تا سال 1400

ایران در معرض هجوم تحصیلکردگان جویای کار

  در حالی که سیاست‌هایی از جمله سیاست افزایش جمعیت و ممنوعیت استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری از جمله سیاست‌های کلان و درجه اول مورد توجه دولت است و بحث افزایش جمعیت پیر در کشور موجب نگرانی مسئولان رده بالای کشوری شده‌ است، مسأله‌ای که بیش از پیش ذهن را به خود مشغول می‌کند، نحوه به کارگیری و بهره‌وری از جمعیت جوان حاضر در کشور است.
طبق سرشماری سال 1390 از جمعیت 75 میلیونی ایران، 63 میلیون و 500 هزار نفر در سن کار بوده‌اند که این امر نشان می‌دهد شکل هرم جمعیتی کشور در این سال به اصطلاح رایج هرم زنگوله‌ای‌شکل است که در آن تعداد جمعیت جوان زیاد است.
در عین حال گسترش مراکز آموزش عالی در کشور به ویژه پس از انقلاب اسلامی نه تنها به بهبود یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی، یعنی میزان سواد در جامعه کمک کرد، بلکه از سوی دیگر به افزایش مدرک‌گرایی در کشور انجامید که همین امر موجب شد تمایل جوانان در کشور به ادامه تحصیل در هر دو گروه جنسیتی افزایش پیدا کند.
با نگاهی دوباره به هرم جمعیتی کشور و میزان جمعیت بین 18 تا 65 سال یعنی افردای که باید در عرصه‌های کار و فعالیت جامعه حضور داشته باشند، 23 میلیون و 300 هزار نفر جمعیت فعال دیده‌ می‌شود که نزدیک به سه میلیون نفر آن بیکار هستند؛ یعنی افرادی که به دنبال شغل مناسب هستند. در بین این جمعیت جویای کار از جوانان 18 یا 20 ساله‌ای که به دنبال استقلال مالی هستند تا مردان و زنانی که برای تأمین معاش خانواده با مشکل مواجهند دیده می‌شود.
از سوی دیگر نیز نزدیک 40 میلیون نفر از جمعیت در سن کار، جمعیت غیرفعال جامعه محسوب می‌شوند که حدود پنج میلیون و 400 هزار نفر از آنها دارای تحصیلات عالی هستند و نزدیک چهار میلیون و 500 هزار نفر نیز دانشجویانی هستند که پس از فراغت از تحصیل به جمع بیکاران جویای کار می‌پیوندند.
با توجه به اینکه این آمار توسط سازمان همیاری اشتغال دانش‌آموختگان جهاد دانشگاهی در سال 90 تهیه شده است، پس از گذشت سه سال، اقتصاد کشور باید برای جایابی بخشی از این جمعیت جویای کار آمادگی لازم را پیدا کرده ‌باشد.
بررسی وضعیت اشتغال جوانان ایران به عنوان کشوری که حدود 70 درصد از جمعیت آن را جوانان تشکیل داده‌‌اند، نشان می‌دهد تعداد مشاغلی که باید تا سال 1400برای جوانان آن تأمین شود بین 871 هزار تا یک میلیون و 500 هزار شغل است که علاوه بر مشاغل جایگزین به علت کاهش شدید نسبت اشتغال در گروه سنی 15 تا 19 سال باید سالیانه بین 34 تا 60 هزار شغل جدید برای آنها ایجاد کند.
با افزایش سطح سواد در بین جوانان، انتظارات شغلی این قشر از جامعه افزایش پیدا کرده‌ است همچنین شرایط و سطح و جایگاه شغلی که برای این قشر تحصیلکرده جامعه در نظر گرفته می‌شود باید متناسب با تحصیلات آنها باشد. این تناسب بین شغل و تحصیلات نه تنها از نظر انتظارات جوانان دارای اهمیت است بلکه با در نظر گرفتن هزینه‌ای که جامعه برای پرورش این افراد متحمل شده‌است نیز باید این تناسب شغلی رعایت شود.
 نرخ 5/10 درصدی بیکاری مطلق
با در نظر داشتن آمار گفته شده و نگاهی به تحقیقات صورت گرفته در زمینه نرخ بیکاری در زمستان (92)، 5/10 درصد از جمعیت فعال جامه بیکار هستند که تعداد آنها 5/2 تا 3 میلیون نفر برآورد شده‌ است. براساس همین گزارش، نرخ بیکاری در بین مردان 1/9 درصد و در بین زنان 9/18 درصد بوده ‌است.
این آمار گرچه در نگاه اول ممکن است آماری امیدوارکننده نسبت به وضعیت هرم سنی و میزان اشتغالزایی در کشور باشد اما باید توجه داشت در محاسبه این آمار، افرادی که به مدت یک ساعت در طول هفته حتی به طور رایگان مشغول باشند، شاغل و مابقی که مطلقاً هیچگونه فعالیتی نداشته‌اند، بیکار دانسته‌ است.
با توجه به این نوع محاسبه، حداقل تعداد بیکاران جامعه که 5/2 میلیون نفر تخمین زده ‌شده است بیکاران مطلق هستند و اگر در محاسبه این آمار افراد با درآمد ناکافی، مأیوس شد‌گان از اشتغال و افراد در آستانه بیکاری نیز در نظر گرفته ‌شود، تعداد بیکاران کشور در سال آمارگیری حدود شش میلیون نفر بوده ‌است.
 نرخ 6/15 درصدی بیکاران دارای مدرک دانشگاهی
به گزارش ایسنا، طبق نتایج آماری در این زمینه در سال 90 در حالی که نرخ بیکاری کل جامعه 5/10 درصد بوده است، این نرخ در بین اقشار دارای تحصیلات دانشگاهی 6/15 را نشان می‌دهد. این ارقام نشان‌دهنده آن است که نرخ بیکاری در بین اقشار دارای تحصیلات دانشگاهی بیش از متوسط جامعه است در حالی که تصور عامه مردم آن است که با تلاش برای ورود به دانشگاه و کسب دانش و مدرک تحصیلی بالاتر می‌توانند موقعیت‌های شغلی بهتری برای خود رقم بزنند.
شاید یکی از ریشه‌های معضل بیکاری دانش‌آموختگان را بتوان در بحث عدم کسب مهارت در دانشگاه‌ها یافت؛ زیرا بازار کار کشور هوشمندانه به دنبال افرادی می‌رود که نه لزوماً مدرک دانشگاهی بلکه مهارت کافی برای انجام شغلی را داشته باشند.
بار دیگر با توجه به این مسأله که با نرخ رشد جمعیت فعلی کشور تا سال 1400 جمعیت جوان و فعال به 61 میلیون نفر خواهد رسید و این جمعیت تا سال 1400 به 29 میلیون فرصت شغلی نیازمندند، سؤالی که در ابتدای گزارش به ذهن متبادر می‌شود بار دیگر مطرح خواهد شد که با آمار بیکاری دانش‌آموختگان در حال حاضر و کاهش سطح رفاه به تبع بیکاری این افراد، سیاست‌های دولتمردان برای جلوگیری از تشدید بحران‌هایی از این دست پس از اجرای سیاست‌های افزایش جمعیتی چه خواهد بود؟