آیا پیشنهادی دارید؟
 اصلاً نیاز به پیشنهاد نیست وقتی شهر همدان دارای برنامه بالادستی است اگرچه این برنامه هنوز در مرحله مطالعه و بررسی قرار دارد با این حال به نظر می‌رسد منتخبان شورای شهر و شهرداران باید برنامه اجرایی خود را صرفاً عمل کردن و چیدن تاکتیک برای اجرایی شدن برنامه‌های بالادستی اعلام کنند و اگرچه یکی از ایرادات این طرح بالادستی در همدان این است که مشاوران آن غیربومی هستند، اما با این حال شهرداران برای اینکه با نگاه شخصی و سلیقه‌ای خود به شهر آسیبی وارد نکنند می‌توانند بهترین راه را که اجرای برنامه مصوب بالادستی است انتخاب کنند و آن شهرداری شوند که مردم نمره قبولی به آن می‌دهند.
 اگر درست متوجه شده باشم، از نگاه شما دادن برنامه و استراتژیک توسط شهردار به شورای شهر روشی اشتباه است که نه تنها کارکرد ندارد، بلکه آسیب‌زننده هم هست. درسته؟
دقیقاً و به عبارتی دیگر می‌توان گفت شهردار باید روش اجرای برنامه مصوب شده شهری را به شورا ارائه کند و با خوشفکری بتواند تئوری‌هایی دهد که در اجرای مصوبات برنامه‌های بالادستی شهر تسریع‌بخش باشد به همین دلیل است که می‌گوییم شهردار قرار نیست برنامه‌ خوبی داشته باشد، بلکه باید مجری خوبی باشد.
 به نظر شما در شهرداری همدان نیرویی وجود دارد که بتواند عنوان شهردار آینده این شهر را به دست آورد؟
 مسلماً چنین افرادی که هم دارای تخصص و هم تجربه هستند در بین نیروهای شهرداری وجود دارد، اما متأسفانه در سال‌های اخیر شهرداران همدان اجازه رشد زیادی به تفکرات تازه، ایده‌های نو و نیروهایی که بتواند در نهایت سکانداری شهر را برعهده بگیرند نداده است و یا کمتر به آنان توجه کرده است و همین اتفاق موجب شده است که وقتی مطالبه شهردار بومی از شورای شهر مطرح می‌شود اعضای شورا پاسخگو نباشند و توجیه کنند که در همدان تعداد زیادی نیرو نداریم که بتوانیم برای شهردار شدن به آنان اعتماد کنیم.
 در یک چشم‌انداز کلی به نظر شما با توجه به مواردی که عنوان کردید، اساساً شهردار باید در کنار بومی بودن، تاکتیک‌مدار بودن و خیلی از موارد دیگری که به آن اشاره داشتید چه خصوصیات بارزی داشته باشد که به رشد شهری کمک کند؟
 به باور من شهردار فردی است وسیع‌المنظر به این معنا که با 2چشم علاوه بر چشمان ظاهری خود باید پشت سر و جلوی راه خود را ببینید اگر شهردار تنها به برنامه‌های روزمره خود از آسفالت و جدول گرفته تا ساخت پارک و باقی چیزها اکتفا کند نمی‌تواند موفق باشد از طرفی اگر هم به دنبال تئوری‌های بزرگ باشد یعنی به قول ما همدانی‌ها سنگ بزرگ بردارد برای زدن باز هم موفق نخواهد بود، بنابراین شهردار باید فردی باشد که با یک چشم مقابل راه خود را ببیند و با یک چشم دورنگار و چشم‌اندازی که برای شهر ترسیم شده است بتواند موفق باشد و مقبولیت پیدا کند.
 به نظر شما شورای شهر برای انتخاب شهردار باید چه ملاک‌هایی داشته باشد؟
 همانطور که اشاره داشتم شورا نباید به دنبال برنامه از شهردار باشد، بلکه باید شهردار را مؤظف به اجرای برنامه‌های بالادستی کند به این معنا که از وی روش اجرای برنامه بخواهد اینکه قرار است برای درآمد پایدار شهری از چه روشی استفاده کند؟ در مباحث فرهنگی و اجتماعی که دغدغه تمام قشرهای مختلف شهر همدان است از چه ابزاری قرار است استفاده کند تا برنامه‌ها عملیاتی شود؟
برای اجرای پروژه‌های مختلف عمرانی طرح‌های مطالعاتی در تمامی ابعاد اقتصادی، زیست‌محیطی، فرهنگی و اجتماعی با چه روشی انجام می‌گیرد و باید از شهرداری که شورای ششم قرار است او را مدیر شهری همدان کنند طرح توجیهی خواسته شود تا با این روش شاید بتوانیم در یک بستر شفاف، برنامه‌هایی قابل اجرا را برای پیشبرد رشد و توسعه در همدان به مرحله عمل درآوریم.