مجید مسگریان متولد 1345، یکی از مسگران پیشکسوت همدانی محسوب میشود. او همچنین بازنشسته آموزش و پرورش و فارغالتحصیل کارشناسیارشد علم اطلاعات و دانششناسی در سال 1390 است؛ ولی با توجه به علاقهای که به مسگری داشته، شغل پدریاش را ادامه میدهد و به تولید محصولات مسی روی میآورد. در ضمن پدرش حسن مسگریان و پدربزرگش که فامیلیشان نیز متناسب با شغلشان بوده است، چندین سال در این حرفه فعالیت داشتهاند و وی از 8 سالگی وارد این حیطه میشود و مسگری را پیش پدرش میآموزد و بعداً آن را ادامه میدهد.
به نظر مسگریان تا یکی، 2 دهه گذشته مسگری در همدان رونق چشمگیری داشت، اما به علت ماشینی شدن تولیدات، مسگری نیز از رونق افتاد و در حالحاضر نیز به جز افراد معدودی که در این حیطه مشغول به فعالیت هستند، فرد دیگری مشغول به فعالیت نیست و بیشتر واردکننده و فروشنده این محصولات هستند که اگر از این حرفه حمایت نشود، در چند سال آینده به نابودی کشیده میشود.
در همین زمینه با این پیشکسوت مسگری گفتوگویی انجام دادهایم که در ادامه از خاطرتان میگذرد.
در مورد فعالیتهای خودتان و اینکه از چه سالی آغاز به کار کردید، توضیح دهید؟
این شغل آبا و اجدادی ماست و با توجه به علاقهای که داشتم، از بچگی و تقریباً 8سالگی به این شغل روی آوردم و در کنار آن به تحصیلات هم ادامه میدادم. متأسفانه در حالحاضر به جز چند نفر، دیگر کسی در این شغل فعالیت ندارد و فقط چند نفر همچون حاج حسین غفاری، حاج محمد ولی، حاج نوریان و صفاریان محصولات مسی را تولید میکنند و بقیه افراد محصولات مسی را اکثراً از شهرهای دیگر مانند زنجان، اصفهان و... وارد میکنند و به فروش میرسانند. من نیز خودم محصولات مسی را شامل هر طرحی که باشد، با دست میسازم و البته با توجه به اینکه مس گران شده، ساختن این محصولات به صرفه اقتصادی نیست؛ بلکه فقط بر اساس علاقه شخصی است. تولید محصولات مسی کار سادهای نیست و باید توسط کوره جوش داده شود و با چکش و سندان ساخته شود.
این شغل در گذشته و در حالحاضر چه جایگاهی داشته است؟
در قدیم در همین راسته بازار مسگران، به جز صدای چکش صدای دیگری شنیده نمیشد و مسگران بازار پررونقی داشتند و همدان به عنوان یکی از شاهراههای غرب کشور بوده و استانهای همجوار برای تهیه محصولات مسی به همدان مراجعه میکردند، ولی الان اکثراً واردکننده و فروشنده هستند و به جز چند نفری که ذکر شد، کسی دیگر ظروف مسی را تولید یا تعمیر نمیکند.
مسگری در همدان چند سال قدمت دارد؟
این شغل در همدان قدمت بالایی دارد و به حدود 300 تا 400 سال قبل برمیگردد.
در استان چقدر از محصولات مسی استقبال میشود؟
با توجه به آشنایی و اطلاع مردم در سالهای اخیر با خواص مس همچون کاهش فشار خون و دارا بودن زینک و آهن، استقبال مردم نیز از آن بیشتر شده است. همچنین ظروف مسی باید قلمدود شود، چون اگر این کار انجام نشود، در داخل غذا تبدیل به اکسید میشود و مضر است. مردم به علت گران بودن محصولات مسی، بیشتر به سمت تهیه ظروف تفلون و... گرایش دارند که این محصولات شیمیایی به تدریج با غذا ترکیب میشود و وارد بدن افراد میشود، در حالی که ظروف مسی و قلعی به ندرت با غذا ترکیب میشود و اگر ترکیب شود، دارای مواد معدنی بوده و سودمند است.
در زمینه تهیه مواد اولیه با مشکل مواجه نیستید و اینکه آیا تاکنون کمکی به شما شده است؟
مواد اولیه مسگری شامل ورقههایی به نام «نورد» است که کارخانه ذوب آن در کرمان است و ما از اصفهان و زنجان آن را تأمین میکنیم. متأسفانه مسگری یک شغل فراموش شده در همدان محسوب میشود و تاکنون هیچ مقام مسئولی از میراث فرهنگی و صنایعدستی از ما حمایت و پشتیبانی نکرده و جویای حال ما نشده است.
محصولات مسی چه کاربردی در جامعه ما دارد؟
درواقع استفادههای متنوعی دارد که شامل ظروف آشپزخانه، وسایل الکتریکی، کامپیوتری و... میشود، ولی چون مس گران است، مردم بیشتر سراغ ظروف تفلونی و... میروند؛ در حالی که در گذشته همه وسایل آشپزخانهها مسی بود.
کارهای تولیدی شما بیشتر شامل چه مواردی میشود و چه استقبالی از آنها شده است؟
من بیشتر محصولات تزئینی و دکوری دستی را تولید میکنم که شامل قاشق، بشقاب، قابلمه، اسپنددان، دیگ، لیوان، پارچ، سینی، آفتابه و... میشود. اکثر همدانیهای قدیم نمونه کارهای درجه یک پدرم را در خانهشان دارند و استقبال خوبی از آن کردهاند.
به نظر شما شکوفایی و رونق دوباره این حرفه چه تأثیری میتواند بر جامعه داشته باشد؟
احتمالاً این اتفاق دیگر در همدان اتفاق نیفتد و با توجه به اینکه در شهرهای دیگر همچون اصفهان، زنجان، کرمان و تهران این حرفه رونق خوبی یافته است، فکر نکنم در همدان رونق خاصی بگیرد. این حرفه در حالحاضر به علت هزینه بالای تولید و گران شدن مس، دیگر صرفه اقتصادی ندارد.
وضعیت مسگری در استانهای دیگر همچون زنجان و اصفهان چگونه است؟
در این استانها مسگری رونق دارد؛ البته بیشتر محصولات ماشینی و با کمک دستگاه تولید میشود و محصولات دستی به ندرت دیده میشوند.
درخواست شما از مسئولان برای توجه بیشتر به این حرفه چیست؟
تاکنون درخواست خاصی نداشتهام؛ ولی با روزنامهها و نشریات مختلف مصاحبه و مشکلات این حرفه را مطرح کردهام؛ اما به نتیجهای نرسیدهام. متأسفانه مسئولان نیز تاکنون درباره حرفه ما پیگیری و حمایتی نکردهاند.
راهکار شما برای رفع کاستیهایی که در این زمینه وجود دارد، چیست؟
درواقع راهکار برای رونق این حوزه و دوباره بازگشتن استادکار و شاگرد امکانپذیر نیست و متأسفانه با درگذشتن افراد پیشکسوت این حوزه در سالهای آینده، دیگر این حرفه به نابودی کشیده خواهد شد؛ مگر اینکه در دانشگاه رشتهای با عنوان آموزش مسگری ایجاد شود و به دانشجویان در این زمینه آموزش داده شود که میتواند برای رونق آن کارگشا باشد.
در آینده ایده خاصی در این زمینه ندارید؟
درواقع در همدان دیگر افراد استقبال چندانی از این حرفه نمیکنند و من هم فقط از روی علاقه این مغازه را حفظ کردهام و محصولات مسی را با دست تولید میکنم.
راهنمایی شما برای افرادی که به این حوزه علاقهمند هستند، چیست؟
درواقع دوست دارم کسانی که به این حوزه علاقهمند هستند، وسایل لازم را در اختیارشان قرار دهم و به آنها مسگری را آموزش بدهم و راهنمایی کنم تا آن را یاد بگیرند.
در پایان اگر نظر خاصی دارید، بیان کنید؟
امیدوارم بازار مسگران به همان روزهای گذشته بازگردد و دوباره صنایعدستی مسی در همدان رونق بگیرد.
