فروغی از سیمای نهمین آفتاب

 امام محمدبن‌علی(ع) معروف به جوادالائمه، تقی و جواد و مکنی به ابوجعفر ثانی در دهم رجب دیده به جهان گشود. نام پدرش امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) امام هشتم شیعیان و مادرش خیزران می‏باشد.
القابی که برای آن امام برشمرده‌اند و هر یک گویای بعدی از شخصیت آسمانی حضرت است، عبارتند از:«مختار، مرتضی، متوکل، متقی، زکی، تقی، منتجب، مرتضی، قانع، جواد، عالم‌ربانی، منتجب‌المرتضی و... .»
ابن صباغ مالکی از القاب«جواد، قانع، مرتضی» یاد می‌کند و می‌گوید: مشهورترین لقب امام،«جواد» است.
 شیخ صدوق نیز می‌نویسد: به محمدبن علی‌الثانی، تقی گفته شد، چون از خدا تقوا پیشه کرد و زمانی که مأمون شبانه با حالتی مست وارد شد و او را با شمشیر زد و گمان کرد حضرت را کشته است، خداوند او را نگه داشت.
امام محمدتقی(ع) پس از شهادت پدرش امام‌رضا(ع) در سال 203 قمری، مقام منیع   امامت را در 8‏ سالگی برعهده گرفت و آن را به راستی و درستی هدایت کرد و به مقصد  عالی رسانید. مأمون عباسی(هفتمین خلیفه سلسله عباسیان) پس از شهادت امام‌رضا(ع) از امام‌جواد(ع) دلجویی کرد و دخترش ام‌الفضل را به عقد وی درآورد.
امام نهم را با نام«جواد» می‌شناسند. این لقب از واژه«جود» گرفته شده است و به معنای بخشنده و ایثارکننده در راه خدا و خلق آمده است.
امام جواد(ع) دست بخشنده و بصیرت کامل در راه شناسایی نیازمندان داشت و مردم از عطایا و عنایات و مهر و محبت‌های او بهره‌ها می‌جستند. در این‌باره علی‌بن عیسی صاحب کتاب کشف‌الغُمّة چنین می‌گوید:« امام جواد(ع) سرور بخشندگان و مصداق بخشندگی و کرامت بود؛ چون احسان و کرامت از سجایا و خصایص ذاتی و طبایع ملکوتی ائمه(ع) بوده است و هم آنانند که دریای فضل و کرم الهی می‌باشند...».

 رنج‌های امام جواد(ع)
امام جواد(ع) از همان آغاز امامت با سیل رنج‌ها رویارو بود. مشکلاتی که گاه از سوی حاکمان، زمانی از طرف کارگزاران و منسوبین به طاغوت‌ها و گاهی از سوی جاهلان، متعصبان، گروه‌های انحرافی و... ایجاد می‌شد.

 نخستین امام خردسال
کمی سن امام جواد(ع) و امامت آن حضرت در این سن، مطلبی بود که شگفتی و حتی شک و تردید عده‌ای را برانگیخته بود. ریشه این پرسش و تردید، در این بود که روابط موجود در عالم، با معیارهای مادّی و ظاهری سنجیده می‌شود و دست قدرتمند الهی، به چشم ظاهربین آدمیان نمی‌آید. به راستی چه مانعی دارد که خدای قادر حکیم، برای مصالحی، دوران شکوفایی رشد عقل و اندیشه و کمالات انسانی را، در بعضی از بندگان برگزیده و خاص خویش کوتاه سازد. کار الهی، با کارهای مخلوقات و آدمیان عاجز و ناتوان متفاوت است و آنچه او بخواهد، خواهد شد؛ نه آنچه آفریدگان بخواهند، چنانکه به فرموده خدای تعالی در قرآن مجید، این امر در امت‌های پیشین نیز سابقه داشته است. نبوت حضرت یحیی(ع) در کودکی و سخنگویی فصیح و عالمانه حضرت عیسی(ع) در گهواره، نمونه‌هایی قرآنی از این دست به شمار می‌رود.

 شهادت مظلومانه امام جواد(ع)
به هنگام تولد جوادالائمه(ع)، امام‌رضا(ع) او را در آغوش پر مهر خویش کشید و همان دم خبر از فاجعه تلخ و جانکاه شهادت مظلومانه‌اش داد. آن حضرت فرمود:«این فرزند من به جور و ستم کشته خواهد شد و اهل آسمان‌ها بر او خواهند گریست و حق‌تعالی بر دشمن او غضب خواهد کرد، و کشنده او و ستم‌کننده بر او بعد از قتل او از زندگانی بهره نخواهد دید و بزودی به عذاب الهی واصل خواهند گردید». هنگامی که معتصم عباسی به خلافت رسید، از آوازه فضیلت‌ها و کمال امام‌جواد(ع) کانون حسد در سینه ناپاکش شعله‌ور شد و آن حضرت را از مدینه به بغداد طلبید. وقتی حضرت وارد بغداد شد، معتصم زهری به همسر آن حضرت داد و او نیز آن را در انگور به کار بُرد و نزد آن امام مظلوم نهاد. چون حضرت از آن تناول فرمود، آثار زهر در بدن مبارکش ظاهر گردید و هم از آتش همان زهر، غریب و مظلوم در تاریخ 30ذی‌القعده سال 220 هجری به شهادت رسید و در نزد اجداد والامقامش به دیدار پروردگار شتافت.
■ منابع:
دلائل الامامة طبری، ص 396؛ الارشاد، ص 327.
فصول‌المهمة، ص 254؛ بحارالانوار، ج 50، ص 15.
 معانی‌الاخبار، ص 65؛ بحارالانوار، ج 50، ص 16.
بحارالانوار، ج 50، ص 13؛ دلائل‌الامامة، ص 396.